تڕامپ گوتی لە داعش دەدا .بە پێچەوانە گیانێکی تازەی وەبەر دێنێتەوە

تڕامپ گوتی لە داعش دەدا .بە پێچەوانە گیانێکی تازەی وەبەر دێنێتەوە

 سەرۆک کۆمار بڕیاری کێشانەوەی هێزە ئەمریکاییەکانی دا بە بێ ڕاوێژ لەگەڵ هاوپەیمانان یان تێگەیشتنی ڕاستییەکانی سەر ئەرزی واقع

 نووسینی برێت مەکورگ

برێت مەکورگ نوێنەری تایبەتی سەرۆکایەتی کۆمار بوو لە ئیتیلافی جیهانی دا بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی داعش

 ١٨ی ژانوییەی ٢٠١٩

 واشنتن پۆست

لە ١٧ی دیسامبر، وەزیری کاروباری دەرەوە مایک پۆمپێئۆ پێوەندییەکی گرینگی تەلەفۆنی کرد لە تەک من و چەند  کاربەدەستی بڵیندپایەی دیکەی وەزاڕەتی کاروباری دەرەوە ؛ ئەمن ئەو  پەیامم لە سەفارەتخانەی ئەمریکا لە عێڕاق وەرگرت ، کە ئەمن زۆر جار سەفەرم دەکرد بۆ ئەوێ  بۆ یارمەتی کردن بە شەڕی ئەمریکا بە دژی دەوڵەتی ئیسلامی . ئەمن لەوێ بووم بۆ پێداهاتنەوەی نەخشەکان لە گەڵ حکوومەتی نوێی عێڕاق  بۆ دەستەبەر کردنی ئەوەی ئەو دەسکەوتنانەی لەو شەڕە دا دەستمان خستبوون دەمێننەوە. ئێمە بە نیسبەت تەنێ چوار ساڵ لەمەو بەر زۆر پێشوەچووبووین، ئەو کاتەی کە دەوڵەتی ئیسلامی لە گوێسوانەی دەروازەکانی بەغدا بوو: ئەمڕۆ، بە پێی قسەی کۆڕی نەتەوە یەکگرتووەکان ، عێڕاق لەهەموو سەردەمایەک هێمنترە لەوەتا میسیۆنی نەتەوەیەکگرتووەکان بۆ یارمەتیی عێڕاق دەست بەکار بوو شەش ساڵ لەمەو بەر.

ئەو دەسکەوتنانە کە زۆر بە زەحمەت براونەتەوە لە سایەی خۆبەختکردنی شەریکەکانی شەڕی ئەمریکا لە سەر ئەرزی واقع – هێزە ئەمنییەکانی عێڕاق، پێشمەرگەی کورد، شەرڤانانی  سووریا  و قەسەدە -  ئەوانە هەموویان بە خوێن نرخی گرانیان بەخت کردووە.

کلیلی ئەو دەسکەوتانە ئامادەیەکی  ژمارەیەکی کەم و هەتا بڵێی کاریگەری نیزامییە ئەمریکاییەکان بووە لە سووریا. ئەو میسیۆنە لە ساڵی  ٢٠١٥  دەستی پێکرد و یارمەتی  داوە بە نکووڵی کردن لە توانایی دەوڵەتی ئیسلامی بۆ ئەوەی نەخشەی پەلامارەکانی لە سووریاوە دابڕێژێ یان بچێتەوە ناو عێڕاق. ئەو دۆخە  بێ  بەرعۆدەیی دانی سەرچاوەی ئەمریکا  یان تێوەگلانی ڕاستەوخۆی ئەمریکاییەکان  لە شەڕی ڕۆژانە دا  هەڵنەدەسووڕا .  ئەوان تواناییان  داوە بە هێزێکی ناوچەیی ، قەسەدە،کە ئێستا دەستەیەکی  تێکەڵاو جۆراوجۆرە و نزیکەی ٦٠٠٠٠  هەزار شەڕڤانی هەیە ، کە لە عەرەب ، کورد و مەسیحییەکان  پێک هاتووە ، و شار و شارۆچکەکانی سووریای لە  چنگ دەوڵەتی ئیسلامی ئەستاندووەتەوە.قەسەدە بە هەزاران خەساری داوە. تا حەوتووی ڕابردوو، دوو ئەمریکایی لە جەنگەی نەبەرد دا لە سووریا کووژرابوون ( چواری دیکەش ڕۆژی چوارشەمە کووژران لە بۆمب پێدادانێکی خۆ کووژی دا و دەوڵەتی ئیسلامی دەڵێ ئەو کارەی کردووە – ئەوە یەکەم چەشنی ئەو جۆرە هێرشەیە بۆ سەر هێزەکانی ئێمە لە سووریا -  کە هاوکاتە لەگەڵ ئەو ڕاڕاییەی لە واشنتن ساز بووە سەبارەت بە میسیۆنی ئێمە لە سووریا دا .)

  لەماوەی پێوەندییەکەی پۆمپێئۆ لە مانگی دیسامبر دا ئەو بە ئێمەی ڕاگەیاند گۆڕانێکی کوتوپڕ لە پلانەکانمان دا کراوە: سەرۆک کۆمار تڕامپ ، دوای دوانێکی تەلەفوونی لەگەڵ هاوتا تورکەکەی ، نەخشەی ئەوەی هەیە سەرکەوتن بە سەر دەوڵەتی ئیسلامی دا ڕابگەیێنێ  و ڕێنوێنی هێزەکانمان بکا بۆ کشانەوە لە سووریا.

  ئەمن دەستبەجێ گەڕامەوە واشنتن بۆ ئەوەی یارمەتی بکەم بە  کەمکردنەوەی لێکەوتەکانی ئەو بڕێارە ، بە تایبەتی لە ناو شەریکەکانمان لە ئیتیلاف دا ، کە ئێمە هەر تازە دڵنیامان کردبوون -  بە پێی تەعلیماتی کۆشکی سپی -  کە ئێمە پێوە نین بەو زووانە سووریا بە جێ بێڵین : ڕاوێژکاری ئەمنییەتی نەتەوەیی جان بولتۆن  ڕایگەیاند بوو " تا ئەو کاتەی هەڕەشەی ئێران درێژەی دەبێ لە سەرتاسەری ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دا "  ئێمە لە سووریا دا دەمێنینەوە.وەزیری کارو باری بەرگری جیم ماتیس و ئەمن تازە چاومان بە شەریکەکانی ئیتیلاف کەوتبوو و بەرعۆدەییەکانمان بەرەو ساڵی ٢٠٢٠  داگرتبووەوە.

هاوتاکانم لە ئیتیلاف دا تووشی سەرەگێژە هاتبوون ، شەریکەکانی شەڕمان لە قەسەدە دا ، کە ئەمن بە شێوەی بەردەوام لە سەر ئەرزی واقع لە سووریا سەرم دەدان ، لە پێشدا واق ووڕمان و دوایە  ناباوەڕیی خۆیان دەربڕی ، هیوادار بوون تڕامپ فکری خۆی بگۆڕێ . ئەوان هەر وەها پێکێشیان دەکرد لە سەر درێژە دان بە شەڕی خۆیان بە دژی دەوڵەتی ئیسلامی  و لە کاتی ڕاگەیاندنی ئەو بڕیارە دا خەریک بوون بەرەو شوێنە سەرەکییەکانی تێڕۆریستان دەچوون  لە ڕۆژهەڵاتی سووریا . ئەمن زوو بەو ئاکامە گەیشتم  ناتوانم بە شێوەی کاریگەر ئەو تەعلیماتە نوێیانە ڕاپەڕێنم و لە ٢٢ی دیسامبر داوخوازی دەست لە کارکێشانەوەی خۆم پێشکێش کرد. بڕیاری سەرۆک کۆمار بۆ بەجێ هێشتنی سووریا بە بێ  ڕاوێژ ، پرس و ڕا بە هاوپەیمانەکانمان ،  بە کۆنگرە ، هەڵسەنگاندنی مەترسی ، یان ددان پێداهێنان بە ڕاستییەکاندا کرا.دوو ڕۆژ دوای پێوەندی پۆمپێئۆ لەگەڵ من تڕامپ جریواندی و نووسی : " ئێمە لە سووریا داعشمان تێک شکاندووە. "  بەڵام ئەوە ڕاست نەبوو، و ئێمە درێژەمان دەدا بە هێرشی هەوایی  بە دژی دەوڵەتی ئیسلامی. چەند ڕۆژ دواتر ، تڕامپ ئیدیعای کرد عەرەبستانی سعوودی " ئێستا قەبووڵی کردووە پارەی پێویست  تەرخان بکا کە پێویستە بۆ ئاوەدانکردنەوەی سووریا." بەڵام ئەوەش ڕاست نەبوو ، هەر وەک دوایە عەڕەبستانی سعوودی پشتڕاستی کردەوە. تڕامپ هەر وەها پێشنیاری کرد کە هێزە نیزامییەکانی ئەمریکا  دەتوانن لە ماوەی ٣٠ ڕۆژان دا سووریا بەجێ بێڵن ، کە ئەوەش دیارە  لە ڕووی لۆجستیکییەوە نالوێ.

لەهەموان خراپتر، ترامپ ئەو بڕیارە کوتوپڕەی خۆی دوای دوانێکی تەلەفۆنی لەگەڵ سەرۆک کۆماری تورکیا  ڕەجەب تەییب ئەردۆغان دا.ئەو پێشنیارەکەی  ئەردۆغانی کڕی کە تورکیا شان وەبەر شەڕی دژی دەوڵەتی ئیسلامی دەدا لە قووڵایی خاکی سووریا دا . لە ڕاستیدا، تورکیا ناتوانی  لە سەدان میل دوور لە سنووری خۆی لە خاکێکی نەیار دا بە بێ پشتیوانی  تەواوی ئەمریکا   ئۆپێڕاسیۆن بکا.  و زۆر لە گرووپە ئۆپۆزیسیۆنەکانی  سووریا کە تورکیا پشتیان دەگرێ  و ئەوانە تیژپەڕەکانیش دەگرێتەوە بە ڕاشکاوی ڕایانگەیاندووە مەبەستیان شەڕکردنە بە دژی کوردەکان ، نەک ئەوەی بە دژی دەوڵەتی ئیسلامی بەشەڕ بێن.

دوایین پێشنیازی تڕامپ ، کە بە ڕێگای جریوەوە درکاوە ، بۆ ساز کردنی ناوچەیەکی ئەمنی ٢٠ میلی – کە ئەردۆغان دەڵێ تورکیا دایدەمەزرێنێ -   ئەو بڕیارە هەر ئاوا  بە  بێ هیچ پێواژۆیەک یان شیکردنەوەیەک دراوە. ئەو ناوچەیە گشت ناوچە کوردەکانی ڕۆژهەڵاتی سووریا  وەبەر دەگرێ. هیچ هێزێک ئامادە نییە ئەوێ بە دەستەوە بگرێ ، و هیچ کاتیش نییە بۆ ساز کردنی هێزێکی ئەوتۆ، چونکە سەربازە ئەمریکاییەکان خۆیان ئامادە دەکەن ئەوێ بەجێ بێڵن.  و هاتنە ناوی ئەو هێزانەی ئۆپۆزیسیۆن کە تورکیا پشتیان دەکرێ وێدەچێ ببێتە هۆی جێگۆڕکێ کردن بە هەزاران کورد و هەر وەها هەڕەشە لە کۆمەڵگە لەشکانهاتووەکانی مەسیحی دەکا کە بەوناوچانە دا بڵاو بوونەتەوە.

ئاکامە ستڕاتێژیکەکانی ئەو بڕیارەی تڕامپ  لە ئێستاوە خۆی دەردەخا. هەتا تورکیا زیاتر پەرە بدا بە خۆگەیاندنی بە سووریا ، هەر ئاوا خێراتریش شەریکە عەڕەبەکانمان لە هەرێم دا  بەرەو شام دەچن.  ئەوە بە هەڵکەوت نییە  کە بەحڕەین و  ئیماڕاتی یەکگرتووی عەڕەبی  بە ماوەیەکی کورت  دوای  ئەوەی تڕامپ گوتی دەڕۆین دیسان سەفاڕەتخانەکانی خۆیان لە سووریا کردەوە. ئەو ووڵاتانە ، و هەر وەها عەڕەبستانی سعوودی، میسر و ئۆردۆن یش لەو باوەڕەدان  کە لا کردنەوە لە شام  دەتوانێ یارمەتی بکا بە  کەمکردنەوەی نفووزی ڕووسیا ، ئێران و تورکیا لە سووریا دا ،  و ئەوان دیتنی پێچەوانەی واشنتن بە کەم دادەنێن.

قەسەدە، بە تێگەیشتن لەوەی کە دەکرێ زۆ زوو بە تەنێ بمێنێتەوە و لە کاتێکدا کە لەلایەن هێزی نەیارەوە گەمارۆدراوە ، خێرایی داوە بە موزاکەرەکانی لەگەڵ ڕێژیمی  بەشار ئەلئەسەد . تورکیا ، کە هاوپەیمانێکی ناتۆیە ، بە ماوەی چەند ڕۆژ دوای ڕاگەیێندرانی بڕیاری تڕامپ ، وەخۆ کەوت و کاربەدەستانی بڵیندپایەی خۆی نارد بۆ مۆسکۆ  بۆ ئەوەی هەنگاوەکانی دواتر لە سووریا گەڵاڵە بکەن. ئیسرائیل ، هاوپەیمانی هەرە نزیکی ئێمە لە هەرێمەکە دا ،  گورج دوای نەمانی ئەمریکا لە خاکی سووریا دا لەگەڵ واقعییەتێکی تازە ڕووبەڕوو دەبێ. تەنێ   ڕووسیا و ئێران هەر بژیان گوت بە بڕیاری تڕامپ.هەر ئامرازێکی لەوانەیە لە سووریا بە دەستمانەوە بووبێ بە دژی ئەو دوو دوژمنانە  هەر بە گوتنی تڕامپ  کە ئێمە ئەوێ بە جێ دێڵین لە کورتێی دا.

ئەو ڕەوتانە ئەوەندەی دیکەش خراپ دەبن بێتوو سەرۆک کۆمار  ڕێبازی خۆی نەگۆڕێ: شەریکەکانمان ئیدی گوێمان نادەنێ و بریاری ئەوتۆ دەدەن کە بە پێچەوانەی بەرژەوەندییەکانی ئێمە دەبن.نەیارەکانمان لە دەرفەت دەگەڕێن ، بە زانینی ئەوەی کە دەوڵەتە یەکگرتووەکان خەریکە دەرچێ. دەوڵەتی ئیسلامی و گرووپە  تیژپەڕەکانی دیکە  ئەو بۆشاییە پڕ دەکەنەوە  کە بە ڕۆیشتنی ئێمە ساز  دەبێ، تواناییەکانیان  دەبووژێننەوە بۆ هەڕەشە کردن  لە دۆستەکانمان  لە ئوڕووپا – هەر وەک ئەوەی ئەوان بە درێژای ساڵی ٢٠١٦ کردیان -  و دواجار هەڕەشە  لە خۆمان  دەکەن لە ووڵاتەکەمان دا .

بەدڵتر دەبوو، ئەگەر تڕامپ هەر جۆرە کشانەوەیەکی ڕا  گرتبایە تا ئەوەی زانیارییەکی تەواو و دروستی وەردەگرت سەبارەت بە لێکدانەوەی مەترسی ، ستاتوسی دەوڵەتی ئیسلامی و هەڵسەنگاندنی ئیمکانی ئەوەی کە تورکیا ، یان هەر کەسی دیکە، جێگای ئێمە بگرێتەوە.  داوا کردن لە پێنتاگۆن بۆ داڕشتن و بەڕێوەبردنی پلانێکی کشانەوە لە نەبوونی نرخاندنێکی ئەوتۆ دا  گەوجانەیە. ئەوە بەس نییە کە کاربەدەستانی بڵیند پایە بگەڕێنەوە یان هەلومەرج بە بڕیارێکەوە بلکێنن. ئەو بڕیارە دەبێ لە لایەن سەرۆک کۆمار خۆیەوە بدرێ.

  لە نەبوونی ئەو ئالتێرناتیو عاقڵانە بەڵام هەڵنەسووڕاوە دا کاربەدەستانی ئەمریکا حەول دەدەن پێشنیار بکەن ئەو بڕیارە قەیدێ ناکا. لەو حەوتووانەی دواییدا ئەوان ڕایانگەیاندووە  کە گشت ئامانجەکانمان لە سووریا – لەوانە  دەرپەڕاندنی ئێران و گۆڕانی سیاسی لە شام -  هێشتا دەکرێ پێک بێ  ، بە پێچەوانەی ئەوەی  تڕامپ دەلێ  سووریا هەر " ڕمڵ " و " مەرگ " ە  و ئەوەی کە ڕێبەرانی ئێران  " دەتوانن چییان دەوێ با بیکەن "  لە وێندەرێ. .

و دیتنەکانی تڕامپ خۆی بە پێچەوانە ئەوەندی دیکە ئعتیباری ئەمریکا  پێشێل دەکەن. سیاسەتێکی زۆر واقعبینانەتر  لەمەڕ سووریا  دەبێ ئەو ڕاستییە سەختانەی خوارەوە لەبەرچاو بگرێ.

یەکەم، ئێمە سووریا بە جێ دێڵین ، ئەوە دەکرێ لە ماوەی شەش مانگ دابێ ، چوار مانگ یان کەمتر، بەڵام تڕامپ  پەیتا پەیتا بە ئاشکرا دەری بڕیوە کە ئەو دەیەوێ دەرکەوێ. هەتا ئەو ڕاستییە زیاتر خۆڕاگری لە بەرانبەر دا بکرێ یان وەکوو جیاوازییەک لە تاکتیکەکان دا شرۆڤە بکرێ ، بەوەی کە ستڕاتێژیمان نەگۆڕاوە،  ئەوەندەش مەترسی هەرە خراپی  دەرچوونێکی جێی شەرم و سەرشۆڕانە، پەلامارەکان دژی هێزە ئەمریکاییەکان، پشت بەردانی هەموولایەنەی قەسەدە  بە بێ هیچ پلانێک  کە ئەوە چی بەدواوە دەبێ  زیاتر دەکا. ئێستا جەخت دەبێ لە سەر  نیزامییەکانمان و دەرکەوتنێکی سڵامەتیان  بێ. داوا کردن لەو هێزە کەمەمان  کە زیاتر لەوە بکەن مەترسی زیاتر دەکا بە دەم کشانەوەمان

دووهەم، ئەسەد دەمێنێتەوە. ئەو ڕاستییە ئێستا لە چوارچێوەی بیرکردنەوەی شەریکە هەڕێمییەکانمان دایە ، لەوانە عەڕەبستانی سعوودی و ئیسرائیل ، کە ئەوانیش وەک هەموو کەس لە واشنتن بە دژی ئێران توندن  بەڵام دەزانن کە بە بێ ئێمە ، هەر دەرفەتێک بۆ نەهێشتنی  ئەو دیکتاتۆڕە کۆمەڵ کوژە ، کە ئێران و ڕووسیا پشتی دەگرن ، تەنێ خەون و خەیاڵە.
سێیەم، تەنیا قەسەدە دەتوانێ لەو ناوچانەی کە سەردەمایەک دەوڵەتی ئیسڵامی بوو لە باکووری ڕۆژهەڵاتی  سووریا ئارامی و سەبات پێک بێنێ. هیچ هێزێک ناتوانێ جێی قەسەدە بگرێتەوە. و بە ڕۆیشتنی ئەمریکا، قەسەدە نیازی بەوەیە لە پشتیوانێک بگەڕێ، یان مەترسی ئەوە بداتە بەر خۆی و لەبەر یەک هەڵوەشێ و بۆشاییەک ساز بێ کە تێیدا جارێکی دیکە دەوڵەتی ئیسلامی بتوانێ سەر هەڵێنێتەوە. قەسەدە بۆ ئەوەی سەبات بپارێزێ ، لەوانەیە هیچ بژارێکی دیکەی نەبێ جگە لەهاتنە ڕەدایە لەگەڵ شام و چوونە بن چەتری دەوڵەتی سووریا نەبێ. ئەو ئاکامە ناخۆش و نابەدڵە لەوانەیە پێویست بێ بۆ ئەوەی خۆی لە شکانێکی ستڕاتێژیک و کارەساتێکی ئینسانی بپارێزێ.

چوارەم ، لە سووریا ، تورکیا شەریکێک نییە باوەڕی پێ بکرێ. هێزەکانی ئۆپۆزیسیۆنی سووریا  کە تورکیا پشتیان دەگرێ  پڕن لە تیژپەڕان و زۆر کەمترن لەوەی کە هێزێکی کاریگەری  ئاڵنگاری بن  بۆ ئەسەد و بەدیلێکی  موحتەمەل لە جیات قەسەدە. ئەو شوێنانەی سووریا کە بە ڕواڵەت تورکیا کۆنتڕۆلیان دەکا ، وەک ئوستانی ئیدلیب  لە باکووری ڕۆژئاوا  بە شێوەیەکی لە زێدە ئەلقاعیدە بەسەریان دا زاڵ دەبێ. دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا  دەتوانێ یارمەتی تورکیا بدا بۆ پاراستنی سنوورەکانی ، بەڵام هاتنی ئەڕتەشی تورکیا یان ئەو شەڕکەرانەی ئۆپۆزیسیۆن  کە تورکیا پشتیوانیان لێ دەکا بۆ ناو ناوچەکانی قەسەدە  لە باکووری ڕۆژهەڵاتی سووریا – وەک ئەوەی ئێستا قسەی لێوە دەکرێ – ئاڵۆزی خێراتر دەکا و فەزایەک بۆ تەڕاتێنی تیژپەڕان ساز دەکا.

جا کە وا بوو ئامانجەکانی ئەمریکا لە سووریا دەبێ بەرتەنگ بکرێ لەسەر کەمکردنەوەی مەترسی سەرهەڵێنانەوەی  دەوڵەتێکی ئیسلامی و پێشگرتن لە ئێران  بۆ هێزوەبەرنانی ئامادەییەکی عەسکەری کە هەڕەشە لە ئیسرائیل بکا. ئامانجی یەکەم  بە باشترین شێوە ئاوا  دەست دەکەێ کە دەستبەر بکرێ قەسەدە  وەک خۆی بمێنێتەوە و دەستڕاگەیشتن بە فەزای هەوای هەر هەبێ بە ڕێگای لە کێشە کەمکردنەوە لەگەڵ ڕووسیا، و خاڵی دووەم بە ڕێگای پشتیوانی لە ئیسرائیل کە لەو دواییانە دا ددانی پێداهاتووە وەک هەڵمەتی ووردی هەوایی بە دژی هەڕەشەکانی  ئێران لە سووریا

ئەو ئامانجە بەرتەنگانە جێی ڕەزایەتی ئەوانە نابێ کە  هیوای گەورەتریان بۆ سووریا  لە سەر دایە . بەڵام هیوای ئەوتۆ مردوون . ئێستا کە سەعات دەنگ و فەنگی دەقیقەکانی  دەرکەوتنی ئەمریکای لێوە دێ ، ئێمە دەبێ ئەوەی لە دەستمان دێ بیکەین بۆ پاراستنی بەرژەوەندییە هەر گرینگەکانی ئەمریکا – و تەنانەت ئەوە لەوانەیە  بەرژەوەندییەکی زۆر بێ .

سەیر و سەمەرە ئەوەیە کە تێکشکاندنی دەوڵەتی ئیسلامی  ئەوەیە  کە سەرۆک کۆمار  لە سەرەتاوە ڕایگەیاند کە ئامانجێتی. لە ساڵی  ٢٠١٦  ئەو بە ڵێنی دا "  دنیا لە داعش دەکا بە جەهەننەم " ، بەڵام بژارەکانی ، ئەو دواییانەی ، بە داخەوە ، هەر لە ئێستاوە ژیانێکی تازە وەبەر دەوڵەتی ئیسلامی  - و نەیارەکانی دیکەی ئەمریکا – دێنێتەوە.

 وەرگێڕان لە ئینگلیسییەوە: حەسەن قازی

سەرچاوە: وێبنووسی ڕوانگە

 تێبینی: ڕاگۆاستنی ئەم بابەتە بە ئاماژە بە سەرچاوە ڕەوایە

وەزیری بەرگری بریتانیا: هەموو ووڵاتەکەمان قەرزداری پێزانییە لە ئاست قەسەدە

وەزیری بەرگری بریتانیا: هەموو ووڵاتەکەمان قەرزداری پێزانییە لە ئاست قەسەدە

هاوس ئاف کامنس ( پارڵمانی بریتانیا) پرسیار لە وەزیری بەرگری گاڤین ویلیامسۆ‌ن

دووشەمە ١٤ی ژانوییەی٢٠١٩

پرسیاری ئالستر کار مایکڵ ( پارتیی لێبڕاڵ دێمۆکڕات).  دوایین جار وەزیری بەرگری کەی قسەی کردووە لەگەڵ هاوتا ئەمریکاییەکەی سەبارەت بە جێگیرکردنی هێزەکانی ئیتیلاف لە سووریا لە داهاتوو دا؟

گاڤین ویلیامسۆن (وەزیری بەرگری) : ئەمن بەشێوەیەکی بەردەوام لە پێوەندی دابووم لەگەڵ وەزیری کاروباری بەرگری ئەمریکا  و لە سەر مژارگەلی جۆر بەجۆر بەیەکەوە دواوین ، لە وانە بارودۆخی سووریا. حەوتووی ڕابردوو ئەمن یەکەم جار قسەم کرد لەگەڵ وەزیری کاتی کاروباری بەرگری ، و وەزارەتی بەرگری ئێمە بەردەوام دەبێ لە سەر پێوەندی و ڕاوێژ لەگەڵ وەزاڕەتی بەرگری ئەمریکا

ئالسترکارمایکڵ ( پارتیی لێبڕاڵ دێمۆکڕات ) یەک لەو مەترسیانە زۆرانەی کە لەبەر هەڵوێستی پرێزیدێنت تڕامپ هاتووەتە گٶڕێ ، کە لەو دواییانە  لە جریوەیەک لە تویتر دا خۆی نیشان دا، ئەوەیە کە هێزە کوردەکان لە سووریا و دانیشتووانی کورد لە سووریا جێ دەهێلڕێن بۆ ئەوەی بکەونە بەر پەلامارەکانی ڕووسیا ، تورکیا و ئەوانیدی. کوردەکان لایەنێکی گرینگ بوون لەو ئیتیلافەی دا کە ئێمەش تێیدا لایەنێکین. ئایا وەزیری بەرگری هێندێک دڵنیایی دەداتە من ودەستەبەر دەبێ، هەرچییەکی ئەمریکا دەیکا بیکا ، ئێمە بەردەوام دەبین شانبەشانی ئەوانە ڕاوەستاوین کە شانبەشانی ئێمە ڕاوەستان؟

گاڤین ویلیامسۆن ( وەزیری بەرگری) : هەموو ووڵاتی ئێمە هەتا بڵێی قەرزداری پێزانییە لە ئاست قەسەدە  و زۆر لە هێزەکوردەکان  کە بەشێکن لەو هێزە. ئەمن بەردەوام دەبم لە سەر قسە کردن لەگەڵ هاوتا فەڕانسەیی و ئەمریکاییەکانم بۆ ئەوەی دەستەبەر بین ئێمە ئەوەی لە دەستمان بێ دەیکەن بۆ درێژە دان بە پشتیوانیکردن لە قەسەدە. ئەو شەڕەی ئەوان شانبەشانی ئێمە لە دژی داعش کردیان شەڕێکی گرینگ بووە و ئێمە نابێ لە بیر بکەین کە ئێمە پێزانییان پێ قەرزدارین .

فابییان هامیلتن ( پارتیی کرێکار) : بە دوای ئەوەیدا کە سەرکۆماری تورک ئەردۆغان وەدوای داوە حەوتووی ڕابردوو لە ئانکاڕا  چاوی بکەوێ بە ڕاوێژکاری ئەمنییەتی نەتەوەیی ئەمریکا جان بولتن بۆ گفتوگۆ کردن لە سەر داهاتووی یەپەگەی کورد کە دژی داعش لە سووریا شەڕی کردووە، ئایا وەزیری بەرگری نیگەران نییە کە کشانەوەی هێزە ئەمریکاییەکان لە سووریا دەرفەت دەدا بە تورکیا بۆ ڕووخان بە سەر شەڕڤانانی کورد دا و لە ناوبردنیان، کە تورکیا بە تێرۆریستیان دادەنێ؟ ئایا حکوومەتی ئێمە دەتوانێ زیاتر دەستەبەر بێ لە ئاست هێزە کوردەکان و درێژە بدا بە پشتیوانی لەوان لە حەولەکانیان دا بۆ سەرکەوتن بە سەر داعش دا لە سووریا ، و ئایا حکوومەت کارێکی ئەوتۆ دەکا بۆ پێمل کردنی هاوپەیمانەکەمان لە ناتۆ دا واتە تورکیا کە دەست بگێرێتەوە لە بە کارهێنانی توانایی عەسکەری بە دژی کوردەکان؟

گاڤین ویلیامسۆن( وەزیری بەرگری) : ئێمە دەبێ پێ لەو ڕاستییە بنێین کە داعش تا ڕادەیەکی بەرچاو  لە ماوەی چەند ساڵی ڕابردوو دا لە هێزی کەم کراوەتەوە و بەشێکی زۆر لەو خاک و کەوشەنەی لە دەست داوە کە کۆنتڕۆڵی دەکرد. بەڵام ئێمە نابێ کەمتەر خەمی بنوێنین سەبارەت بەو هەڕەشانەی ئێستاش دەیکا . ئێمە پێویستە کار بکەین لەگەڵ هاوپەیمانەکانمان وەکوو قەسەدە ، هەر وەها لەگەڵ دراوسێیەکانی دیکەی سووریا ، بۆ ئەوەی دەستەبەر بین لە سەر درێژە دان بە گوشار بۆ سەر داعش و دەرفەتی نەدەینە بۆ ئەوەی لەم ووڵاتە سەدەمەمان پێ بگەیێنێ. نوێنەری بەرێز بە تەواوی قسەکەی ڕاستە کە دەڵێ پێویستە ئێمە لەگەڵ شەریکەکانمان، لەوانە تورکیا قسە بکەین ، بۆ ئەوەی دەستەبەر بین هەموان بێنە دەوری مێز  بە مەبەستی ساز کردنی ئاشتییەکی درێژخایەن لە سووریا کە، بە گرینگییەوە ، کوردەکانیش وەبەر دەگرێ.

وەرگێڕان لە ئینگلیسییەوە: حەسەن قازی

سەرچاوە : ڕوانگە، ڕاگوێستنی ئەو بابەتە بە ئاماژە بە سەرچاوە ڕەوایە 

خۆبەخشێکی سپای ئاشتی ئەمریکا پڕۆفێسۆر ئەمیر حەسەنپوور وەبیر دێنێتەوە: هەر لە لاوێتییەوە فێمێنیست بوو

                                                         

پرۆفێسۆر مێری ئیلەین هێگلاند و فەوزیە قازی لە سوێد، مانگئ ئووتی ٢٠١٨

خۆبەخشێکی سپای ئاشتی ئەمریکا پڕۆفێسۆر ئەمیر حەسەنپوور وەبیر دێنێتەوە:

هەر لە لاوێتییەوە فێمێنیست بوو

مێری ئیلەین هێگلاند، پڕۆفێسۆری مەردمناسیی کولتووری ، دیپارتمانی مەردمناسی، زانکۆی سانتا کلارا

MHegland@scu.edu

وەرگێڕان لە ئینگلیسییەوە : حەسەن قازی

ئەمیر حەسەنپوور لە ساڵی ١٩٦٠ کاندا  پێشوازی کرد لە چەندین کەس لە خۆبەخشانی سپای ئاشتی ئەمریکا  لە شاری مەهاباد و ئەوەی لە دەستی دەهات کردی بۆ ئەوەی  ئەوان مانەوەیان لەو شارە بە خۆشی تێپەڕێنن و کاری خولقێنەرانە بکەن . مانەوەی ئێمە لە مەهاباد  ژیانی دوو لە ئێمە ئەمن و پڕۆفێسۆر توماس ڕیکسی بە تەواوی ئاڵوگۆڕ کرد – ئێمە چوار کەس بوون و دوو کەسمان بڕیارمان دا پایاننامەی خوێندنی بەرزی خۆمان سەبارەت بە ئێران بنووسین . ئێمە بەردەوام بووین لە سەر دەرس گوتنەوە و بڵاو کردنەوە سەبارەت بە ئێران. دوکتور ڕیکس لەمەڕ مێژووی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و من خۆم لەمەڕ مەردمناسیی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. دوو خۆ بەخشەکانی دیکەی سپای ئاشتی ئەمریکا لە مەهاباد بریتی بوون لە دەیل هاو  کە لە بەشی کشتوکال دا کاری دەکرد و ڕابێرت ئابرامسۆن*، کە وەکوو توماس ڕیکس ، لە دەبیرستانەکانی کوڕان لە مەهاباد دەرسی ئینگلیسی دەگوتەوە. ئەمیر ئێمەی بە خێزانەکەی خۆیان ناساند و بە گەرمی وەریان گرتین ؛ و لە ماوەی مانەوەم لە مەهاباد لە نێوان ساڵانی ١٩٦٦ – ١٩٦٨ دا  کە لەوێ لە دەبیرستان کچان دەرسی ئینگلیسیم دەگوتەوە ، ئەو دەرفەتەم بۆ هەڵکەوت گشت ئەندامانی بنەماڵەی ئەمیر و تەنانەت چەند کەس لە ئامۆزاکانیشی بناسم . بنەماڵەی ئەمیر  زۆر جار بانگیان دەکردمە ماڵی خۆیان. دایکی ئەمیر ئاشپەزێکی کارامە و دەستاو خۆش بوو ، و وەک ئەمیر بۆی باس کردم چەند جۆرە خۆراکێکی ساز دەکرد  کە ژنانی دیکەش لە مەهاباد لەوەوە فێر ببوون ئەو جۆرە خۆراکە دروست کەن و ئەو خۆراکانە کەوتنە لیستەی خواردنی دیکەی کوردی. ئاشکرایە دایکی ئەمیر زۆر کاری کردبووە سەر کەسایەتی ئەمیر و ئەو زۆر لە دایکی نزیک بوو . فاتمە قەسیمی هەتا بڵێی کەسایەتێیەکی نائاسایی هەبوو. ژن و هاوژینی ئەمیر شەهرزاد موجاب دەڵێ خەڵک بە " سەید زادە " بانگیان  دەکرد ، و هەڵبەت ئەندامانی ماڵێ بە " دایە" و " دایە خانم " ناویان هەڵدەدا. ژنێکی هەتا بڵێی بەهۆش و هەڵکەوتوو بوو ، فاتمە قەسیمی بە ڕواڵەت یەکەم ژن، یان لانی کەم یەک لە هەوەلین ئەو ژنانە بوو لە مەهاباد کە قورئانی ختم  کرد بوو . زۆر دەستڕنگین بوو بۆ ساز کردنی شتی ناو ماڵ، لە هەمان کاتدا فەیلەسووف و پیتۆڵ و بیرکەرەوەیەک بوو ، و تا ئەو جێگایەی من بزانم  بۆچوونی سەبارەت بە دین بۆچوونێکی عارفانە بوو. هەڵبەت  هاوکار و شەریکی ژیانی گشت تەمەنی ئەمیر ، پڕۆفێسۆر شەهرزادی موجاب  دایکی ئەمیری زۆر لە من باشتر دەناسێ و زیاتری دیوە و دەتوانێ زۆر زیاتر لە سەر خەسڵەتەکانی وی و پێوەندیی لەگەڵ ئەمیر بدوێ .

ئەمن لەو باوەڕە دام ئەمیر بەشێکی زۆر  سەبارەت بە فێمینیزم و بۆچوونی لە مەڕ ژنان، لە بەر بەسترانەوەی بەو دایکە هەڵکەوتوو و بەرزەوە فێرببوو، ئەمن ئێستاش هەموو ئەو کات و ساتەی لەگەڵ ئەو ژنە گەورەیەم بە سەر بردووە بە شانازییەوە بە بیر دەهێنمەوە ، ئەگەرچی دژوار بوو بەیەکەوە قسە بکەین چونکە من کوردیم نەدەزانی ، ئەویش فارسییەکەی هێندە ڕەوان نەبوو. ئاواتم ئەوە بوو زیاتری لێ فێر بووبام، ئەوە گەلێک ناخۆش بوو مرۆڤ بیری لێ بکاتەوە  کە ئەمیر لە دایک و نیشتمانی دوور کەوتووەتەوە و ناتوانێ بگەڕێتەوە بۆ ئەوەی دایکی ببینێ و تەنانەت ناتوانێ لە ڕێوڕەسمی ناشتنیشی دا بەشداری بکا، ئی بابیشی هەر وا، چونکە هەر دووکیان لە نەبوونی ئەمیر دا مردن.

           هەڵبەت، چاک دەزانم  نووسین سەبارەت بە ئەمیر کزە لە دڵی من و گشت ئەوانەی ناسیویانە هەڵدەستێنێ . بە ڕاستی ئاستەمە مرۆڤ قەبووڵ بکا ئەو ئینسانە تاقانە ، مێهرەبان ، دلسۆز و فیداکارە ئیدی چبڕ لە ناو ئێمە دا نییە بەڵام ئەمن پێم وایە دەکرێ  جەخت بکەینەوە  ئێمە بەخت یارمانە بۆ ئەوەی کەلک لە بەشێک لە زانست و ئاوەزی وەربگرین  و ئەو شانازییەمان هەبووە  لەگەڵی هەستاوین و دانیشتووین. ئەوەندەی ئەمن سەبارەت بە فێمینیزم، پیاو مەزنی ، ئیمپریالیزم ، و چەوسانەوەی چینایەتی فێر بووم لە دۆست و هاوکارە ئێرانییەکانمەوە فێر بووم.  ئەمیر پێشەنگی ئەو فێرکارانە بوو ، هەم بۆ من و هەم بۆ زۆر کەسی دیکە، ئەو پێشەنگێک بوو ، مامۆستایەک بوو، کەسێک بوو دلگرمی دامێ و هانی دام بەرەو پەروەردە ، لێکۆڵینەوە و ئینسانییەت.

             ئەمیر لە لای زۆر کەس خۆشەویست بوو، ئەو نەک هەر مامۆستا ، زانستکار ، تێکۆشەر ، کۆمۆنیستێکی سەر لە پێناو بوو ، بەڵکوو ئینسانێکی باش، مێهرەوان، دڵسۆز ، لەبەر دڵان و خەمخۆریش بوو. بەهرەیەکی تایبەتی  هەبوو بۆ نزیک بوونەوە و تێگەیشتن لە خەڵک و خۆ پێوە ماندوو کردن و سەرنجدانیان لە ناخی دڵەوە. ئەو دەیتوانی پێش بکەنێ، بزەی بێتە سەر لێوان و چێژ لە قسەی خۆش و لە نوکتە گێڕانەوە وەربگرێ. بوون لە مەحەزری ئەمیر دا مایەی شادی و کەیف خۆشی بوو، خەڵک وەک  ' کاک ئەمیر ' بانگیان دەکرد ، لە ڕاستیش دا ، هەر وا بوو ئەو وەک برایەک وا بوو بۆ زۆر لە ئێمە.  هێندێک لە ئێمەمانان پێمان دەگوت " ئەمیر خان "  نەک بە مانای  سیاسی یان  لە بەر هەڵکەوتی ئابووری  یان ئاستێکی بەرز لە هێرارشییەکی ڕواڵەتی دا، بەڵکوو لە بەر ئەوەی وەک لەزمانی ئینگلیسی دا دەڵێن ، لە خۆی دا " شازادەیەک " بوو. بە گوتنێکی دی، وەکوو ئینسانێک ، ئەو ئەوەندە لە ئاستێکی بەرزی ئینسانییەت دا بوو و بە پێی کاراکتێر و کەسایەتی خۆی و بە پێی فەلسەفە و باوەڕەکانی دەژیا .

                 ئەمیر خۆی بەختی کاری زانستی و تێکۆشان کردبوو ، بە هیچ جۆر گرینگی نەدەدا بە ماڵی دنیا ، مەقام و شانازی. کاتێک یەکێک لە برایەکانی هاتبوو بۆ سەردانی من ، باسی ئەوەی دەکرد ئەمیر لەوانەیە یەک یان دوو جووت گۆڕەوی و دەستێک پیژامەی هەبێ، ئێمە بە پێزانییەوە بیرمان لە خەسڵەتی ئەو پەڕ دەروێشانەی دەکردەوە و پێ دەکەنین. ئەمن وەبیرم دێ جارێک لە گەڵی دەچووم بۆ کۆنگرەی ئەمریکا بۆ چاوپێکەوتنی پیاوێک کە لە ئێران ژیا بوو و سەبارەت بەو ووڵاتە ووتاری بڵاو کردبووەوە؛ ئەمیر بە پێخاوسی بە هۆڵەکانی کۆنگرەی ئەمریکا دا دەگەڕا! ئەمن لە بەر خۆم دەمگوت ئەگەر لە بەر شەهرزاد نەبوایە ، ئەمیر چ گوێی نەدەدایە و دەیتوانی لە ناو خیابانان دا بژی. ئەمیر بە دوای مەقام، ماڵپەرستی ، یان شانازی و خۆ ڕانانەوە نەبوو بەڵکوو وێڵ و سەرگەردانی زانست و مرۆڤایەتی و عەداڵەت بۆ هەموان بوو. زۆر ساڵ لەمەو بەر ، لە ساڵی ١٩٧٢-١٩٧١ ، وەبیرم دێ لە تاران لە ئوتوبۆس  دا بووم و بۆ شوێنێک دەچووم لە پڕێکدا دیتم ئەوە ئەمیر لەکەنار جادە لە سەفی ئوتوبۆس دا ڕاوەستاوە و چاوەڕێ دەکا – کتێبێکی بە دەستەوە بوو و دیار بوو سەری دە کتێبەکە دایە. ئەمیر قەت کاتی بە فیڕۆ نەدەدا، هەمیشە دەیەویست بخوێنێتەوە، گەنگەشە بکا و شت فێر بێ. هەمیشە ئامادە بوو ئەوەی دەیزانێ بە دڵئاواییەوە لەگەڵ خەڵکی دی بەشی بکا. لێکۆڵینەوەکەی سەبارەت بە ڕاپەڕێنی وەرزێران لە ناوچەی مەهاباد  بۆ من جێی سەرنجێکی تایبەتی بوو ، چونکە ئەمن بە ڕێگای لێکۆڵینەوەی مەردمناسانەی خۆمەوە باسی خۆڕاگری جووتێرانم دەزانی لە چەندین لادێی نزیک شیراز .

               ئەو کاتەی لە تاران دەژیام، ئەمیر هەمیشە حەولی دەدا تێکەڵاویم هەبێ لەگەڵ ئەو ماڵە کوردانەی  لە وێندەرێ دەژیان، هەمیشە لە بیرم دابوو و بانگی دەکردم بۆ شایی کوردی و میوانداریی کولتووریی ماڵە کوردەکان. دواتر لە ئەمریکا کاتێک بەشداریم کرد لە پڕۆتێستی خوێندکارانی ئێرانی دا بە دژی سەردانی شا لە واشنتن ، دی سی، چاکم وەبیر دێ چۆن ئەمیر بە هەڵەداوان هاتە لام و ماسکێکی دامێ بۆ ئەوەی ڕووم داپۆشم ، خوێندکاران هەموو ڕوویان داپۆشیبوو بۆ ئەوەی نەکەونە بەر هێرشی تۆڵە کردنەوەی حکوومەت چونکە مەئموورانی ساواک وێنەی ئەو خوێندکارانەیان دەگرت کە پڕۆتێستیان دەکرد.

              یەک لە لایەنە تایبەتییەکانی کەسایەتیی ئەمیر ڕێز و حورمەتی زۆری بۆ ژنان و پێزانینی لە ئاست ژنان بوو. ئەو بوو بە فێمێنیست و لە  کۆشی دایکی دا فێر بوو ڕێز لە ژنان بگرێ. بە بۆچوونی من ئەمیر ئەو ڕێز و خۆشەویستی ، پێزانی و هاوپێوەندییەی لە ئاست دایکی هەستی پێ دەکرد گواستییەوە  بۆ ژنانی دیکەش. بە داخەوە دەبێ بڵێم زۆربەی هەرە زۆری تەنانەت پیاوانی ئاکادێمیکیش وێدەچێ ژنان بە کەمتر دابنێن. ئەوان سەرنجێکی کەم دەدەنە سەر ژنان یان کارەکانیان – تەنانەت کەمتر بۆ سەر کارە ئاکادێمیکەکانیان سەبارەت بە ژنان و جینسییەت. ئێمە دەکرێ ئەوە لە کۆنفڕانسە ئاکادێمیکەکان دا ببینین  کاتێک پانێلێک لە ژنانانی زانستکار کاری خۆیان پێشکێش دەکەن ؛ ژنان کاری زانستی پیاوان دەخوێننەوە و لەگەڵ ئاکادێمێکی پیاو لە پانێلان دا بەشدار دەبن ، بەڵام بە پێچەوانەکەی وەنەبێ هەمیشە وا بێ. زۆربەی هەرە زۆری زانایانی پیاو  وێدەچێ وا بیر بکەنەوە لێکۆڵینەوە سەبارەت بە ژنان و مژارەکانی لە مەڕ ژنان زۆر لەگەڵ چێژی ئەواندا یەک ناگرنەوە و هەر ئاوا لە ئاستی گشتیش دا. لەگەڵ ئەوەشدا ، ئەمیر لەو ڕووەوەش بەتەواوی و هەتابڵێی دەگمەن و تایبەتی بوو. ئەوە هونەڕیکی گەورە نییە مرۆڤ خۆی بە ئیدەئالی گەورەوە ڕابنێ. بەڵام بۆ زۆربەی ئێمە ئەوە شتێکی دیکەیە ئەگەر ئەو ئیدەئالانە بخرێنە بواری کردارییەوە. ئەمیر هەموو کات و ساتێک، و لە ژیانی ڕۆژانە دا بە پێی باوەرییەکانی هەڵس و کەوتی دەکرد . پێی وا نەبوو ژنان دەبێ بە کەمتر دابندرێن و کەمتر لایان لێ بکرێتەوە.  تەواو بە پێچەوانە ، وا وێدەچوو ئەو زۆر شت سەبارەت بە ژیان و ئەزموونی ژنان بزانێ و لێیان تێ بگا.  لەوەش دەرچێ ، ئەو وێدەچوو لە زۆر ڕووەوە بە تایبەتی خۆی لە جێی ژنان دابنێ، ئەو وێدەچوو بە پێی ئەو نرخانەی بۆی پیرۆز بوون لەگەڵ ژنان بجووڵێتەوە و ئەوان بە خوشکانی خۆشەویستی خۆی بزانێ. ئەمیر لێوەشاوەیی ئەوەی تێدا بوو لە گەڵ زۆر خەڵکی جیاواز بە شێوەیەکی دڵپاکانە ، ڕێزلێنانە، و یەکسان بجووڵێتەوە . دیارە ئەوە ژنانیشی وەبەر دەگرت. وەبیرم دێ لە ساڵی ١٩٧١ لە تاران  باسی دوکاندارێکم بۆ گێڕاوە ، کە ئەمن داوام لێکرد بوو چاویلکەکەم بۆ چاک کاتەوە، ئەویش بە چاوێکی دێ لە منی دەڕوانی و دەیەویست بەپێی بۆچوونی خۆی لەمەڕ ڕەوشتی ژنانی ئەمریکایی ڕەفتارم لەگەڵ بکا -  کە ئەوەم بۆ ئەمیر گێڕاوە لەوە زۆر تووڕە بوو و بەشداری ئەو هەستە ناخۆشەی بوو دە من دا پێک هاتبوو . کاتێک ئەمیر بۆی گێڕامەوە کە سەری ژنێکی پیری داوە لە فیلادێلفیا ** کە کاتی خۆی لە مەهاباد نەخۆشەوانێکی میسیۆنێر ببوو بەر لەوەی ڕەزا شا م،یسیۆنێرە بێگانەکان لە ووڵات دەر کا ، خۆشەویستی و هەستی ئەمیر لە ئاست ئەو خانمە وەکوو ئینسانێک  خۆی دەرخست. ئەو ژنە بەو تەمەنەوە هێشتا لە بیری ئەو سەردەمایە لە ژیانی دا بوو کە لە مەهاباد تێی پەڕاندبوو و ئەمیر دەیگوت ئیدی لەو تەمەنەی دا جگە لەو سەردەمە نەبێ چیدیکە نییە دڵی پێی خۆش کا. ئەمیر ناو نیشانەکەی ئەو ژنەی دۆزیبووەوە چوو بووە دیداری و چاوپێکەوتنی لەگەڵ کرد بوو و لە سەر کاسێتی دەنگ ئاستەی کرد بوو – وەک هەمیشە لێکۆلەرەوەیەکی بوێر .کاتێک لە ساڵی ١٩٧٧ ئەمیر سەردانی مەین ی کرد ئەمن لە سەر مانگ و ڕۆژی خۆم بوو و چاوەڕوان بووم کچەکەم  چاوی بە دنیا بپشکوێ . کاتێک دە ماشێن دا بووین و شۆفێرەکە  بە سەر تاسەی سەرجادە دا لێی دەخوڕی ئەمیر چەند جار گوتی " لەسەرەخۆتر، لەسەرەخۆتر". من قەت نەم دی کەسی دیکە تێ بگا یان هەست پێ بکا کە بە خێرایی بە سەر تاسەی سەر خیابان دا ئاژۆتن و هەڵبەزینەوە دەکرێ دژواری و تەنانەت ئێش و ژان بۆ ژنی دووگیان ساز کا.

             ئەمیر لە بەر قەوارە پیاومەزنییەکانی کۆمەڵ هەمیشە هەستی بە ڕەنجی ژنان دەکرد و خەمخۆری کول و کەسەریان بوو. کاتێک چەند ساڵ لەوە پێش باسی ئەو چاوپێکەوتنانانەم بۆ کرد کە لەمەڕ توندوتیژیی ناومال و زەبروزەنگی جینسی  کرد بووم لە ژیانی خێزانی لە ئێران دا ، ئەو باسی نموونەیەکی دڵتاوێنی بۆ کردم  کە لە کوردستانی ئێران قەومابوو: کچێکی  کەم تەمەن بە مێرد درابوو و کاتێک مێردەکەی لەگەڵی جووت ببوو ئەو کچە بەستەزمانە بەرگەی نەگرتبوو هەموو گیانی بریندار ببوو و خوێنێکی زۆری  لە بەر ڕۆیشتبوو. خزمەکانی کچەکەیان گەیاندبووە دوکتور، و لە ترسی ئەوەی دواتر لێ پرسینەوەیان لەگەڵ بکری، لەوێ بە حاڵی خۆی بە جێیان هێشتبوو، و ئەویش دەخوێنی خۆی دا گەوزا بوو و مرد بوو . ئەمیر و شەریکی ژیانی شەهرزادی موجاب  بە دوو قۆڵی سەبارەت بە کوشتن بە  بیانووی " نامووس " یان نووسیوە، هەر وەها لەمەڕ زەبروزەنگی دڵبێزی جێنسییەتی. هەڵبەت دیارە ئەمیر ژیانی خۆی بەختی دۆزی کورد کرد بوو، ئامانجی ئەوە بوو یارمەتی بکا بە پاراستن و لێکۆڵینەوەی زمانە کوردییەکان و مێژوو و پەرەپێدانی یەکسانی و عەداڵەت بۆ کوردەکان.  لەگەڵ ئەوەشدا، ئەو هیچ سڵی نەدەکردەوە لە ڕەخنەگرتن و سەرکۆنەی لایەنی پێوەندییە بەزیانەکانی پیاو مەزنی و پێوەندییە چینایەتییەکان  لە کولتوور ، کۆمەڵ و سیاسەتی کوردی دا .

            ئەمیر زانستکار، مامۆستا، تێکۆشەر و ئینسانێکی  بوێر و بێ خەوشی دڵپاک و شەریف  بوو، بە بۆچوونی من ئەو بە ژیانی خۆی درێژەی دا بە هۆش ، عاقڵێتی و ئینسانییەتی دایکی ، فاتمەی قەسیمی. بۆ من جێی داخە ، لەوەتا  بیست سی ساڵی ڕابردوو کە ماڵیان بار کرد بۆ تۆڕانتۆ  نەمتوانی هەڵس و کەوت و هامووشۆیەکی ئەوتۆم لەگەڵ ئەمیر و شەریکی ژیانی شەهرزاد  دا هەبێ ، ئەوە خەسارێکی گەورەیە  کە ئەو ناتوانێ درێژە بدا بە خەباتی خۆی لە کاری زانستی دا، لە تێکۆشان ، و دەرس دادان و تێکەڵاوییە ئینسانییەکانی لەتەک ئەوانیدی دا ، لەگەڵ ئەوەشدا ، ئەمن دڵنیام شەهرزادی موجاب  ماندوویی نەناسانە درێژە دەدا بە کاری زانستی و تێکۆشان لە بوارگەلێک دا کە ئەمیر و ئەو تێیدا هاوکار بوون.

دوو تێبینی وەرگێڕ:

*من لە کاک ئەمیری نەمرم بیستبوو لە مەهاباد لە بەر ڕەنگ و روخساری ئابڕاهامسۆن پێیان گوتووە ' برایمە سوور'

**مەبەست لە نەمر ئاگوستا گودهارت ە کە زیاتر لە بیست سال لەتەمەنی خۆی بەختی خزمەت بە خەڵکی مەهاباد و دەورو بەری کرد. کاک ئەمیر لە هاوینی ساڵی ١٩٧٧ دا چاوپێکەوتنی کرد بوو لەگەڵ گودهارت. بەخۆشییەوە ئەو دەنگە پارێزراوە و لە فیلمی بەڵگەیی 'میسیۆنی کوردستان 'دا  کەلکی لێ وەرگیراوە.

سەرچاوە:  دەروازە (گۆڤاری کوردی بۆ زانستە کۆمەڵایەتی و مرۆڤییەکان)،ژمارەی ٢، ئاوریلی ٢٠١٨، لاپەڕەی  ٢٤٠ – ٢٣٦ . جێی ئاماژەیە هەموو بابەتەکانی ئەو ژمارەیەی  ' دەروازە ' تەرخان کراوە بۆ بیرەوەری نەمر ئەمیر حەسەنپوور.

وتووێژی سیما سابێت لە تێلێڤیزیۆنی مانگیلەی ' ایران اینترنشنال ' لە بەرنامە ئەخباری سەعات 3:30 دوای نیوەڕۆی یەکشەمە ٦-ی ژانڤییەی ٢٠١٩ لەگەڵ پرۆفێسۆر عەبباس وەلی سەبارەت بە سەفەری وەفدی ئەمریکا بۆ تورکیا

وتووێژی سیما سابێت لە تێلێڤیزیۆنی مانگیلەی ' ایران اینترنشنال ' لە بەرنامە ئەخباری سەعات 3:30 دوای نیوەڕۆی یەکشەمە ٦-ی ژانڤییەی ٢٠١٩  لەگەڵ پرۆفێسۆر عەبباس وەلی سەبارەت بە سەفەری وەفدی ئەمریکا بۆ تورکیا

سابێت : ئاغای وەلی لە پێشدا گوتیان دەرکەوتنی بە مەرج . بە باوەڕی ئێوە ئەوە چۆن دەبێ ، یانی وەزعییەتی هێزە ئەمریکاییەکان لە سووریا چۆن دەبێ ؟

وەلی: بە دیتنی من  بە پلەی یەکەم ئەوە ئاڵۆزیی ئێستای سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا لە سووریا نیشان دەدا. و دەیسەلمێنی ئەو بڕێارەی کە ئاغای تڕامپ بە سەری خۆی دابووی چەندە لێکەوتەی بە زەرەری بووە بۆ سیاسەتی بەرگری و سیاسەتی دەرەوەیی ئەمریکا لە سووریا. بە باوەڕی من ئێستا سەفەری ئاغای بۆڵتۆن ئەو مەسەلەیە نیشان دەدا ، ئێمە هەر ئەمڕۆ  بیستمان سێیەمین ئەندامی باڵای وەزاڕەتی بەرگری ئەمریکا، پێنتاگۆن دەستی لە کار کێشاوەتەوە. ئەوە بەو مانایەیە کە لێکەوتەکانی ئەو بڕیارەی ئاغای تڕامپ هەر درێژەی هەیە سەرەڕای ئەوەی کە تێکۆشاون ئەو مەسەلەیە بە جۆرێک پاساو بدەن ، بەجۆرێک سەنگ وسووکی کەن. ئەوەی کە ئاشکرایە مەسەلەی سەرەکی ئێستا ئەو خیلافانەن کە لە هەرێم دا هاتوونەتە پێشێ و لێکەوتەکانی بۆ سیاسەتی دەرەوەیی ئەمریکا. هەر ئەوەی کە ئاغای بۆڵتۆن و هەر وەها ئاغای پۆمپێئۆ لەو هەرێمە دان و لە سەر چالاکییەکانیان بەردەوامن نیشان دەدا کە دەیانەوێ بە شێوەیەک پێشی ئەو زەرەرانە بگرن کە ئەو بڕیارەی ئاغای تڕامپ لە نێوەخایەن و درێژخایەن و تەنانەت کورتخانەنیش دا لە ستڕاتێژی ئەمریکای داوە لە ناوچە ، ئەوانە کەمتر بکەنەوە.

سابێت: جەنابی وەلی ڕێگام بدە با هەر لێرە قسەت پێ ببڕم ، ئەگەر دەکرێ ئەوە هێندێک شی بکەیەوە. چۆن دەکرێ پێشی ئەو زەرەرانە بگیرێ یان بە لانی کەمەوە تەئسیری کەمتر بکرێتەوە لە سەر سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا؟ چ فەرمووڵێک ئێستا دەکرێ لە سووریا هەڵبسووڕێ بە لەبەرچاو گرتنی ئەو نیگەرانییانەی کە ئیسراییل هەیەتی لە ئێران ، و هەر وەها ئەو نیگەرانییانەی کە لە نێوان کوردەکان و تورکیا دا هەیە؟ کوردەکان وەکوو هاوپەیمانانی ئەمریکا پێیان وایە پشتیان بەر دراوە.

وەلی: بە ووردی هەر وایە ، ئاغای بوڵتۆن لێرە دا دەبێ ووڵامی فشاری ئیسرائیل بداتەوە، ئیسرائیل دەزانێ ئەو بڕیارەی ئاغای تڕامپ داویەتی ؛ کاتێک کە دەڵێ سووریا جگە لە خیز و مەرگ شتێکی دیکە نییە، ئەوە بەو مانایەیە کە بەڕێزیان سیاسەتێکی زۆر منداڵانەی هەیە لە سووریا و ئیسرائیلییەکان ئەوە قەبووڵ ناکەن. ئیسرائیلییەکان دەزانن سووریا چەند بۆ ئێران گرینگە، بۆ پاراستنی نفووزی ئێران لە هیلالی شێعە دا و پێوەندیی وی لەگەڵ حیزبوڵا و باشووری لوبنان و هەر وەها گەمارۆ دانی ئیسرائیل. ئیسرائیلییەکان ئەوە قەبووڵ ناکەن و بەو پێیە ئەوان حەول دەدەن ئەمریکا پێمل بکەن ئەو سیاسەتەی خۆی بگۆڕێ یان بەلانی کەمەوە تا ڕادەیەکی زۆر سەنگوسووکی بکا. لە لایەکی دیکەوە بە باوەڕی من کوردەکان لێرە دا عاقڵانە جووڵاونەتەوە، لە هەمان کاتدا کە بەردەوامن لە سەر خەبات بە دژی داعش و دەڵێن خۆیان بە هاوپەیمانی ئەمریکا دەزانن و هاوپەیمانییەکەیان لەگەڵ ئەمریکا هیچ نەگۆڕاوە، بە ناوبژیوانی ڕووسیا لەگەڵ ئەسەدیش دەستیان بە مامڵە کردووە و ئەمریکا لەو مامڵەیە زۆر دەترسێ و دەزانێ ئەگەر ئەو مامڵەیە جێ بە جێ ببێ گوشاری تورکیا بۆ سەر سنوور زۆر زیاتر دەبێ و ئەمریکا لێرە دا چونکە پای ڕووسیا هاتووەتە ناو نێوان و ئەوەیکە ئەگەر ڕووسیا بتوانێ دەستەبەر ببێ  کە ئەسەد جۆرێک خۆموختاری بە کوردەکان بدا ، لێرە دا مەسەلەکە بەربڵاوییەکی زۆر زیاتر پەیدا دەکا لە هەرێمی باکووری سووریا. ئەمن لەو باوەڕە دام سبەینێ جان بۆلتۆن لە ئانکاڕا دەست بە وتووێژ دەکا و لە پلەی یەکەم دا دەیەوێ تورکەکان پێمل بکا کە پەلاماری عەسکەری نەکەن [ بۆ سەر سووریا ] و لە پلەی دووەهەم دا مەسەلەیەکی دیکەی کە دەیهێنێتە گۆڕێ ئیحتیمالە ساز کردنی ناوچەیەکی تامپۆن بێ لە ژێڕ ڕێبەرایەتی ئەمریکا دا کە بتوانێ تەزمینێک بدا بە تورکەکان. بەڵام ئەوەیکە ئایا حکوومەتی ئاغای ئەردۆغان دەتوانێ یان دەیەوێ شتێکی ئاوا قەبووڵ بکا لە هەلومەرجی ئێستا دا زۆر دژوار وەبەرچاو دێ.

سابێت: سپاستان دەکەم ، فەرموون ڕستەکەتان تەواو کەن

وەلی: بە بۆچوونی من ئەمریکا ئێستا سیاسەتی سەرەکی ئەوەیە لێکەوتە نێگاتیڤەکان و ئەو سەدەمەیەی وەستڕاتێژییەکەی لە سووریا و تەنانەت لە عێڕاق کەوتووە ئەوانە کەمتر و کەمتر بکاتەوە و وەک بە ئینگلیسی دەڵێن لەوێ جۆڕێک  damage limitation بکا، پێشی زەرەر بگێڕێتەوە.

دابەزاندن و وەگێڕان لە فارسییەوە: حەسەن قازی

سەرچاوە: ڕوانگە

ڕاگوێستنی ئەو بابەتە بە ئاماژە بە سەرچاوە ڕەوایە