هێمن و هەژار لە ڕۆژنامەی آذربایجان دا
هێمن و هەژار لە ڕۆژنامەی آذربایجان دا
ڕۆژنامەی آذربایجان وەک بڵاوکەرەوەی بیری فیرقەی دێمۆکراتی ئازەربایجان ٣٧٠ ژمارەی لێ بڵاو بووەتەوە. ژمارەی یەکەمی لە ١٤ی خەرمانانی ١٣٢٤ی هەتاوی و دوایین ژمارەی لە ٢٠ی سەرماوەزی ١٣٢٥ی هەتاوی بڵاو کراوەتەوە، واتە ڕۆژێک بەر لە تێکچوونی حکوومەتی نیشتمانی. لەیەکێک لەو ژمارانەی ئازەربایجان دا زانیارییەک دەخوێنینەوەتا ئەو جێگایەی من بزانم تا ئێستا لە هیچ سەرچاوەیەک لە مەڕ مێژووی کۆماری کوردستان دا ئاماژەی پێ نەکراوە ئەویش هەڵبژاردنی حاجی مستەفای داودی یە وەکوو ئەندامی هەیئەت ڕەئیسەی کونگرەی میللی ئازەربایجان. ئازەربایجان باسی چەند سەردان و دیداری پێشەوا قازی محەمەد لە تەورێز و هەر وەها "پەیمانی" نێوان کوردستان و ئازەربایجانیشی تێدایە.
بابەتێکی دیکەی چاوڕاکێش لە ژمارەکانی آذربایجان دا لە ژێر سەردێڕی " کوردلر" (کوردەکان) بە زنجیرە و بە شێعر بڵاو کراوەتەوە لە نووسینی نووسەرێکی هەرمەنی بە نێوی ئۆهانێس غۆتاسیان کە موزەفەری درەفشی وەریگێڕاوەتە سەر زمانی ترکی ئازەربایجانی. ئەو بابەتە وێدەچێ هوندنەوەی یەک لە دەقەکانی "مەمی ئالان" بێ. لە ژمارەی ٢١٧ و ٢٢١ی ئازەربایجان دا ( چوارشەمۆ ١٥ی جۆزەردان و دووشەمۆ ٢٠ جۆزەردان) وەرگێرانی شێعری "تۆم هەر لە بیرە"ی هێمن و بابەتێک بە نێوی " نامیلکەی شێعرەکانی شاعیری جەوانی کورد هەژاز بڵاو بووەوە" بە قەڵەمی م. چاپ کراوە. بەڵام دەستەی نووسەرانی "آذربایجان" وێنەی هێمن و هەژاریان وەک لە کۆپی بڕاوەی ڕۆژنامەکە دا دەبینن تاق و جووت کردووە، لە بن وێنەی هەژار نووسیویانە " کورد شاعرلریندن "هیمن" " و لە بن وێنەی هێمن یشدا نووسیویانە " کورد شاعرلریندن هژار". تۆ بڵێی لەو سەروبەندی دا هێمن یان هەژار پەرژابن و ئەو هەڵەیەیان بە چاو دەستەی نووسەرانی آذربایجان دا دابێتەوە؟
ئەوەی زۆر سەرنجڕاکێشە وەرگێڕانی وەستایانەی شێعری "تۆم هەر لە بیرە" ی هێمنە لە لایەن موزەفەری درەفشی یەوە کە ڕەنگە بۆ خوێنەرەوەی کورد نێوێکی تەواو نەناسیاو بێ. بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە بابەتی " کوردلر"یش هەر ئەو وەریگێڕاوە؛ دیارە نازانین لە چ زمانێکەوە، دەبێ شارەزاییەکی باشی لە سەر زمانی کوردی هەبووبێ. وێنەی موزەفەری درەفشی وەک یەک لە شاعیرانی ئازەربایجان لە ڕۆژنامەکەدا چاپ کراوە.هەژار لە "چێشتی مجیور" دا باسی سەفەری تەورێز و بڵاو بوونەوەی "لایلای" کردووە.
لێرە دا هەر دووک بابەتەکە ئەو جۆری لە "آذربایجان " دا هاتوون لە گەڵ ئەو دەقەی شێعری هێمن کە لە ڕۆژنامەی کوردستان دا بڵاو بووەتەوە – بڕێک جیاوازە لە گەڵ چاپەکانی دواتری " تۆم هەر لەبیرە" – و وەرگێرانی ئەو بابەتەی م. سەبارەت بە نامیلکەی هەژاری نووسیوە دەخوێننەوە.
حەسەنی قازی
هیمن کوردجەدەن ترجمە ایدەنی مظفر درفشی
سنی اونوتامارام گوزەل وطنیم!
کورد شاعرلریندن " هیمن"
سوینج بادەسیندەن مست اولان زمان
فرحدەن اوچارکن روحیم بدنیم
او زمانکە یوخدور قلبیمدە دومان
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم!
کونلومی دوتارکن، کدر، غصە، غم
سیخارکن جسیمیمی، روحیمی الم
ئوزومی سنیلە دلشاد ایدەرەم
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
گئجە یورغون جسمیم رختخوابدە کن
گوندوز چالیشارکن جدیت ایلن
هر حالدا، هر یاندا، امین اول گینن
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
گزمگە گیدەرکن باغا، گلزارا
مفتون اولان زمان، بیر شوخ نگارا
حتی سوز قوشارکن گون اوزلی یارا
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
او دم کە سرخوشام می مجلیسندە
و یا نماز قیلوب دعا ایدەندە
عمریمین گونیمین سون لحظەسیندە
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
سفر دە، حضردە، غربتدە،ایلدە
ایستیدە،سویوقدا، طوفاندا،سیلدە
دایم عزیز آدون ازبردور دیلدە
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
عشقوندە ای شیرین اولموشام فرهاد
بو یولدا کاش اولا هر زادیم برباد
ایستەر اسیر اولام ایسترسە آزاد
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
****
تۆم هەر لە بیرە
لە شایی دا لە وەختی هەڵپەڕینا
لە خۆشی دا لە کاتی پێکەنینا
لە جەنگەی تاڵی و گریان و شینا
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
بە شەو تاکوو بە سەرما زاڵ دەبێ خەو
بەڕۆژ تاکوو دووبارە دێتەوە شەو
لە کاتێکا کە دەدوێنم ئەم و ئەو
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
زەمانێکی کە دەچمە سەیری گوڵزار
دەگەڵ پۆلی ڕەفیقانی وەفادار
تەنانەت وەختی دەسبازی دەگەڵ یار
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
لە کاتێکا کە گێژ و وێژ و مەستم
لە کاتێکا کە نوێژی دا دەبەستم
کە هەڵ دێنم لە بۆ نییەت دوو دەستم
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
زەمانێکی کە ڕادەبرم بەڕێ دا
زەمانێکی کە ڕادەکشێم لە جێ دا
لە شار و کووچە و کۆڵان و دێ دا
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
لە عیشقی تۆ عەزیزم بوومە فەرهاد
چ غەمگین بم، چ مەحزوون بم، چ دڵشاد
چ ژێر دەست بم، چ سەربەست بم،چ ئازاد
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
******
آذربایجان، نمره 221، صفحه 2، 2شنبه 20 خرداد 1325
جوان کورد شاعری هژارین
شعرلر کتابچه‌سی نشر ایدیلمیشدر
کورد شاعرلریندن هژار
تبریز ده‌کئ سووه‌ت مدنیت ایوی استعدادلی کورد شاعری هژارین " لایلای" آدلی شعرلر کتابچه‌سینین اول کورد دیلینده صونرادا ترجمه‌سینی آذربایجان دیلینده نشر ایتمیشدر. کتابچه‌نین مقدمه‌سینده جوان کورد شاعری هژارین حیات و یارادیجیلیغی حقینده بئلر یازلمیشدیر:
بۆ جوان شاعرین 25 یاشی وار در. ایندی اونی بوتون ایران کوردلری تانییر. دورت ایلدنبری شعر یازماقلا مشغول اولان بو استعدالی شاعر گیت _گیده ایران دان خارجنده، قا خمله دن عراقداکی کوردلر آراسیندا نفوذ قازانماغا باشلامشدر. بیز اقخوجولاریمزین حضورینه تقدیم اتیدیگیمیز بو کتابچه وسیله سیله آذربایجاندا دا تانیاجاق و هیچ شبهه یوخدر که رغبت حالیله چکلر. چونکه هژارین شعرلرینده اولدیقجا حساس بیر قلب دوگونمکده‌در. اونن شعرلری کورد ائلینن دردلرینه ترجماندور. او گوزینه دنیایه آچار آچاماز کورد ائلینی آه و ناله ایچرسینده گورموشدور.
ظلم آلتینده یاشایان کوردون الملری اونوندا الملری اولموشدور. پریشانلیق اوزون مدت اونون قلبینه حاکم گلمشدر.او بئله بیرعجمی قناعت قلده قیتمیشدر که کورد ائلی ازلدن دنیایه الی – قولی باغلی گلدیگندن آزادلیق نه اولدوغونو هیچ بیر زمان بیلمیه‌جکتر.
عقلی، هوشلی بالام
آغلایرسان ، سبب نه ؟
الینی باغلادیغیم
آغیر می گلیر سنه ؟
کورد الی باغلی گلمیش
بو جهانه ازلدن
طالعمز بئله در
دوشون بالاجییم سن
بو پریشانلیق شاعرین فکرینی او قدر اثر ایتمیشدر که،او حتی ئوز یارینین قارا ساچلاریندا کوردون بختی دیئوب تعریف ایدیر. لاکین بو پریشانلیق اوزون سورمور. شاعر دوشونر که پریشان قالماق کورد ائلی ایچون افتخار در.
او سنیانی و ئوز ائلی باشقا گوزله گورمکه باشلامش و بیله بیر عقیده صاحبی اولموشدور که کورد ده بیر گون آزاد اولا بیلر. بونون اوچون لازمدر که او، چالیشسن، و وروشسون، علم و مدنیتن قدرتندن استفاده ایدیب کورد فکرینین روشنلنمه‌سی یولوندا بی قیدلیک ایمه‌سین. خصوص شهریور حادثه‌سیندن سونرا شاعرین عقیده‌سی محکملنمیش ق کوردون آزاد و متمدن گله‌جگینه اینانمشدر.
ایگرمی ایل یاغیلارین پنجه‌سینده آغلادیق
ناله‌مزله،داشی، داغی، فلکلری داغلادیق
الیمیزله بختیمیزین یولارینی باغلادیق
دیدیک یقین بو حیاتدا ئولمه‌لی ییک بیز آرتیق
ای فرشته، بیزه نجات ویردی سنین املین
یاشا سنی. ای خلاصکار، یاشا بویوک ستالین
ائلین نجات یولین تاپان شاعر هژارین پریشانلقدان اوزاغلاشاراق کورد ائلینن آزادلیقی اوغروندا بیر عسکر کیمی مبارزه‌یه باشلاییر...
کوردوستان دا جانلاتان ملی-دموقراتیک نهضتنده بیر مبارز کیمی اشتراک ایتمیش،کوردلرین آزادلیقی و تمدن یولوندا قدم گوتوردیگینه اینانمیشدر.او دور که‌اونون شعرلری تازه بیر روحلا دولموش،قدرتلی بیر ایشیغلا مزینلمشدر.
شاعر کورد خلقینین آزادلیقنی قونشو و قارداش آذربایجان خلقی ایله محکم بیرلیکده و صمیمی دوستلوق دا گورور، ملی-دموقراتیک غلبه‌لر هواسی ایچرسینده یاشایان آذربایجانئیلار هژارین شعرلرینی اوخویارکن قارداش کورد ائلینن ملی آزادلیق یولونداکی موفقیتلرینه قوره‌کدن سه‌وینه‌جکدر.
م.
وەرگێڕانی کوردی
نامیلکەی شێعرەکانی شاعیری جەوانی کورد هەژار بڵاو بووەتەوە
ڕابیتەی فەرهەنگیی شوورەوی لە تەورێزێ نامیلکەیەکی لە شێعرەکانی شاعیری بە توانای کورد هەژار بە نێوی "لایلای" بڵاو کردووەتەوە ، لە پێشدا بە زمانی کوردی و دوایە بە وەرگێڕانی بۆ سەر زمانی ئازەربایجانی. لە سەرەتای ئەو نامیلکەیە دا سەبارەت بە ژیان و بەرهەمی شاعیری جەوانی کورد هەژار ئاوا نووسراوە:
ئەو شاعیرە جەوانە کوردە تەمەنی ٢٥ ساڵە.ئێستا هەموو کوردەکانی ئێران دەیناسن.ئەو شاعیرە بە توانایە کە لە چوارساڵ لەمەوبەرەوە خەریکی شێعر نووسین بووە کەم کەم لە دەرەوەی ئێرانیش و، لە وانە لە نێو کوردەکانی عێراق دا خەریکە جێی خۆی دەکاتەوە. ئێمە بەپێشكێش کردنی ئەو نامیلکەیە بە خوێنەرەوکانمان ئەو لە ئازەربایجانیشدا دەناسێنین و هیچ گومانی تێدا نییە کە سەرنجی دەدرێتێ. چونکە لە شێعرەکانی هەژار دا دڵێکی بەهەست لێدەدا. شێعرەکانی ئاوێنەی دەردەکانی میلەتی کوردە. ئەو کە هەر چاوی بە دنیایێ هەڵێناوە گەلی خۆی لە نێو ئاه و ناڵە دا دیوە.
ئەو ئێش و ئازارەی کورد لە ژێر زۆرداری دا چێشتوویەتی بووە بە دەرد وکوڵی ئەویش. پەرێشانی بۆ ماوەی درێژ بە سەر دڵ و هەناوی دا حاکم بووە، بە شێوەیەکی ئەوتۆ بەو ئاکامە گەیشتووە کە گەلی کورد هەر لە ئەزەلەوە بە دەست و قۆڵی بەستراوەوە هاتووەتە سەر ئەم دنیایە و هیچ کاتێک نازانێ ئازادی چییە.
ژیربەوە ڕۆڵەی ژیر و جوانم
لە داخی لانک دەگری دەزانم
بۆیە دەت پێچم تا خووی پێ بگری
نەک تا من ماوم لە بەندا بمری
بەڵام چونکو کورد ئەوەند بێ کەسە
بەشی لە دونیا کۆت و مەحبەسە
ئەو پەرێشانییە ئەوەندەی کار لە سەر فکری شاعیر کردبوو تەنانەت زولفی ڕەشی یارەکەشی پێ وەک بەختی کورد وابوو. بەڵام ئەو پەرێشانی و دەستەوەستانییە ماوەیەکی درێژ بەردەوام نابێ، شاعیر تێدەگا بە پەرێشانی مانەوە شانازییەکە بۆ گەلی کورد.
ئەو دەستدەکا بە چاوێکی دیکە لە دنیا و لە گەلەگەی بڕوانێ و دەگاتە ئەو باوەڕەی ڕۆژێک دێ کوردیش ئازاد بێ و بۆ وەدیهێنانی ئەو ڕۆژە پێویستە کار بکا و تێبکۆشێ و بە کەلک وەرگرتن لە زانست و شارستانییەت نابێ لە ڕێبازی ڕوونکردنەوەی بیری کورد دا کەمتەرخەم بێ. بەتایبەتی لە دوای ڕووداوی خەرمانان (شەهریوەری بیست) بیرو ڕای شاعیر پتەوتر دەبێ و باوەڕی بە پێشەڕۆژی ئازاد و بە ژیاری کورد دێنێ.
بیست ساڵان لە ژێر چنگاڵی عەجەم
ناڵاندم بە سەد دەرد و هەم و غەم
دێوی بەدبەختی گرتبونیە باوەش
هەر کورد دەکووژرا و دایک سەر بەهەش
بژی ئێستالین خۆش بێ چەکوچ و داس
لە ژێر ئیستیبداد کوردی کرد خەڵاس
هەژاری شاعیر بە دۆزینەوەی ڕێگای ڕزگاری لە پەرێشانی دوور دەکەوێتەوە و لە پێناو ئازادیی گەلی کورد دا وەکوو سەربازێک دەست بە ملە و خەبات دەکا...
لە بزووتنەوەی نەتەوەیی – دێمۆکڕاتیکی کوردستاندا وەک خەباتگێڕێک بەشدار دەبێ و باوەردێنێ بەو ڕاستییەی کە کوردەکان کەوتوونەتە نێو ڕێبازی بەرەو ئازادی و شارستانییەت. جا بۆیەیە شێعرەکانی ڕوحێکی تازەیەیان بە بەر دادێ و ڕووناکاییەکی بەشۆقیان تێدەگەڕێ.
شاعیر ئازادی گەلی کورد لە حوکمی هاوبەش و دۆستایەتی دڵپاکانە لە گەڵ گەلی دراوسێ و برای ئازەربایجانی دا دەبینێ و ئازەربایجانییەکان لە کەشوهەوای سەرکەوتنی نەتەوەیی _ دێمۆکڕاتیک دا کاتێک شێعرەکانی هەژار دەخوێننەوە لە قووڵایی دلەوە حەز لەو سەرکەوتنانەی دەکەن کە گەلی کوردی برایان لە پێناو ئازادیی دا وە دەستی هێناون.
م.
تێبینی : نوسخەی وێنەی ئەو سەروبەندی هێمن و هەژار کە لە ڕۆژنامەی آذربایجان دا بڵاو کراونەتەوە بە سپاسەوە لە کتێبی "ساوجبلاغ مکری(مهاباد) تاریخ تحولات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مهاباد بە روایت اسناد"، گردآوری و تالیف: فریدون حکیم زادە، انتشارات :مرکز نشر فرهنگی هیوا – مهاباد، ١٣٨٩ شمسی. وەرگیراوە. بە داخەوە ئامادە کاری کتێبەکە سەرچاوەی وێنەکانی باس نەکردووە.
ڕۆژنامەی آذربایجان وەک بڵاوکەرەوەی بیری فیرقەی دێمۆکراتی ئازەربایجان ٣٧٠ ژمارەی لێ بڵاو بووەتەوە. ژمارەی یەکەمی لە ١٤ی خەرمانانی ١٣٢٤ی هەتاوی و دوایین ژمارەی لە ٢٠ی سەرماوەزی ١٣٢٥ی هەتاوی بڵاو کراوەتەوە، واتە ڕۆژێک بەر لە تێکچوونی حکوومەتی نیشتمانی. لەیەکێک لەو ژمارانەی ئازەربایجان دا زانیارییەک دەخوێنینەوەتا ئەو جێگایەی من بزانم تا ئێستا لە هیچ سەرچاوەیەک لە مەڕ مێژووی کۆماری کوردستان دا ئاماژەی پێ نەکراوە ئەویش هەڵبژاردنی حاجی مستەفای داودی یە وەکوو ئەندامی هەیئەت ڕەئیسەی کونگرەی میللی ئازەربایجان. ئازەربایجان باسی چەند سەردان و دیداری پێشەوا قازی محەمەد لە تەورێز و هەر وەها "پەیمانی" نێوان کوردستان و ئازەربایجانیشی تێدایە.
بابەتێکی دیکەی چاوڕاکێش لە ژمارەکانی آذربایجان دا لە ژێر سەردێڕی " کوردلر" (کوردەکان) بە زنجیرە و بە شێعر بڵاو کراوەتەوە لە نووسینی نووسەرێکی هەرمەنی بە نێوی ئۆهانێس غۆتاسیان کە موزەفەری درەفشی وەریگێڕاوەتە سەر زمانی ترکی ئازەربایجانی. ئەو بابەتە وێدەچێ هوندنەوەی یەک لە دەقەکانی "مەمی ئالان" بێ. لە ژمارەی ٢١٧ و ٢٢١ی ئازەربایجان دا ( چوارشەمۆ ١٥ی جۆزەردان و دووشەمۆ ٢٠ جۆزەردان) وەرگێرانی شێعری "تۆم هەر لە بیرە"ی هێمن و بابەتێک بە نێوی " نامیلکەی شێعرەکانی شاعیری جەوانی کورد هەژاز بڵاو بووەوە" بە قەڵەمی م. چاپ کراوە. بەڵام دەستەی نووسەرانی "آذربایجان" وێنەی هێمن و هەژاریان وەک لە کۆپی بڕاوەی ڕۆژنامەکە دا دەبینن تاق و جووت کردووە، لە بن وێنەی هەژار نووسیویانە " کورد شاعرلریندن "هیمن" " و لە بن وێنەی هێمن یشدا نووسیویانە " کورد شاعرلریندن هژار". تۆ بڵێی لەو سەروبەندی دا هێمن یان هەژار پەرژابن و ئەو هەڵەیەیان بە چاو دەستەی نووسەرانی آذربایجان دا دابێتەوە؟
ئەوەی زۆر سەرنجڕاکێشە وەرگێڕانی وەستایانەی شێعری "تۆم هەر لە بیرە" ی هێمنە لە لایەن موزەفەری درەفشی یەوە کە ڕەنگە بۆ خوێنەرەوەی کورد نێوێکی تەواو نەناسیاو بێ. بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە بابەتی " کوردلر"یش هەر ئەو وەریگێڕاوە؛ دیارە نازانین لە چ زمانێکەوە، دەبێ شارەزاییەکی باشی لە سەر زمانی کوردی هەبووبێ. وێنەی موزەفەری درەفشی وەک یەک لە شاعیرانی ئازەربایجان لە ڕۆژنامەکەدا چاپ کراوە.هەژار لە "چێشتی مجیور" دا باسی سەفەری تەورێز و بڵاو بوونەوەی "لایلای" کردووە.
لێرە دا هەر دووک بابەتەکە ئەو جۆری لە "آذربایجان " دا هاتوون لە گەڵ ئەو دەقەی شێعری هێمن کە لە ڕۆژنامەی کوردستان دا بڵاو بووەتەوە – بڕێک جیاوازە لە گەڵ چاپەکانی دواتری " تۆم هەر لەبیرە" – و وەرگێرانی ئەو بابەتەی م. سەبارەت بە نامیلکەی هەژاری نووسیوە دەخوێننەوە.
حەسەنی قازی
هیمن کوردجەدەن ترجمە ایدەنی مظفر درفشی
سنی اونوتامارام گوزەل وطنیم!
کورد شاعرلریندن " هیمن"
سوینج بادەسیندەن مست اولان زمان
فرحدەن اوچارکن روحیم بدنیم
او زمانکە یوخدور قلبیمدە دومان
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم!
کونلومی دوتارکن، کدر، غصە، غم
سیخارکن جسیمیمی، روحیمی الم
ئوزومی سنیلە دلشاد ایدەرەم
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
گئجە یورغون جسمیم رختخوابدە کن
گوندوز چالیشارکن جدیت ایلن
هر حالدا، هر یاندا، امین اول گینن
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
گزمگە گیدەرکن باغا، گلزارا
مفتون اولان زمان، بیر شوخ نگارا
حتی سوز قوشارکن گون اوزلی یارا
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
او دم کە سرخوشام می مجلیسندە
و یا نماز قیلوب دعا ایدەندە
عمریمین گونیمین سون لحظەسیندە
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
سفر دە، حضردە، غربتدە،ایلدە
ایستیدە،سویوقدا، طوفاندا،سیلدە
دایم عزیز آدون ازبردور دیلدە
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
عشقوندە ای شیرین اولموشام فرهاد
بو یولدا کاش اولا هر زادیم برباد
ایستەر اسیر اولام ایسترسە آزاد
سنی اونوتمارام گوزەل وطنیم
****
تۆم هەر لە بیرە
لە شایی دا لە وەختی هەڵپەڕینا
لە خۆشی دا لە کاتی پێکەنینا
لە جەنگەی تاڵی و گریان و شینا
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
بە شەو تاکوو بە سەرما زاڵ دەبێ خەو
بەڕۆژ تاکوو دووبارە دێتەوە شەو
لە کاتێکا کە دەدوێنم ئەم و ئەو
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
زەمانێکی کە دەچمە سەیری گوڵزار
دەگەڵ پۆلی ڕەفیقانی وەفادار
تەنانەت وەختی دەسبازی دەگەڵ یار
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
لە کاتێکا کە گێژ و وێژ و مەستم
لە کاتێکا کە نوێژی دا دەبەستم
کە هەڵ دێنم لە بۆ نییەت دوو دەستم
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
زەمانێکی کە ڕادەبرم بەڕێ دا
زەمانێکی کە ڕادەکشێم لە جێ دا
لە شار و کووچە و کۆڵان و دێ دا
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
لە عیشقی تۆ عەزیزم بوومە فەرهاد
چ غەمگین بم، چ مەحزوون بم، چ دڵشاد
چ ژێر دەست بم، چ سەربەست بم،چ ئازاد
ئەمن ئەی نیشتمان تۆم هەر لە بیرە
******
آذربایجان، نمره 221، صفحه 2، 2شنبه 20 خرداد 1325
جوان کورد شاعری هژارین
شعرلر کتابچه‌سی نشر ایدیلمیشدر
کورد شاعرلریندن هژار
تبریز ده‌کئ سووه‌ت مدنیت ایوی استعدادلی کورد شاعری هژارین " لایلای" آدلی شعرلر کتابچه‌سینین اول کورد دیلینده صونرادا ترجمه‌سینی آذربایجان دیلینده نشر ایتمیشدر. کتابچه‌نین مقدمه‌سینده جوان کورد شاعری هژارین حیات و یارادیجیلیغی حقینده بئلر یازلمیشدیر:
بۆ جوان شاعرین 25 یاشی وار در. ایندی اونی بوتون ایران کوردلری تانییر. دورت ایلدنبری شعر یازماقلا مشغول اولان بو استعدالی شاعر گیت _گیده ایران دان خارجنده، قا خمله دن عراقداکی کوردلر آراسیندا نفوذ قازانماغا باشلامشدر. بیز اقخوجولاریمزین حضورینه تقدیم اتیدیگیمیز بو کتابچه وسیله سیله آذربایجاندا دا تانیاجاق و هیچ شبهه یوخدر که رغبت حالیله چکلر. چونکه هژارین شعرلرینده اولدیقجا حساس بیر قلب دوگونمکده‌در. اونن شعرلری کورد ائلینن دردلرینه ترجماندور. او گوزینه دنیایه آچار آچاماز کورد ائلینی آه و ناله ایچرسینده گورموشدور.
ظلم آلتینده یاشایان کوردون الملری اونوندا الملری اولموشدور. پریشانلیق اوزون مدت اونون قلبینه حاکم گلمشدر.او بئله بیرعجمی قناعت قلده قیتمیشدر که کورد ائلی ازلدن دنیایه الی – قولی باغلی گلدیگندن آزادلیق نه اولدوغونو هیچ بیر زمان بیلمیه‌جکتر.
عقلی، هوشلی بالام
آغلایرسان ، سبب نه ؟
الینی باغلادیغیم
آغیر می گلیر سنه ؟
کورد الی باغلی گلمیش
بو جهانه ازلدن
طالعمز بئله در
دوشون بالاجییم سن
بو پریشانلیق شاعرین فکرینی او قدر اثر ایتمیشدر که،او حتی ئوز یارینین قارا ساچلاریندا کوردون بختی دیئوب تعریف ایدیر. لاکین بو پریشانلیق اوزون سورمور. شاعر دوشونر که پریشان قالماق کورد ائلی ایچون افتخار در.
او سنیانی و ئوز ائلی باشقا گوزله گورمکه باشلامش و بیله بیر عقیده صاحبی اولموشدور که کورد ده بیر گون آزاد اولا بیلر. بونون اوچون لازمدر که او، چالیشسن، و وروشسون، علم و مدنیتن قدرتندن استفاده ایدیب کورد فکرینین روشنلنمه‌سی یولوندا بی قیدلیک ایمه‌سین. خصوص شهریور حادثه‌سیندن سونرا شاعرین عقیده‌سی محکملنمیش ق کوردون آزاد و متمدن گله‌جگینه اینانمشدر.
ایگرمی ایل یاغیلارین پنجه‌سینده آغلادیق
ناله‌مزله،داشی، داغی، فلکلری داغلادیق
الیمیزله بختیمیزین یولارینی باغلادیق
دیدیک یقین بو حیاتدا ئولمه‌لی ییک بیز آرتیق
ای فرشته، بیزه نجات ویردی سنین املین
یاشا سنی. ای خلاصکار، یاشا بویوک ستالین
ائلین نجات یولین تاپان شاعر هژارین پریشانلقدان اوزاغلاشاراق کورد ائلینن آزادلیقی اوغروندا بیر عسکر کیمی مبارزه‌یه باشلاییر...
کوردوستان دا جانلاتان ملی-دموقراتیک نهضتنده بیر مبارز کیمی اشتراک ایتمیش،کوردلرین آزادلیقی و تمدن یولوندا قدم گوتوردیگینه اینانمیشدر.او دور که‌اونون شعرلری تازه بیر روحلا دولموش،قدرتلی بیر ایشیغلا مزینلمشدر.
شاعر کورد خلقینین آزادلیقنی قونشو و قارداش آذربایجان خلقی ایله محکم بیرلیکده و صمیمی دوستلوق دا گورور، ملی-دموقراتیک غلبه‌لر هواسی ایچرسینده یاشایان آذربایجانئیلار هژارین شعرلرینی اوخویارکن قارداش کورد ائلینن ملی آزادلیق یولونداکی موفقیتلرینه قوره‌کدن سه‌وینه‌جکدر.
م.
وەرگێڕانی کوردی
نامیلکەی شێعرەکانی شاعیری جەوانی کورد هەژار بڵاو بووەتەوە
ڕابیتەی فەرهەنگیی شوورەوی لە تەورێزێ نامیلکەیەکی لە شێعرەکانی شاعیری بە توانای کورد هەژار بە نێوی "لایلای" بڵاو کردووەتەوە ، لە پێشدا بە زمانی کوردی و دوایە بە وەرگێڕانی بۆ سەر زمانی ئازەربایجانی. لە سەرەتای ئەو نامیلکەیە دا سەبارەت بە ژیان و بەرهەمی شاعیری جەوانی کورد هەژار ئاوا نووسراوە:
ئەو شاعیرە جەوانە کوردە تەمەنی ٢٥ ساڵە.ئێستا هەموو کوردەکانی ئێران دەیناسن.ئەو شاعیرە بە توانایە کە لە چوارساڵ لەمەوبەرەوە خەریکی شێعر نووسین بووە کەم کەم لە دەرەوەی ئێرانیش و، لە وانە لە نێو کوردەکانی عێراق دا خەریکە جێی خۆی دەکاتەوە. ئێمە بەپێشكێش کردنی ئەو نامیلکەیە بە خوێنەرەوکانمان ئەو لە ئازەربایجانیشدا دەناسێنین و هیچ گومانی تێدا نییە کە سەرنجی دەدرێتێ. چونکە لە شێعرەکانی هەژار دا دڵێکی بەهەست لێدەدا. شێعرەکانی ئاوێنەی دەردەکانی میلەتی کوردە. ئەو کە هەر چاوی بە دنیایێ هەڵێناوە گەلی خۆی لە نێو ئاه و ناڵە دا دیوە.
ئەو ئێش و ئازارەی کورد لە ژێر زۆرداری دا چێشتوویەتی بووە بە دەرد وکوڵی ئەویش. پەرێشانی بۆ ماوەی درێژ بە سەر دڵ و هەناوی دا حاکم بووە، بە شێوەیەکی ئەوتۆ بەو ئاکامە گەیشتووە کە گەلی کورد هەر لە ئەزەلەوە بە دەست و قۆڵی بەستراوەوە هاتووەتە سەر ئەم دنیایە و هیچ کاتێک نازانێ ئازادی چییە.
ژیربەوە ڕۆڵەی ژیر و جوانم
لە داخی لانک دەگری دەزانم
بۆیە دەت پێچم تا خووی پێ بگری
نەک تا من ماوم لە بەندا بمری
بەڵام چونکو کورد ئەوەند بێ کەسە
بەشی لە دونیا کۆت و مەحبەسە
ئەو پەرێشانییە ئەوەندەی کار لە سەر فکری شاعیر کردبوو تەنانەت زولفی ڕەشی یارەکەشی پێ وەک بەختی کورد وابوو. بەڵام ئەو پەرێشانی و دەستەوەستانییە ماوەیەکی درێژ بەردەوام نابێ، شاعیر تێدەگا بە پەرێشانی مانەوە شانازییەکە بۆ گەلی کورد.
ئەو دەستدەکا بە چاوێکی دیکە لە دنیا و لە گەلەگەی بڕوانێ و دەگاتە ئەو باوەڕەی ڕۆژێک دێ کوردیش ئازاد بێ و بۆ وەدیهێنانی ئەو ڕۆژە پێویستە کار بکا و تێبکۆشێ و بە کەلک وەرگرتن لە زانست و شارستانییەت نابێ لە ڕێبازی ڕوونکردنەوەی بیری کورد دا کەمتەرخەم بێ. بەتایبەتی لە دوای ڕووداوی خەرمانان (شەهریوەری بیست) بیرو ڕای شاعیر پتەوتر دەبێ و باوەڕی بە پێشەڕۆژی ئازاد و بە ژیاری کورد دێنێ.
بیست ساڵان لە ژێر چنگاڵی عەجەم
ناڵاندم بە سەد دەرد و هەم و غەم
دێوی بەدبەختی گرتبونیە باوەش
هەر کورد دەکووژرا و دایک سەر بەهەش
بژی ئێستالین خۆش بێ چەکوچ و داس
لە ژێر ئیستیبداد کوردی کرد خەڵاس
هەژاری شاعیر بە دۆزینەوەی ڕێگای ڕزگاری لە پەرێشانی دوور دەکەوێتەوە و لە پێناو ئازادیی گەلی کورد دا وەکوو سەربازێک دەست بە ملە و خەبات دەکا...
لە بزووتنەوەی نەتەوەیی – دێمۆکڕاتیکی کوردستاندا وەک خەباتگێڕێک بەشدار دەبێ و باوەردێنێ بەو ڕاستییەی کە کوردەکان کەوتوونەتە نێو ڕێبازی بەرەو ئازادی و شارستانییەت. جا بۆیەیە شێعرەکانی ڕوحێکی تازەیەیان بە بەر دادێ و ڕووناکاییەکی بەشۆقیان تێدەگەڕێ.
شاعیر ئازادی گەلی کورد لە حوکمی هاوبەش و دۆستایەتی دڵپاکانە لە گەڵ گەلی دراوسێ و برای ئازەربایجانی دا دەبینێ و ئازەربایجانییەکان لە کەشوهەوای سەرکەوتنی نەتەوەیی _ دێمۆکڕاتیک دا کاتێک شێعرەکانی هەژار دەخوێننەوە لە قووڵایی دلەوە حەز لەو سەرکەوتنانەی دەکەن کە گەلی کوردی برایان لە پێناو ئازادیی دا وە دەستی هێناون.
م.
تێبینی : نوسخەی وێنەی ئەو سەروبەندی هێمن و هەژار کە لە ڕۆژنامەی آذربایجان دا بڵاو کراونەتەوە بە سپاسەوە لە کتێبی "ساوجبلاغ مکری(مهاباد) تاریخ تحولات اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی مهاباد بە روایت اسناد"، گردآوری و تالیف: فریدون حکیم زادە، انتشارات :مرکز نشر فرهنگی هیوا – مهاباد، ١٣٨٩ شمسی. وەرگیراوە. بە داخەوە ئامادە کاری کتێبەکە سەرچاوەی وێنەکانی باس نەکردووە.
