Rawêj Thursday 29 December 2022, 19:00 hours CET

Open Dialogue among Kurds from Iran (Rojhalat)'s Zoom Meeting

شەهید نەمرن!

 

دیدارێکی دەگمەن و بڵاونەکراوەی مام جەلال ، هەمووشت ئاشکرادەکات

"کردستان" از شاعر بە خون خفتە خلق علیرضا نابدل " اوختای" ترجمە مفتون

 

کەلتور لاپەڕەی ١١ ساڵی سی و یەک ژمارە ( 8786) سێشەمە ١ / ١١/ ٢٠٢٢ کوردستانی نوێ

سازمانی ئیبقلابی و کوردستان

 

هەڤپەیڤینی تەلەفۆنی کامیل مەرەسەنە لە تێلێڤیزۆنی ئاریەن لەگەڵ پرۆفێسۆر عەبباس وەلی سەبارەت بە شۆڕشیی ژن لە ڕۆژهەڵات و ئێران، یەکشەمە شەو ٢-ی ئۆکتۆبری ٢٠٢٢

 

هەڤپەیڤینی تەلەفۆنی  کامیل مەرەسەنە لە تێلێڤیزۆنی ئاریەن لەگەڵ پرۆفێسۆر عەبباس وەلی سەبارەت بە شۆڕشیی ژن لە ڕۆژهەڵات و ئێران، یەکشەمە شەو ٢-ی ئۆکتۆبری ٢٠٢٢

کامیل مەرەسەنە: کاک عەبباس ئەمڕۆ ١٦ ڕۆژە گەلانی ئازادیخواز لە ئێران لە مەیدانەکانن هەر چەند ماوەی ئەو ڕاپەڕینە تەنیا ١٦ ڕۆژی بە سەر داتێپەڕیوە بەڵام ئەم ١٦ ڕۆژە هەڵگری پەیامی گرینگن و تەنانەت وەک وەرچەرخانێکی مێژوویش دەبیندرێ و باسی لە سەر دەکرێ بۆ ئێران، واتا گفتومانێکی هاوبەش لە ناو گەلاندا هاتووەتە ئاراوە کە پێشتر نموونەی نەبووە. کاک عەبباس ئێوە پێشتر باستان لە ڕووخانی ئێتنیکی کردووە پێتان وایە ئەوەی کە ئێستا لە ئێراندا ڕوو دەدات بە واتای ڕووخانی ئەم دیوارە ئێتنیکییانە دێن یان بڵێین سەرەتایەکی باش دەستی پێ کردووە؟

پرۆفێسۆر عەبباس وەلی: ئەمن لێرە با بڵێم. ئەمن باسی ڕووخاندنی دیواری ئێتنیکم نەکردووە، باسی تێپەڕاندنی دیواری ئێتنیک، تێپەڕبوون لە دیواری ئێتنیکم کردووە. ئەوە بەو شێوەیەی دروستە. ئەمن فکر دەکەم ئەوەی کە لە ڕۆژهەڵات دەیبینین و هەر وەتر لە ئێران ئەوە جوورێک پێناسە یان ناسنامەی هاوبەش/ موشتەڕەک هاتووەتە پێشێ، ساز بووە کە لە پشتی دروشمی " ژن، ژیان، ئازادی" کە ئەو پێناسەیە، ناسنامەیە یان ئەو هو وییەتە  هاوبەشە هیچ جوورە تایبەتمەندی و خەسڵەتی ئێتنیک  یا چینایەتی یان حەتتا جینسییەتی و فەرهەنگی نییە و ئەوانەی کە لەو بزووتنەوەیە دا بەشدار بوون دەگەڵ ئەو هو وییەتەی یەک دەگرنەوە لەبەر ئەوەی کە ئامانجێکی یەکگرتوویان هەیە و ئەو ئامانجەش تێپەڕ بوون لە دیکتاتۆری مەزهەبی و ئایینی لە ئێران و ڕووخاندنی ڕێژیم و نیزامی ویلایەتی فەقیه لە ئێرانێ. جا بۆیە ئەو قسەیەی کە ئەمن دووساڵ، دووساڵ و نیو لەمەوبەر کردم کە  ئەگەر ئامانجی ئێمە تێپەڕین لە ڕێژیمی جمهووری ئیسلامییە، ئەگەر ئامانجی ئێمە ڕووخاندنی رێژیمی جمهووری ئیسلامی لە ئێرانێ یە  دەبێ کوردەکان لە دیواری ئێتنیکی خۆیان  تێپەڕن و لە عەرسە و گۆڕەپانێکی زۆر بەرفرەوانتر، کە گۆڕەپانی سیاسەتی ژیانە/ زیست سیاسەتە لە ئێرانێ دا دەگەڵ کۆمەڵگاکانی دیکەی ئێرانی چ ئازەربایجانی بێ، چ گیلەک بێ، چ عەرەب بێ، چ بەلووچ بێ یەک بگرێ و لە سەر بنەمای یەکگرتنێکی تایبەتی کە ئامانجەکەی ڕووخاندنی جمهووری ئیسلامی یە پێکەوە کار بکەن. ئەمن ئیستیدلالەکەم ئەوە بوو کە تا زەمانێکی کوردەکان کە دەیانەوێ جمهووری ئیسلامی بڕووخێنن و بێنەوە کوردستانێکی ئازاد، سیاسەتەکەیان لە پشت دیواری ئێتنیک حەبس کراوە ناتوانن هو وییەتێکی یەکگرتوو دەگەڵ گەلەکانی دیکەی ئێرانێ ساز بکەن ئەو ئامانجەی ڕووخاندنی جمهووری ئیسلامی  هیچ وەختێکی وەدی نایە. ئیستیدلالەکە ئەوە بوو کە کوردەکان بە تەنێ، کۆمەڵگای کوردی بە تەنێ و هەموو حیزبە کوردییەکانیش بەیەکەوە ئەگەر موتەحیدیش بن بە تەنێ ناتوانن، ئەو تواناییەیان نییە کە بتوانن بە تەنێ جمهووری ئیسلامی بڕووخێنن و ڕووخاندنی جمهووری ئیسلامی، ساز کردنی ڕاپەڕینێکی هاوبەش و شۆڕشێکی هاوبەش بە دژی خمهووری ئیسلامی پێویستیی ئەوەیە کە لە تایبەتمەندییە سیاسییەکانی ئەو دیواری ئێتنیکە تێ پەڕین  و بێینە ناو گۆڕەپانی سیاسەتی گەورەی زیدی دیکتاتۆری لە ئێرانێدا. بەڵام ئەوەی کە عەرزم کردی ئەو دەمی زۆر ئیرادیان لە من گرت گوتیان کە ئەو نەزەرە، ئەو تێورییە بەو مانایەیە کە کورد دەبێ تایبەتمەمدییەکانی نەتەوەیی، سیاسەتی خۆی فڕێ بدا، دەستیان لێ بکێشێتەوە، فەرامۆشیان بکا. نەزەری من ئەوە بوو کە نا، مەسەلەکە لە جێدا ئەوە نییە ، نەزەری من پێکهێنانی بەرەیەکی یەک ڕەهەندی و یەک دەنگی وەک ساڵی ١٩٧٩ یان ساڵی ١٣٥٧ نییە کە هەموو لە پشت شعارێکی کە جۆرە حکوومەتێکی دیاری دەکرد، ئەویش جمهووری ئیسلامی بوو، باسی بەرداشت و مەفهوومێکی تایبەتی لە ئازادی دەکرد ئەویش ئازادییەک بوو کە جمهووری ئیسلامی دەویست بە خەڵکی بدا. یا باسی ئیستقلال/ سەربەخۆییەکی دەکرد کە جمهووری ئیسلامی مەبەستی بوو. ئەوانە نییە. لەبەر ئەوەی کە لە ساڵی ١٣٥٧ بۆ ئەوەی شتێکی ئاوا وەدی بێ ئەوانەی کە بەشدار بوون دە بەرەکەی ١٣٥٧ دا ئەوانە وەختێک هاتنە ناو بەرەکە ئەو زەختەیان لە سەر بوو لە تایبەتمەندییەکانی پێناسەی خۆیان، تایبەتمەندییەکانی ناسنامە و هووییەتی خۆیان  و تایبەتمەندییەکان داوخوازەکانی تایبەتی سیاسەتەکەی خۆیان وەلا بنێنن. ئەلئان ئەو جوورەی کە ئەمن دەمگوت و ئەو جوورەی کە ئەلئان لە ئێرانێ هاتووەتە پێشێ ئەوەیە کە ئەو هووییەتی یەکگرتووە کە دروست بووە  لە پشت دروشمێکی وەکوو ژن، ژیان، ئازادی هیچ وەخت، لە هیچ بەشێک، یا هیچ هێزێک، تاکێک یا ڕێکخراوێک بێ لە پشت ئەو دروشمەوە و لەگەڵ ئەو هوویەتە هاوبەشە یەک دەگرێتەوە، هیچ وەخت کەس لەوانەی ناوێ کە تایبەتمەندییەکانی پێناسەی خۆی، تایبەتمەندییەکانی هووییەی  خۆی و هەر وەتر داوخوازە ئەساسییە سیاسییەکانی خۆی وەلا بنێ. ئەوە نییە. ئەلئانەکە زۆر لەگەڵ زەمانی شۆڕشی ئێران لە ساڵی ١٩٧٩فەرقی هەیە. ئەلئان ئەو هێزانەی کە خۆیان دەگەڵ ئەو هووییەی هاوبەش یەک دەبینن و حەموویان بە شێوەیەکی یەکگرتوو لە پشت سەری دروشمی ژن، ژیان، ئازادین حەموو دەزانن کێن، تایبەتمەندییەکانیان چییە، حەومووشیان دەزانن داوخوازەکانیان چییە بەڵام حەمووشیان دەزانن ڕەهەندی موشتەڕەک، وەجهی موشتەڕەک، زەمینەی موشتەرەکی ئەوانە دەگەڵ کوردەکان، دەگەڵ تورکی ئازەربایجانی، دەگەڵ بەلووچ، دەگەڵ عەڕەب، دەگەڵ تورکەمەن و دەگەڵ فارس ئەوانە چن. واقعەن ئەوانە حەموو دەزانن کە چۆن تایبەتمەندییەکانی خۆیان دەو چوارچێوەیدا بپارێزن و نیازیش نییە نە ئینکاری بکەن و نە فڕێی دەن و نە دەستی لێ بکێشنەوە

مەرەسەنە: باشە مامۆستا عەبباس ئەوەی کە باست کرد، لە ناوخۆی ئێران، لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان ئەوە بەرچاوە. وەک سەرەتا باسم کرد لە ماوەیەکی زۆر کەمدا ئێمە توانیمان ئەو پەیامە یا با بڵێین خوێندنەوەیەکی بەم جۆرە لە ڕاپەڕینی ئەمجارە بکەین. بەڵام ئەگەر تەماشای خۆپیشاندانەکانی دەرەوەی وڵات دەکەین پرش و بڵاوێکی پێوە دیارە، جا بمانەوێ و نەمانەوێ وەکوو ڕەخنە بێ یاوەکوو مرۆڤ ناتوانێ ئینکاری بکات. لایەنەکانی ئۆپۆزیسیۆن نەیانتوانیوە بگەنە گوفتمانێکی هاوبەش، ئەوەی کە ئێمە دەیبینین، ئەوەی کە ئێمە ڕووماڵی دەکەین تەنانەت  هێندێک جار بە زەق کردنەوەی هێندێک دروشم و پلاکارد ئەوە  دەردەخەن کە خواستێک بۆ تێپەڕاندنی ئەو دیوارە ئێتنیکییانە نییە ئەوەی کە ئێوە ئاماژەتان پێ کرد، بەڵکوو زۆر جاریش ئەوە دێتە بەرچاو کە ئەمە زیاتر زەق بکرێتەوە، ئەم جوداییە زیاتر زەق بکرێتەوە. پێت وایە ئەمە دەتوانێ زیان بەو گوفتمانەی ناوخۆی گەلانی ئێران بگەیێنێ؟

وەلی: بێ تەڕدید دەتوانێ، بەڵام ئەمن پێم وایە کە ئەو هێزانەی لە دەرەوەی وڵاتن لە نەزەر فیزیکییەوە لە وڵاتی دوورن و هەر وەتر ئەلئانەکە فکر ناکەم تەئسیرێکی هێندە گەورەیان لە سەر ڕەوتی ڕووداوەکان لە ناوخۆی وڵات دا هەبێ. بەڵام ئەوە بێ تەردید ئینعیکاس و پەژواکێکی زۆر خراپی هەیە، دیارە لە دەرەوەی وڵات هێشتاش  خەتە ئیذێئۆلۆژیکەکان لە سەر جێی خۆیان ماون ئەمن بۆ وێنە بیستوومە بەشێک لە کوردەکان بە ئاڵای تایبەتی حیزبەکەی خۆیانەوە دەچن بۆچالاکی، بۆ وێنە بیستوومە تەنانەت ئەوانەی کە خەڵکی بەشەکانی دیکەی کوردستان بوون بۆ وێنە ئەوان بە ئاڵای تایبەتی خۆیان و  بە دروشم و شەمایل و عەکسی ڕێبەرایەتی تایبەتی خۆیان جوونە چالاکی و ئاڵای کوردستانیان بردووەتە وێ. دروستە ئێمە حەموومان بە جوورێکی تەعەهودێکمان  نیسبەت بە ئاڵای کوردستانی هەیە، تەعەهودێکمان بە پێناسە و ناسنامەی کوردی خۆمان هەیە بەڵام وەزعێکی کە ئەلئان ستڕاتێژییەکە ئەوەیە  کە ئێمە دەمانەوێ ئەو هووییەتە موشتەرەکە، ئەو هووییەتە هاوبەشەی کە دروستمان کردووە، ئەو هووییەتە هاوبەشەی کە بە شێوەیەکی تاریخی لە مێژووی ئێرانێدا، و لە مێژووی ڕۆژهەڵاتی کوردستانێدا بێ مانەندە. یانی ئەگەر تەماشای بکەین لە ساڵی ١٣٥٧ بەملایەوە هیچ هەستانێک، هیچ جووڵە و هەستانێک، هیچ حەڕەکەتێک نەبووە کە لە چەند ڕۆژان زیاتر دەوام بێنێ و هیچ هەستانێک نەبووە کە ناوچەیی و مەنتەقەیی و ئوستانی یان تەنانەت شارستانی  نەبووبێ و ئەوە بووەتە هۆی ئەوەی کە حکوومەتی جمهووری ئیسلامی ئەو جێگایەی گەمارۆ ندا بۆ وێنە لە تاران بووە، یا سنە و مەریوان و کرماشان بووە یا شیراز بووە، یا زەمانێکی مەشهەد بووە، یا بۆ وێنە دەبینین لای ئیسفەهان و ئەوانە بووە. بەڵام بەشی زۆری تارانە و چەند جاریش لە بەشەکانی کوردستاندا بووە. بەڵام لەبەر ئەوەی زۆر ناوچەیی و لە مەنتەقە بە مەنتەقە و زۆر ئوستانی بووە ئەو قابلییەتەی داوە بە جمهووری ئیسلامی، کە قابلییەتێکی لۆجستیکی زۆر باڵای داوە بە جمهووری ئیسلامی. جمهووری ئیسلامی توانیویە هێز بجووڵێنێ لە مەشهەدێ ڕا بێنێتە تارانی، لە ئیسفەهانێ ڕا بێنێتە تارانێ، لە تارانێ ڕا بیباتە کرماشانێ، لە کرماشانێ ڕا بیباتە سنەی، هەر وەتر لە ئازەربایجانێ ڕا بیهێنێتە جێگای دیکە و ئەوانە گەمارۆ بدا و سەرکوتیان بکا. ئەلئانەکە دوو تایبەتمەندی زۆر گەورەی ئەو ڕاپەڕینەی ئێستا ئەوەیە یەک، ئەو ڕاپەڕینە سەرانسەرییە، بەو مانایەی کە لە زۆر جێگای ئێرانێدا ئەو ڕاپەڕینە بەردەوامە، لە زانکۆکان. لە شارەکان بەردەوامە و بە شێوەیەکە کە جمهووری ئیسلامی، هێزە ئەمنییەتییەکان و سەرکوتگەری جمهووری ئیسلامی ناتوانن پێشبینی بکەن کە سبحەینێ مەسەلەن چالاکی لە کێهە زانکۆ دەبێ، لە کێهە شار دەبێ. لە کێهە ئوستان دەبێ. دووەمیش ئەوەیە کە هیچ وەختێکی دە تاریخی جمهووری ئیسلامیدا، لەو ٤٣ ساڵەیدا حەڕەکەتێک یا جووڵانەوەیەک  ٨ سەعات یان بەلانی زۆرەوە دووسێ ڕۆژان، سێ ڕۆژان، چوار ڕۆژان زیاتر دەوامی نەبووە، سەرکوت کراوە و بێدەنگ کراوە و لە دوایە پەردەیەکی تاریکیان بە سەر ئەو جێگایەی داداوە و بگرە و بەند کەی ئەمنییەتی لەوێ بەردەوام بووە و دەنگی خەڵکی و ئعترازاتی خەڵکیان خنکاندووە. بەڵام ئەو جارەی، ئەو سەفەرەی وا نییە. ئەو شۆڕشە ئەلئان توانیوە بێتە ناو حەوتووی سێیەمی خۆی و ئەگەر هەر ئەو جوورە بەردەوام بێ بەو مانایەی کە لە سەرەتای فازی دووەمی ئەو ڕاپەڕینەی داین. ئەمن هەمیشە گوتوومە فازی دووەم زۆر موهیمە ئەگەر لەو فازەیدا ئەو کەسانەی لە ئێرانێ خەبات دەکەن، خەباتکاران لە ئێرانێ، ئەو کەسانەی بە دژی جمهووری ئیسلامی تەنیا بەرخوەدان ناکەن بەڵکوو هێرش دەکەنە سەر جمهووری ئیسلامی چ گوفتمانی بێ، چ هێرشی عەمەلی بێ  دەرگیریان لەگەڵ حکوومەتی، ئەو سەفەرەی خەڵکە، خەڵکەکانی ئێرانێن کە لە واقعدا لە ڕووی داوخوازەکانی ئازادیخوازانەی خۆیان  لە پشت دروشمی ژن، ژیان، ئازادین حاڵەتێکی تەهاجومییان هەیە لە سەر ڕێژیم، سەرەڕای کە تەواوی هێزەکانی دەکار کردنی زەبروزەنگی لە بەر دەست دایە، هەموو تەجهیزاتی بە دەستە بەڵام ڕێژیم دە بەرانبەریان دا شەڕێکی تەدافوعی دەکا، شەڕێکی بەرخوەدێرانە دەکا ئەوە خەڵکن کە داوخوازە ئازادیخوازانەکانی خۆیان لە بەرانبەر ڕێژیم دا دێننە گۆڕێ لە گۆڕەپانی سیاسی و کۆمەڵایەتی بەشەکانی جیاوازی  ئێرانێ. جا بۆیە ئەو سێ تایبەتمەندییانەی ئەوە یەکیان بەرفرەوان بوونی، یەکێشیان حاڵەتی تێپەڕێن لە تەدافوعییەیوە بەرەو  حاڵەتی تەهاجومی خەڵکی دەو ڕاپەڕینەی دا بێ مانەندە و دە مێژووی هاوچەرخی ئێرانێ، هەر وەتر ڕۆژهەڵاتی دا، تەنانەت دەتوانم بڵێم لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دا، لە میسریش ئێمە لە بەهاری ٢٠١٠، و ١١ ئێمە شتێکی وامان نەدی. ئەوە شتێکی واقعەن دەگمەنە  و هیوادارم ئاوا بتوانێ تا ڕووخاندنی ڕێژیمی جمهووری ئیسلامی هەر وا بەردەوام بێ.

مەرەسەنە: زۆر زۆر سپاستان دەکەین بۆ بەشداریتان لەم بەرنامەیە دا.

بیست ویەکی ئازەر بەشی ٢

پیرۆزبایی ساڵوەگەڕی ٢١-ی سەرماوەز

ژن، ژیان، ئازادی: لە پیاوێکی تەنیا لە قاوغێکی تاقەکەسییەوە تاکوو خیابابەکانی ئێران

ژن، ژیان، ئازادی: لە پیاوێکی تەنیا لە قاوغێکی تاقەکەسییەوە تاکوو خیابابەکانی ئێران

٢٢-ی ڕەزبەری ١٤٠١- ١٤-ی ئۆکتۆبری ٢٠٢٢

سۆران قوربانی، بی بی سی

وەرزی بەهار خەریک بوو دەگەیشتێ، تەپۆڵکەکانی سەر چۆمی فەرات کەسک دەچوونەوە، شەڕڤانە کوردەکان زستانێکی سەختیان بەڕێ کرد بوو. نزیکەی شەش مانگ بوو بۆ بەرگری لە شاری کۆبانێ لە سەر سنووری سووریا و تورکیا شەڕیان دەکرد. چەند ڕۆژ پێشتر توانیبوویان هێزەکانی داعش تا ڕۆژهەڵاتی چۆمی فەرات ڕەپاڵ بنێن و لە گوندی شێخلەر لە بەری ڕۆژئاوای چۆمەکە جێژنێکی پچووکیان ساز کرد بوو.

ڕۆژێکی تاو و ساو بوو و بە هەڵکەوت ٨-ی مارس بوو، ڕۆژی جیهانی ژن. شەرڤانە ژن و پیاوەکان کە ماندوویی شەڕ بە چڕوچاویانەوە دیار بوو ڕۆژی ژنیان لێکدی پیرۆز دەکرد. شەرڤانە ژنەکان کە نزیکەی سەد کەسێک دەبوون لە قەرا‌غ چۆمی فەرات دەستی یەکتریان گرتبوو و هەڵدەپەڕین و هاواریان دەکرد " ژن، ژیان، ئازادی" . هاوارەکەیان ئەوەندە بەگوڕ بوو دەتگوت لێبڕاون شەڕکەرانی داعش لەو بەری چۆمی گوێیان لە دەنگیان بێ.

ئێستا زیاتر لە ٧ ساڵ لەو ڕۆژە تێپەڕێوە. ئەو دروشمە لە کاتی ئەسپارەدەکردنی لەشی مەهسا ( ژینا) ئەمینی لە سەقز گوتراوە وکەمتر لە چەند سەعات لە خیابانەکان و حەوشەی زانکۆکانی ئێران دا دەنگی دایەوە. ئەو دروشمەی کە ئێستا بووە بە ناسنامەی بزووتنەوەیەکی جەوان لە ئێران دا.

بەڵام گەلۆ ئەم دروشمە لە کوێوە هاتووە؟ عەبدوڵا ئوێجاڵان، ڕێبەری زیندانی پارتیی کرێکارانی کوردستان لە پاییزی ساڵی ١٩٧٨-ی زایینی بە یارمەتی هاوڕێیانی ئەو حیزبەی لە تورکیا دامەزراند. وەک زۆر لە حیزبە چەپەکان، خەبات بۆ وەدیهێنانی مافی ژنان بەشێک لە بەرنامەی سیاسی ئەو حیزبە بوو.لە ناوەڕاست دەیەی هەشتای زایینی وچوونی حیزب بۆ ناو قۆناغی نیزامی ژنانیش بە تەنیشت پیاوانەوە چەکیان هەڵگرت. خولی نیزامی و ئێدێئۆلۆژیک بۆ ئەو ژنانەی کە لە کۆمەڵی نەریتی و پیاو مەزنی کوردستان ڕایان دەکرد ئەو حیزبەی لە ناو ئەواندا خۆشەویست کرد.

ئوێجاڵان باوەڕی وا بوو ژنان لە ژێر زۆرداری سیستمی بابمەزنی، سەرمایەداری و دەوڵەت – نەتەوە دان. ئەو وەک " یەکەمین نەتەوەی یەخسیرکراوی مێژوو" باسی ژنانی دەکرد و دەڵێ" لای خۆم بیرم دەکردەوە ژن سەرزەوییەکی ئێخسیرە کە دەبێ ڕزگار بکرێ".

ئەو ئەوەندە چووە پێشێ کە لە ناوەڕاست دەیەی نەوەد داوای لە پیاوانی کۆمەڵ کرد کۆتایی بێنن بە ستەمی خۆیان بە دژی ژنان و بە تەوس گوتی" پیاوەتی دە خۆتاندا بکووژن".

هاوکات ئەندامانی ژن لە ناو پ.ک.ک دا خەریکی بە تیوری کردنی بیروڕای ژن تەوەری تایبەتی خۆیان بوون. کەسانێک وەک سەکینە جانسز ( لە ساڵی ٢٠١٣ لە پاریس تێڕۆر کرا) باسی بزووتنەوەیەکی ژن تەوەرەیان دەکرد و ئالنگاری فێمێنیزمی ڕۆژئاوایی دەکرد چونکە ئەویان بە کۆلۆنیالیست ونوخبە خوا دەزانی. جانسز لە ناو زیندان و ئوێجاڵان لە دەرەوەی زیندان خەریکی هێنانە گۆڕی قالبێکی ژنانە بوون کە لە دڵی مێژوو و کۆمەڵی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە ئیلهامی وەردەگرت و لە خوارەوە بەرەوسەرەوە بوو و چاوی لە دەرەوەی نەتەوایەتی و کۆلۆنیالیزم بوو.

ئوێجاڵان لە کۆتاییەکانی دەیەی نەوەد " ئێدەئۆلۆژی ژنی ئازاد"ی هێنا گۆڕێ. ئەو ئێدێئۆلۆژییەی لەو ڕستەیە دا کورت دەکردەوە: تا ژن ئازاد نەبێ، کۆمەڵ ئازاد نابێ. ئەو دەنووسێ" ژن، ژیان، ئازادی یانی ژنی ئازاد، سەزەوی ئازاد و تەنانەت پیاوی ئازاد".

پیاوێکی تەنیا لە قاوغێکی تاقە کەسی دا

عەبدوڵا ئوێجاڵان ساڵێک لە دوای بڵاو کردنەوەی ئەو قالبە، لە عەمەلییاتێکی پێچەڵپێچی ناونەتەوەیی لە ساڵی ١٩٩٩ ( ١٣٧٧-ی هەتاوی) لە کێنیا رێفێندرا و لەو زەمانییەوە لە دوڕگەی ئیمرالی لە زیندان دایە. بەڵام بە ڕێگای نامەکان و بەرگرینامەکانی خۆی حەولی دا ئێدێئۆلۆژی ژنی ئازاد زیاتر پەرە پێ بدا.

ئاکامی حەولی ئەو و ژنانێک وەک سەکینە جانسز بوو بە پەرەسەندنی " ژنۆلۆژی"، زانستی ناسینی ژن (زەن) کە ئێستا لە چیاکان، لە زانکۆی قامشلۆ و هێندێک لە ئاکادێمییەکانی ژنان لە ئوڕووپا و ئەمریکای لاتین بە دەرس دەگوترێتەوە.

ژنۆلۆژی لە کۆبانێ

من " ژنۆلۆژی"م یەکەم جار لە تەنیشت چۆمی فەرات وەبەر گوێیان کەوت. تاو تێپەڕی بوو ، چۆمی فەرات بە ئارامی دەخوشی، قڕەی بۆق لە ناو بێشەڵاندا دەنگی دەداوە. دەستەیەکی پچووک لە ژێر فەرمانی ژنێک لە قەراغ کەپری ئەو ماسیگرانەی کە دیار نەبوو چارەنووسیان چی لێ دێ، لە دەوری ئاگر کۆزیلکەیان

بەستبوو و چایان دەخواردەوە و سێغاریان بە سێغار دادەگیرساند. لە ناویان دا جەوانێکی ئێسپانیایی کە ناوی ڕێکخراوی شەڕڤان بوو دڵخوازانە هاتبوو بۆ شەڕی داعش و لە دەلیلە، فەرماندەی ژن باسی یەپەژە ( یەکینەکانی پاراستنی ژن)ی دەپرسی. دەیویست بزانێ کە چۆن ئەو هەموو ژنە لە کۆمەڵێکی پیاومەزنی دا توانیویانە خۆیان ڕێک خەن و دژی داعش شەڕ بکەن. دەلیلە کە دەموچاوی تاو سوتاندبووی و ڕەقەڵەبوو و نووری ئاورەکە ڕوونیی دادەگێڕا بە خۆشییەوە قسەی دەکرد. دەیگوت کچی بنەماڵەیەکی کرێکاری مەشخەتی کوردە لە ئەستەنبووڵ و لە تافی منداڵییەوە ژیان لە شارێکی گەورە دا چاوی کردووەتەوە و وشیار بووەتەوە.

لە دوای گەیشتنی پرۆتێستەکانی بەهاری عەڕەبی و دەستپێکردنی شەڕی ناوخۆیی لە سووریا، کوردەکانی ئەو وڵاتە کۆنتڕۆڵی ناوچە کوردییەکان، ڕۆژئاوایان، بە دەستەو گرت. لە بەهاری ساڵی ٢٠١٣ یەکەم یەکینەکانی پاراستنی ژن بە تەنیشت یەکینەکانی پاراستنی گەڵ (یەپەگە)وە پێک هات و پای ژنانی وەک دەلیلەی لە ئەستەنبووڵەوە کشاندە ئەو بەشە لە سووریای شەڕ داگرتوو. دەلیلە یەپەژەی وەک ئەڕتەشی ژنان بە ناو دەکرد و دەیگوت ڕزگاری کۆمەڵەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە ئازادیی ژنان بەستراوەتەوە.

ئەو دەیگوت ژن ژیانە و دروشمی ژن، ژیان، ئازادی دەربڕی ئەو چەمکەیە. دیار نییە شەرڤانی ئێسپانیایی چەند بە قسەکانی دەلیلە پێمل بوو؟ بەڵام ئەو دروشمە بە هەزاران کیلۆمیتر دوورتر لەو کەپرەی ماسیگرتنی تەنیشت فەرات لە خیابانەکانی شارەکانی جۆر بە جۆری جیهان لەو ڕێپێوانانەی دا کە بۆ پشتیوانی لە کۆبانی دەکران دەگوترانەوە. ئەو دروشمە لە ڕاپۆرت و فیلمی بەڵگەیی زۆر لە نووچەگەیانانیشدا ڕەنگی دایەوە و تەنانەت لەو فیلم و زنجیرانەشدا سەری دەرێنا کە باسی بابەتی شەڕ بە دژی داعشیان دەکرد.

لە گرتەیەک لە فیلمی کچانی خۆرکە گوڵشیفتەی فەڕاهانی کایەی تێدا کردووە، بەهار، فەرماندەی ئێزیدی یەکینەی ژنان ( کچانی خۆر) بەر لە دەسپێکردنی عەمەلییاتێک بە دژی داعش بۆ غیرەت وەبەرنانی هاوڕێیانی هاوار دەکا بۆ ژن، بۆ ژیان و بۆ ئازادی.

ئێستا ئەو دروشمە بە پێوان و تێپەڕین لە زۆر سنووران گەیشتووەتە خیابانەکانی ئێران. ئەوە دیار نییە چەندە لەو سەرهەڵداوە ئێرانییانەی کە ئەو دروشمە دەڵێنەوە بە کورتە مێژووەکەی دەزانن بەڵام خەباتی ژنان لە ئێران ئەوەندەش بێ تەجروبە نییە کە چەمکی ئاوای بۆ غەریبە بێ.

عاتیفەی نەبەوی، زیندانی سیاسی پێشوو لەو ڕۆژانە لە تویتێک دا نووسیویە: دروشمی ژن، ژیان، ئازادی م جاری یەکەم لە زیندانی ئەوین لە شیرن ئاڵمەهوڵی بیست. نووسیبووی لە سەر دیواری تەنیشت تەختوخابەکەی دابوو. شیرن لە بانەمەڕی ١٣٨٩ بە تاوانی پێوەندیی لەگەڵ پارتیی ژیانی ئازادیی کوردستان (پژاک) لەگەڵ فەرزاد کەمانگەر،فەرهاد وەکیلی،عەلی حەیدەریان،و مێهدی ئیسلامیان لە زیندانی ئەوین ئیعدام کرا،

لە سەقز، شارێک کە مەهسا ئەمینی تێیدا هاتە دنیاوە و ئەسپاردەی خاک کرا، ژنان لە دوای شۆڕشی ٥٧ خویان لە چوارچێوەی شووراکانی ژنان دا ڕێک خستبوو.

ئەو شووڕایانەی کە بە دەستپێشخەری ڕێکخراوی شۆڕشگێڕی زەحمەتکێشانی کوردستانی ئێران – کۆمەڵە ساز کرا بوو و ئالنگاری سیستمی تازە دەسەڵات بەدەستەوە گرتوویان دەکرد.

گیان بەخت کردنی مەهسا ئەمینی کاتی دەست بەسەر کردنی لە لایەن گەشتی ئێڕشادەوە، دڵی زۆر کەسی لە ئێران وە هان خست. دەستەیەک لە ژنان لە ئارامستانی ئایچی سەقز لەچەکەکانیان لە سەریان داڕنێ و بە هاواری دروشمی ژن، ژیان، ئازادی بنەمای ئیدێئۆلۆکی جمهووری ئیسلامییان دیسان وەلەرزە خست.منبتصویر،SOCIAL MEDIA

تووڕەیی ژنانی ئێران دەڵێی لە ژێر خۆڵەمێش سەری وەدەرناوە بە خێرایی هەموو جوغرافیای پێوا و لە شوێنی جۆر بە جۆری جیهان بیسترا، لە کابولەوە تا سانتیاگۆی شیلی. وەک ئەوەی بڵێن " ئێمە چاوەڕوانی پیاوانی فەرمانڕەوا نابین تا حەقی خۆمان بدەنێ."

گوتنەوەی ئەو دروشمە بە تەنیشت دروشمی وەک " لە کوردستانەوە تا تاران، خوێنینە هەموو ئێران" بوو بە پردێک لە سەر قەڵشتە ئێتنیکییەکان لە ئێران و لەپڕ هەموان یەکگرتووتر لە هەمیشە هاتنە خیابانان. بە شەهادەت دانی شاییدان لە زۆرێک لە شارەکانی ئێران ژنان بەو دروشمە پڕۆتێستیان وە ڕێ خستووە و پیاوان زۆربەیان جەوان پشتیوانیان لێ کردوون.

وێنەی ژنێکی گەنج کە بە دەستی ڕاستی لەچکە ئاورتێبەردراوەکەی بەرز کردووەتەوە و دوو ئەنگوستی دەستی چەپی بە نیشانەی سەرکەوتن هەڵێناوە بێ ئەوەی بمەوێ من وەبیر دەلیلە و هاونەبەردانی دەخاتەوە کە زیاتر لە حەوت ساڵ لەمەو بەر داعشیان بە چۆک داهێنا بوو و لە تەنیشت چۆمی فەرات هەڵدەپەڕێن. بێ ترس لە داعش و ئێدێئۆلۆژییە دژە ژنەکەیان.

وەرگێڕان لە فارسییەوە حەسەن قازی

سەرچاوە: لاپەڕەی " ناظران می گویند" ماڵپەڕی بەشی فارسی بی بی سی

98Nida R PûrKełhor, Effie Hes and 96 others

9 comments

11 shares

Like

Comment

Share

 

On the life and deeds of Amir Hassanpour

نەژادپەرستیی ناتوانێت کەس ئازاد بکات: سپاردنی پێشمەرگە بە رابووردوو، کۆتاییهێنان بە شۆڤێنیزم، و رێگرتن لە بەرهەمهێنانەوەی فاشیزم. سەلاحەدین ئەحمەد

 نەژادپەرستیی ناتوانێت کەس ئازاد بکات: سەڵاحەدین ئەحمەد

bySaladdin Ahmed تشرینی یه‌كه‌م 29, 2022

نەژادپەرستیی ناتوانێت کەس ئازاد بکات: سپاردنی پێشمەرگە بە رابووردوو، کۆتاییهێنان بە شۆڤێنیزم، و رێگرتن لە بەرهەمهێنانەوەی فاشیزم.

سەڵاحەدین ئەحمەد

پرۆفیسۆر لە بەشی زمان و ئەدەبە هاوچەرخەکان – بە سەردانیی-

یونیەن کۆلێج

سکەنەکتیدی، نیویۆرک

کاتێک کوردپەروەریی دەبێت بە بەڵا بۆ کوردە پەراوێزخراوەکان

کاردانەوەیەک کە لە دژی شۆڤێنیزمی گرووپێکی سەردەست شۆڤێنیزمی گرووپێکی دیکە دروست بکات رەوشی نائازادی بۆ زۆرینەی پەراوێزخراو خراپتر دەکات. هەر هێزێک کە نەژادپەرستییەک بکات بە بەهانە بۆ هاندانی نەژادپەرستییەکی دیکە هێزێکە هەم خزمەت بە جیهانبینیی گرووپە سەردەستەکان دەکات هەم رەوشی ژیان بۆ پەراوێزخراوان خراپتر دەکات. گشتگیرکردنی دوالیزمی تاوان و قوربانی لە سەر بنەمای خوێن (وەکو نەتەوەپەرستیی) یان لە سەر بنەمای مەزهەب نیشانەی تەماهیکردنە ، نەک دژایەتیکردن، لەگەڵ پڕۆژەیەکی ئیمپریالیستدا. نوخبە خۆبەزلزانەکان بە ناوی ناسنامەی قوربانییەوە توندوتیژیی دەشیعرێنن بەڵام لە پشت ئەو دەمامکە زمانەوانییەوە بوونەوەرێک هەیە کە خاڵییە لە هەموو خەمێکی گشتیی و لە هەموو توانایەک بۆ هەستکردن بە کێشەی راستەقینەی ئینسانی راستەقینە لە ژیانی راستەقینەی رۆژانەدا. جیهانبینیی شۆڤێنیزم گیرۆدەی وێنەیەکی بونیادنراوی ئینسانە نەک ئینسانێک کە لە راستییدا هەیە و هەناسە دەدات و رۆژانە رووبەڕووە لەگەڵ رەوشی دیارییکراودا لە پەیوەند بە هەموو شتێک، هەر لە پەیداکردنی ژەمێکی خواردنەوە بۆ هەموو ئەو شتانەی دیکە کە پێویستن بۆ ئەوەی وەکو زیندەوەرێک و هۆشمەدێک ماڵێکی لە جیهاندا هەبێت. بە ناوی رزگارکردنی نەتەوەی بندەستەوە زۆر جار نوخبەکان ئیجازەیەکی ئەخلاقیی وەها بە خۆیان دەبەخشن کە بە بێ یەک و دوو بە ناوی هەموانێکی بەتاککراوەوە بدوێن. لە گوتارە هەرە ئەخلاقیی و ئەمەکدارەکانیاندا ئەو شتانەی کە دیفاعیان لێت دەکرێت بوونیان نییە لە دەرەوەی خەیاڵی شۆڤێنیزمدا، هەر شتێکیش کە بوونی هەیە لە جیهاندا نەک هەر دیفاعی لێ ناکرێت بەڵکوو هەمیشە بەخت دەکرێت. لە دەرئەنجامدا مۆڵەتێک کە کەس بە نوخبەکانی نەداوە پەراوێزخراوەکان لە رەوشی دژواری ناعەدالەتیی کۆمەڵایەتییەوە دەبات بۆ رەوشی قوربانیی رووت، لە شەڕێکی نابەرابەری رەوشێکەوە بۆ رەوشی شەڕێکی خۆکوژانە، لە جیهانێکەوە کە تێیدا بەرگریی لە ژیان دەکرێت لە دژی دامەزراوەی توندوتیژیی بۆ جیهانێک کە تێیدا کوشتن دەبێت بە یاسای کۆمەڵایەتیی و پیشەسازی مەرگ بە شانازییەکی ئەخلاقیی. بە کورتیی، نوخبە شۆڤێنیستەکان شەڕ لە دژی یەکتری ناکەن بەڵکوو پرۆژەی یەکتری تەواو دەکەن، و هەر بەو پێیەش پەراوێزخراوان لە قوربانیی رێژەیی ژیانەوە دەکەن بە قوربانیی موتڵەقی مەرگ.

ئەمڕۆ بەڵای هەرە گەورەی خەڵکی کوردستان ئەو نوخبانەن کە بە زمانی هەموانێکی بەتاککراوەوە خەریکن کۆمەڵگەیەکی ریشەداری مێژوویی و جیهانێکی شارستانیی فرە ناسنامە لەبەریەک هەڵبوەشێننەوە و لە جێگایدا جیهانێک دروست بکەن کە پانتاییەک دەبێت بۆ ناسنامەی پاراوی خوێن و جەنگی بەربەرییانەی هەموان دژی هەموان. لە دوای کوشتنی مەهسا ژینا ئەمینی بە دەستی پۆلیسی ئەخلاقیی رژێمی جمهوریی ئیسلامیی ئێران، رۆژانە جگە لە ئازادیخوازانی کوردستان، ئازادیخوازان لە تاران، ئەسفەهان، عەبادان، کرمان، زاهیدان، یەزد، مەشهەد، ئەردەبیل، کەرەج، و دەیان شاری دیکە لە سەرانسەری ئێراندا رووبەڕووی دامەزراوە سەرکوتگەرەکانی رژێمی مەزهەبیی و رەگەزپەرستی خامەنائی دەبنەوە. تاکو ئێستا سەدان قوربانیی هەن و رۆژانە ژینای دیکە لە نێو دەچێ، بەڵام ئەو نەژادپەرستانەی کە کوردبوون لە لایان تالێهاتنێکی گرێئامێز و وڕێنەیەکی پڕ لە کینەیە دەیانەوێت وای پیشان بدەن کە فارسان یەک قەبیلەن و هەمویان دژەکوردن و کوردانیش یەک خانەوادەی سەرگەردانی پێکهاتوو لە منداڵ و ژنی بێدەسڵاتی حەوجەت بە فیگەری باوکێک-پیاوێک کە ناموسیان بپارێزێت و رێگای رزگارییان پیشان بدات. لە هەمووی خراپتر ئەوەیە کە ئەم نەژادپەرستانە، وەکو نەژادپەرستەکانی هەر شوێنێکی تر، ئەوەیان بۆ کێشە نییە چی بەسەر هاونیشتمانییەکانیاندا دێت لە دەرئەنجامی دروستکردنی دوژمنایەتیی رەگەزپەرستییدا لەگەڵ دەیان میللەتی خاوەن ناسنامە و زمانی دیکە کە لە کوردستان و دەوروبەری کوردستان دەژین. تەنانەت بۆیان گرنگ نییە چی بەسەر هەر تاکەکەس و ماڵ و جڤاتێکدا دێت جا ناسنامەی زمانیی و فەرهەنگیی یان باوەڕی ئاینییان هەر چییەک بێت. ئامادەن بە ناوی کوردبوونەوە بچڕانی فەرهەنگیی و کۆمەڵایەتیی و سیاسیی دروست بکەن لەگەڵ لوڕەکان و بەختیارییەکان و دەیان قووڵایی دیمۆگرافیکی دیکە کە ئاوێتەی یەکترییبن و بەیەکەوە سەرچاوەی هەمەڕەنگیی شارستانیی و فەرهەنگیی بێوێنەن. نەژادپەرستەکان دەیانەوێت ئاشوبێکی ڕەچەڵەکگەر بەرپا بکەن و ئەوەیان بۆ گرنگ نییە کە خەڵکی بەناو-دیفاع-لێکراو چییان بەسەر دێت لە ئاوەها سیناریۆیەکدا. بەبەلقاکردن یان بەعێراقکردنی ئێران دەبێتە هۆی ئەوەی کە لە جێی دۆستایەتی هەموان بۆ هەموان شەڕی هەموان دژی هەموان بەرپا ببێت و هەموانیش تێیدا دۆڕاو بن. دروستکردنی هەڵدێری لەو جەشنە ئاسانە، بەڵام ئەگەر روویدا ئەوا وێرانەیی بە دوای وێرانییدا دەهێنێت و کارەساتەکان ئەسەریان بۆ ئەبەد دەمێنێ.

هەندێک لە نەژادپەرستەکانی باشووریش، بێخەم لە سەدان ژینای هەرێمی بندەستی قەبیلە و مافیا، دیسان دەماری کوردایەتییان بزوواوە، ئەمجارەیان لە بەدبەختیی رۆژهەڵاتدایە. ئەمە لە کاتێکدایە کە جگە لە ژیناکانی هەرێمیش، بە هەزاران پەنابەری خەڵکی رۆئاڤا و رۆژهەڵات لەسەر شەقام و لە ناو بازاڕ و لە کەمپە تەلبەندکراوەکاندان و نەک هەر کۆمەک ناکرێن بەڵکوو رۆژانە غەدریشیان لێ دەکرێت لە لایەن خودی ئەم رەگەزپەرستانەوە. زۆربەی شەنگالییەکان ئێستاش لە رەوشی نائینسانییدا دەژیین لە کاتێکدا هەر ئەوانەی کە سەر و دڵییان دەگیردرێت ئەگەر شەنگالییەک خۆی بە کورد نەزانێت دەیانتوانی لانی کەم ئەوەندە بکەن بۆ شەنگالییەکان کە پۆلۆنییەکان بۆ ئۆکرانییەکانی دەکەن. بە جیابوونەوەی رەگەزیی کەمتر رازی نیین، بەڵام بۆ گەشت کە دەچن بۆ ئێران یان تورکیا، ئاستەمە رۆژێک لە پاوا یان سەرپێڵی زەهاو، لە مێردین یان دێرسیم، بەسەر ببەن یان خۆیان فێری یەک رستەی هەورامی، کرمانجی، یان زازاکی بکەن. گوایە ویژدانییان بۆ شۆڕشی ژن-ژیان-ئازادی جووڵاوە، بەڵام ئەمڕۆ، لە سایەی پڕۆژە کێوییەکەی پاڵەوانانی نەتەوەپەرستییەوە، ژنان و کچان لە باشور رۆژانە لە مەترسیی تیرۆری کۆمەڵایەتیی و هەڕەشەی کوشتندا دەژین.

گەورەتریین مەترسیی سیاسیی لەسەر دانیشتووانی هەر ناوچەیەک نەژادپەرستانی ئەو ناوچەیەن. ئەگەر بێتوو راستڕەوە فاشیلەکانی نەژادپەرستیی بۆیان بلوێت شەڕی رەگەزیی بەرپا بکەن، لە جێی ئەوەی کە خەڵکی رۆژهەڵاتی کوردستان هاوخاوەنی هەموو شارێکی ئێران بن و هاوپشتیوانی ئازادیخوازانی هەموو شوێنێکی ئێران بن، لە باشتریین حاڵەتدا دیسان دەبێت پەنا بۆ ئەشکەوتەکان ببەنەوە لە کاتێکدا لەو دیوی سنوورەکانەوە نوخبە خۆبەباوکزانەکان بەردەوام دەبن لە شیعراندنی کوردستانێک کە خودی خۆیان و هاوشێوە شۆڤێنیستەکانیان کردوویانە بە جەهەنەم. وەکو ئەوەی خۆڕسکانە و لە یەک کاتدا لە خزمەتی جمهوریی ئیسلامیی و فاشیستە ئارییستەکان و کەمالیستەکاندا بن، شۆڤێنیستە نەژادپەرستەکان بەناوی کوردایەتییەوە خەریکن ئەم شۆڕشەی ئێستای ئێران بە زۆر بکەن بە شەڕی رەگەزیی، شەڕێک کە ئەگەر بقەومێ، جگە لە چەند قەشمەرێکی هەلپەرست، هەموو لایەک تێیدا دۆڕاو دەبێت و لە هەمووانیش خراپتر بەسەر خەڵکە هەرە چەوساوە و بێدیفاعەکانی کوردستاندا دێت.

ستەملێکراوانی کوردستان و لوڕستان و بەلوچستان و عەرەبستان و خوراسان و ئازەربایجانی غەربیی و ناوچەکانی ناوەڕاستی ئێران بە بێ هاوسۆزیی و هاوپشتیی یەکتریی ئاسۆیەکی رزگارییان نییە. شۆڤینیستە کوردەکان زۆرتریین خزمەت بە هێزە نەژادپەرست و مەزهەبییە سەردەستەکان دەکەن و زۆرتریین زیان بە خەڵکی ناوچە پەراوێزخراوەکان دەگەینن. هیچ شتێک نییە ئەو راستییە بگۆڕێت کە دەبێت کورد و فارس و تورک و عەرەب و ئازەریی و تورکمەن و ئەرمەن و بەلوچ و چەرکەس و جوو و دانیشتووانی دیکەی ناوچەکە بەیەکەوە بژیین. کوردستان بەشێک نییە لە مەریخ و هیچ نوشتە و دوعایەکیش نایکات بە بەشێک لە سەرزەمینێکی دیکە. باشتریین شت کە نوخبەکانی تاراوگە و ناوخۆ بیکەن ئەوەیە ئیرادە و توانای فەرهەنگیی و هزریی خەڵکی چەوساوە بەکەم وەرنەگرن و دەست لەو تەسەورە هەڵبگرن کە گوایە خەڵکی کوردستان پێویستییان بە شوانێتی جەنابییانە. دونیای سەرکوتگەریی سیاسیی، کولتوری تیرۆر، و نامۆرڤکرند لە سەرەتادا لەوەوە دەست پێدەکات کە نوخبەکان بە ناوی ملیۆنان ئینسانەوە قسە دەکەن، وەکو ئەوەی ماندەیتێکی ئەخلاقیی یان میتافیزیکییان هەبێت، وەکو ئەوەی میللەتەکەیان تەنیا هەندێ منداڵی نوقسان یان مەڕوماڵات یان کەرەستەی خاوی بەرهەمهێنانی مەرگ بن.

پێشمەرگە هیچ وەزیفەیەکی مێژوویی نەماوە و پێویستە خانەنشین بکرێت

ئەو بوونەوەرەی کە پێی دەگوترێت پێشمەرگە هیچ وەزیفەیەکی سیاسیی و کۆمەڵایەتیی و ئەخلاقیی نەماوە. پێشمەرگایەتیی نە بەهرەیە، نە پیشەیە، نە زەروورەت. پڕۆژەیەکە کە زۆر جار لە رابووردووشدا بووەتە هۆی توندووتیژیی زیاتر دژی پەراوێزخراوانی بێدیفاع. بەرگریی راستەقینە لە دانیشگە و بیمارستان و کارگە و کێڵگەکاندا روودەدات لەسەر دەستی ئەوانەی کە بەرخودان دەکەن لە دژی رەوایەتیی چەک و لە دژی گوتارێک کە تێیدا هەمیشە ئەو شتانەی کە هەن و دەبێت ببن بەخت دەکرێن لە پێناو ئەو شتانەی کە نیین و نابن و نابێت ببن. شۆڕشێک کە بۆ ژیان و بۆ ئازادی بێت شۆڕشێکە دژی ئەو جیهان و سیستەمە کۆمەڵایەتیی و ئەخلاقییەی کە تێیدا هەموو شتێک کە پەیوەندی بە ئینسان و ژیانی ئینسانەوە هەیە بەخت دەکرێت لە پێناو شتانێکدا کە تەنیا لە چوارچێوەی وەهم یان ناعەقڵانییەت یان وەحشیگەرییدا دەتوانن هەبن. شۆڕشێک کە ژیان تێیدا بەهایەکە لەسەر و هەموو بەهاکانەوە شۆڕشێکە دژی عەقڵییەت و دەسەڵات و ئەخلاقی چەکداریی و هەروەها دژی ئەو رەوشانەی کە توندووتیژیی بەرهەمدەهێنن و ئەو پڕۆژانەی کە وێنەی چەکدار دەکەن بە وێنەی قارەمان و ئەو هێزانەی کە دەسەڵاتی چەک دەسەپێنن بەسەر ئەوانەدا کە مەفروزە هەموو دەسەڵاتێک هی خۆیان بێت و بۆ خۆیان بێت.

دروشمی خاک و خوێن یەکێ لە دروشمە مێژووییەکانی فاشیزمە و هەمیشە ئینسان وەکو مەڕ دەکات بە قوربانیی هەندێ دەستەواژەی پوچی نێو جیهانبینییەکی پوچگەرا. پێشمەرگە کارەکتەرێکە کە لە بنەڕەتدا لە سەر بنەمای خاک و خوێن بونادنراوە. وەکو پڕۆژەش رەوایەتییەکی رەوایەتیی فەلسەفەیەکی دیاریکراوی ئازادی نییە، بەڵکوو بە تەواوی و بەتەنیا پەیوەستە بە ناڕەوایەتیی پڕۆژەیەکی دیکەی توندوتیژییەوە کە توندوتیژیی دەوڵەت-نەتەوەکانی ناوچەکەیە. وەکو بزووتنەوە، پێشمەرگایەتیی پەرە بە هیچ جۆرە دیدگایەک نادات کە لە جێگای توندوتیژیی فەلسەفەیەکی دیکەی کۆمەڵایەتیی بەرهەمبهێنێت یان لە جێگای شۆڤێنیزم کرانەوە بە رووی هەمەڕەنگییدا بەرپا بکات یان ئامانجێکی هەبێت لە دەرەوەی بەرهەمهێنانەوەی سەپاندنی پەیوەندییەکان و پەیوەندییەکانی سەپاندن.

پێشمەرگە، ئەگەر بەزوویی تەقاوت نەکرێت، دەبێت بە یەک دانە دەعبای وەها کە لە جێی فەرهەنگی کوردەواریی کەوتن و مافیاگەرێتیی و کولتوری ئابڕوتکاندن دروست دەکات لە رۆژهەڵات. ئەو حیزبانەش کە شەرعییەتیان لە پێشمەرگایەتییەوە وەرگرتووە جۆرە بەڵایەکی وەهان کە دەتوانن لە ئایندەدا وێنەی دەوڵەتی سەرکوتگەری بەسەرچوو لە یادەوەریی گشتییدا بکەن بە بابەتی شیعری نوستالجیک. ئەمڕۆ خۆشبەختانە لوڕبوون و بەختیارییبوون و لەکبوون و کوردبوون و دەیان دەنگ و ڕەنگی دیکە لە یەک سەمفۆنیادا ئاوێتەی یەکتریین و لە تەونی یەک نەخشی بێسنوور سەرسووڕهێندا بەڵێنێکی بێهاوتای ژیانن لەسەر ئەم هەسارەیە. رووخاندنی رژێمی جمهوریی ئیسلامیی گرنگە لەبەر خاتری پاراستنی، نەک بۆ لەناوبردنی، ئەو پانۆراما بێئەندازە دەوڵەمەندە کە هەموو دەرکەوتەیەکی لە دەرەوەی پەوەندییەکانی چەوساندنەوە شەبەنگێکی کەماڵە نەک تەنیا بۆ هاونیشتمانییەکان و هاوسێکانیان لە ناوچەکەدا بەڵکوو بۆ شارستانییەت بە گشتیی. چ غەدرێکە ئەو فەزای فرەدەنگیی و هەمەڕەنگییە بە دەستی چەند خۆ بەزلزانێکی لە راستییدا خۆبەکەمزانی شۆڤێنیست بۆ ئەبەد وێران بکرێت و لە جێگایدا بە ناوی نەتەوەی پاراو و خاکی پیرۆزی خوێن لە سەر رژاودا جەنگەڵێک لە چەکداریی دروستبکرێت؟

کێ بۆی دەکرێت کوردبوون لە لوڕبوون جیابکاتەوە بەبێ ئەوەی کوردبوون کورت بکاتەوە بۆ تایفەگەریی و تایفەگەرییش بۆ وەحشیگەریی؟ بۆ دەبێت کرمانشانییەک ناچار بکرێت یان کورد بێت یان ئێرانیی؟ نەژادپەرستەکان پێیان وایە کە خەڵکی ئیلام تەنیا بۆ ئەوەی لە فەزایەکی زیهنیی تەسککراوی کوردبوون بێبەش نەبن دەبێت دەست لە هەموو میللەتانی دیکەی ئێران هەڵگرن. بۆ دەبێت بەختییارییەکان بکرێن بە دوژنمی کوردەکان لە سنە و ئازەرییەکان بکرێن بە دوژمنی کوردەکان لە ورمێ لە پێناو پڕۆژەیەکی خێڵگەردا کە نە توانیوێتی نە دەتوانێت بنەمایەکی زانستیی، ستراتیجیی، و تەنانەت عەسکەرییشی هەبێت؟ ئەگەر کوردبوون لەو هەموو قووڵاییە دیمۆگرافیی و جوگرافیی و فەرهەنگیی و مێژووییە بکرێت، کوا شایستەی ئەوەیە کە جێگای شانازیی ئینسانی هۆشیار بێت؟ تەنیا بەلاهەتێکی بێسنوور دەتوانێت بێشەرمانە ناسنامەی کوردبوون بە ناوی دژایەتییکردنی نەژادپەرستیی فارسییەوە بسپرێت بە عەقیدەی نەژادپەرستیی کوردیی.

ئەوانەی کە بە ناوی کوردبوونەوە نەژادپەرستیی هەڵدێننەوە گرێی هەرە قووڵییان گرێی رق-لە-خۆبوونە. هەر ئەو کەسایەتییانە ئامادەن لەگەڵ هێزە هەرە فاشیستە نەتەوەییەکانی دیکەدا سازش بکەن بۆ لەنێوبردنی هەر هێزێکی دیکەی کوردستانەکەی خۆیان بە راست و چەپەوە. نەژادپەرستیی بەچواردەوردا فاشیزم بونیاد دەنێ، و فاشیزمیش حەماقەت دەکات بە دیکتاتۆری ژینگەی کۆمەڵایەتیی.

هیوایەک ئەگەر هەبێت لەو ئاسۆیەدایە کە فێربین داکۆکیی لە مافی دەنگدەربڕینی ئەوانە بکەین کە بێدەنگکراون و راستگۆیانە بەرگریی لەوانە بکەین کە لە زمان و فەرهەنگدا جیاوازن جا هەرچەندێک نزیک یان دوور، کەم یان زۆر بن. لە جیاتی ئەوەی بە زمانی کوردی دوژمنایەتی لەگەڵ دەرەوەدا و بە زمانی بێگانەش سازش لە گەڵ فاشیزمی نەتەوەپەرستی دیکەدا بکرێت، دەبێت بە هەموو زمانێک لە هەموو فاشیزمێک بدرێت. دواجار فاشیزمێک کە بە ناوی میللەتی ستەمدیدەوە کینە دژی میللەتێکی دیکە بڵاو دەکاتەوە لە فاشیزمێک باشتر نییە کە بە ناوی باڵایی ڕەگەزییەوە میللەتانی دیکە سەرکوت دەکات. فاشیزم ئەگەر لە تافی گەراییدا رێگەی لێنەگیردرێ، سەری هەرە زولملێکراوەکان دەخوات و جیهانیش بۆ رزگاربوانی جینۆساید بەرتەسکتر دەکات.

ئەوانەی کە گوایە بەس مافی کوردیان لەلا گرنگە لە راستییدا بەس کورد بە بەشەر نازانن، چونکە لە قووڵاییدا خودی خۆیان بە بەشەر نازانن. ئەمە لە ئەتواری رۆژانەیاندا بە روونی دەردەکەوێ. بڕوانە لەتەک هاونیشتمانییەکی کورددا چەندە بێحورمەتیی دەنوێنن و بە پێچەوانەشەوە لە گەڵ بییانییەکدا چۆن خەجاڵەتیی لە نێوچاوانیان دەتکێ.

هەر بۆیەش سەیر نییە ئەو نەژادپەرستانەی کە خۆیان وەها تێگەیاندووە کە بۆ کوردبوون دەژین و دەمرن لە راستییدا رقێکی بێوێنەیان لە هەموو شتێکە کە پەیوەندیی بە چەپەوە هەبێت و دڵییان هەمیشە بۆ راستڕەوە هەرە فاشیستەکان لێدەدات بە فاشیستە سپییەکانەوە. لەسەر ئاستی کەسایەتیی، فاشیزم لە ناو دەرونێکدا گەشە دەکات کە لە قووڵاییدا خۆی بە بێدەسەڵات و بێفەڕ دەزانێت و لەهەمان کاتیشدا هۆگری دەسەڵاتداران و سەردەستانە. هەموو بێدەسەڵاتێک وەکو ئاوێنەیەک وایە بۆی کە تێیدا وێنەی خودی خەفێنراو خویا دەبێت. لەبەر ئەوە، ئەم کەسایەتییە کاردانەوەیەکی توندوتیژی نەستیی هەیە لە بەرانبەر هەموو بێدەسەڵات و پەراوێزخراوێکدا، و لە هەمان کاتیشدا ماسۆشییانە هۆگری سەردەست و زۆردار و دڕندەیە.

فاشیزم حەماقەتێکی نوخبەوییە و بەڵایەکی رووت بۆ پەراوێزخراوان

بابەتی رقی هەموو فاشیستێک پەراوزخراوانه. کەسایەتی فاشیست رقی لە پەراوێزخراوانی هەموو کۆمەڵگەیەکە و لەهەمووشیان زیاتر لەو پەراوێزخراوانەی کە بە زمانی خۆی دەدوێن.

فاشیزم جۆرە زەهرێکی زیندەوەرییە کە لە حەماقەتدا گەشە دەکات، بۆیە فاشیزم کە دەبێت بە بزووتنەوەی سیاسیی، بە پلەی یەکەم سەرقاڵی بڵاوکردنەوە حەماقەت دەبێت. فاشیزم هەموو دەرفەتێک بەکار دەهێنێت بۆ ئەوەی رووداووە مێژوویی و رۆژانەییەکان وەکو بەڵگە نمایش بکات بۆ سەلماندنی ئەوەی کە جیهان جیهانی رەگەز و مەزهەب و مومارەسەکردنی هێزە و هیچ تر. غەریب نییە کە لە ناو نەژادپەرست و راستڕەوەکاندا بیریارە فاشیستەکان بە عیشقەوە سەیر دەکرێن. کورتکردنەوەی جیهان بۆ ”ئێمە و ئەوان” رێگایەکی کورت و ئاسانە بۆ خەفەکردنی بووچگەرایی و بێبەهایی و گۆڕینەوەیان بە ناسنامەیەکی زۆر زەلامی گشتیی. ئەوەی کە ئەندامانی بزووتنەوەیەکی فاشیست بەیەکەوە کۆدەکاتەوە خۆشەویستیی نییە بۆ یەکتری یان بۆ هاونیشتمانییەکانییان، بەڵکوو ڕقی هاوبەشە لە دژی پەراوێزخراوان، واتا دژی هەموو بکەرێکی کۆمەڵایەتیی و سیاسیی کە خودی راستەقینە و خەفێنراو بوورووژێنێت. فاشیزم، بۆیە، بزووتنەوەیەکە لە دژی حەقیقەت هەم بە دیوی ناوەوەی تاکەکەسییدا، هەم بە دیوی ناوەوەیی جڤاکییدا، و هەم بە دیوی دەرەوەی کۆمەڵگەییشدا.

بۆ دژایەتیکردنێکی ئاوەها توندی حەقیقەت، بەرهەمهێنانەوەی حەماقەت وەکو پەتا مەرجی هەرە جەوهەرییە. حەماقەتی ئاوهاش، کە ووڕێنەکردنی سیاسیی وەکو پەتا بڵاودەکاتەوە، کەشێکە بۆ تەشەنەکردنی فاشیزم لە فەزای گشییدا. فاشیزم، بۆیە، لە بەدوژمنکردنی هاوسێی بێگانەوە دەست پێ دەکات، بە لەنێوبردنی چەپەکاندا تێدەپەڕێ، و بە خاینکردنی یەک لە دوای یەکی ”خوشک و براکانی نەتەوە” تەواو دەبێت. ئەگەر سەرکەوتوو بێت، لە جێگای نیشتمانێکی ئازاد بۆ هەموان، جەهەنەمێک بۆ هەموان بونیاد دەنێ.

شتێک نییە ناوی نیشتمانی ئازاد بێت بە بێ هاونیشتمانیی ئازاد. ئەوە بوونی زۆرینەیەکە لە ئینسانی ئازاد کە دەتوانێت نیشتمانی ئازاد دروست بکات، نیشتمانێک نەک تەنیا بۆ خۆجێییەکان بەڵکوو بۆ ئەو پەنابەر و کۆچەبەرانەش کە نیشتمانەکانیان کراوە بە جەهەنەم لە ژێر سایەی نەژادپەرستیی و مەزەهەبگەرایی و شێوازی جۆرا و جۆری فاشیزمدا.

با دروست نەبێت کوردستانێک کە تێیدا چەک جێگای عەقڵ بگرێتەوە و دیسانەوە ئەشکەوت ببێت بە پەناگە. سەلامەت نەبن ئەوانەی کە کوردە بێدیفاعەکان دەکەن بە سووتەمەنی، و هاوزۆیی نێوان قوربانییان دەکەن بە دوژمنایەتیی، و کوردستان دەکەن بە گۆڕەپانی قەڵەمبازیی چەندیین هێزو دەوڵەتی فاشیست تەنیا بۆ ئەوەی جیابوونەوە فاشیلەکەیان بپارێزن. ئەوانەی کە هەزاران ژینا لە پەنا دەستی خۆیاندا نابینن و قەڵسیش دەبن بە هەموو هاوسۆزییەک لەنێوان قوربانییەکاندا هەرگا دەرفەتییان بۆ هەڵکەوت بۆ سەرکوتکردنی قوربانییە کوردەکان لە بەربەرییەتدا دەبن بە بوونەوەری بەسیجیی.

لە رزگارکەرەکان کوردەکان پێویستە رزگارییان بێت. ئەو رزگارکەرانەش کە خێریان تێدا بێت دەست هەڵدەگرن لە نووخبەگەرایی و بگرە رزگاربوونی خۆیان لە بندەستیی لە پێشەوایی هاونیشتمانییە ئازادیخوازەکاندا دەبینن نەک بە پێچەوانەوە. لە یەکە کۆمەڵگەییەکاندا، وەکو خێزان و تایفە و عەشیرەت و تیرە و هتد، خودی پارێزەری ئابڕوو گەورەتریین مەترسییە لەسەر کەرامەت و سەلامەتیی بێدەنگکراوەکان. لەسەر ئاستی سیاسیی، خودی دامەزراوە سیاسییەکان گەورەتریین مەترسیین لەسەر ئەمنییەت و ژیانی زۆرینەی هاونیشتمانییە پەراوێزخراوەکان. وەکو فیگەری باوک، نوخبەی نەتەوەپەرست نە توانای قەدرگرتنی ژیانی کەسەکانی هەیە نە متمانەی بە توانا هزرییەکانیان هەیە. لە هەر کوێکیشدا پەرواێزخراوێک ببێت بە قوربانیی لە پای سیاسەتی یان عەقڵییەتی نوخبەویی، نوخبەکان نەک هەر تووشی شەرمەزاریی نابن بەڵکوو مەرگی ئەو پەراوێزخراوەش دەکەن بە سەرمایەی ئەخلاقیی بۆ زیاتر رەوایەتییدان بە خۆیان وەکو ویژدان و هۆش و زمانحاڵی کۆمەڵگە. ئەو نوخبانە لە دەرئەنجامدا تا بێت زیاتر مافی سەربەخۆیی و ئازادی لە هەموو ئەندامانی کۆمەڵگەکەی خۆیان زەوت دەکەن و تا بێت زیاتر فرەیی کۆمەڵایەتیی و تاکەکەسیی ناو کۆ لە یەک بوونەوەری خەیاڵییدا کورت دەکەنەوە، بوونەوەرێک کە زیاتر وێنەی مێینەیەکی بێتوانا و نوقسان و جێبەزییە لە خەیاڵی باوکسالاری نوخبەوییدا. رزگارکەرەکان، بۆیە، نوێنەری دەسەڵاتێکی ئەخلاقیی سەرکوتگەری ناوخۆیین کە دەبێت بڕوخێندرێت بۆ ئەوەی رزگاربوونی ئینسانەکان مومکین بێت.

ژیناکوژان زۆرن؛ هەندێکیان فارسن، کوردن، تورکن، عەرەبن، هتد. ژیناکان زۆترن؛ تیایاندایە فارسە، کوردە، تورکە، عەرەبە، هتد. رزگارکەرەکان زۆر نیین بەڵام دەنگیان زۆر بەرزە. ئەم فەریادڕەسانە چونکە خۆیان بە ویژدانی گشتیی دەزانن، بەڵان بۆ سەربەخۆیی تاکەکەس و ئازادی سیاسیی و یەکسانی کۆمەڵایەتیی. تا رژێمە ئەخلاقییەکەیان مابێت، تاکەکەس لە ناوچەکەدا ناتوانێت لە دایک ببێت وەکو خاوەن ماف. تاکو تاکەکەسیش وەکو خاوەن ماف لە دایک نەبێت، ئیرادەی کەس و گرووپ و جڤات و میللەت و چینە زۆرلێکراوەکان لە هیچ قەبارەیەکی سیاسییدا بواری خۆدەربڕینیان پێ نادرێت.

شۆڕشی ژن-ژیان-ئازادی شتێک نییە کە پێویستی بە فیگەری باوکی نەتەوە و برای نەتەوەیی هەبێت، بەڵکوو شۆڕشێکە لە دژی هەموو باوکە نەتەوەییەکان و هەموو برایەتییە نەژادپەرستەکان. ئەمەش کە ئێستا روودەدات سەرەتایە نەک کۆتایی. بۆ ئەوەی سەرکوتگەریی جارێکی دیکە سەرکەوتوو نەبێت وەکو چل و سێ ساڵی رابووردوو لە ئێراندا، رزگارکەرەکان دەبێت پەرناوەردە بکرێن بۆ ئەوەی فێربکرێن کە رێز لە ویژدان و عەقڵ و ئیرادەی سیاسیی ستەمدیدەکان بگرن و ئەوندەش بە ناوی ژنی کوردەوە نەدوێن چونکە خودی پرسەکە پرسی لابردنی دەسەڵاتی وەلی ئەمرە. شۆڕشی ئەمڕۆی هەموو ناوچەکە شۆڕشێکە لە دژی ئەوانەی کە بە ناوی ئابڕووی گشتییەوە خۆیان کردووە بە پۆلیسی ئەخلاقیی و شکاندن و کوشتنی ئینسانیان کردووە بە پیشەی پیرۆزیان.

سەرچاوە: ماڵپەڕی دەنگەکان

ژن.ژیان.ئازادی یعنی "وقتش رسیده است " سمیە رستم پور

 

ژن.ژیان.ئازادی یعنی "وقتش رسیده است "

سمیه رستم‌پور با تبارشناسی تاریخی شعار «ژن .ژیان. ئازادی» و بررسی روند سفر، سرایت و ترجمه این شعار، از درهم‌تنیدگی مبارزات منطقه‌ای زنان و از اهمیت رویکرد تقاطعی به ستم می‌نویسد

سمیه رستم‌پور

نمایشمشخصات تصویر

شعار «ژن .ژیان. ئازادی»

آبان ۱۴۰۱

۲۹ دقیقهradywrەادیور رررررر      ررر

نشا

مقدمه: به دنبال قتل ژینا امینی، زمان زیادی نگذشت تا شعار «ژن .ژیان. ئازادی» به محوری ترین و مهم ترین شعاری بدل گردد که در موج اعتراضات خیابانی بعد از قتل او تمام ایران را فراگرفت. این شعار برای اولین بار در روز خاکسپاری ژینا از سوی مردم خشمگین سقز سر داده شد که با حضور شجاعانه و پرشمار خود در آن صبح تاریخی آمده بودند تا با خانواده او اعلام همبستگی کنند و همزمان با نوعی نافرمانی جمعی نقشه حاکمیت برای خاکسپاری پنهانی ژینا در سکوت را نقش بر آب کنند. این از آن جهت بود که مردمی که شهید زیاد داده اند، یاد گرفته‌اند چطور از شهدای خود استقبال کنند تا مرگ را همچون زندگی به سلاحی برای مقاومت بدل کنند. در روز خاکسپاری ژینا همزمان با سخنرانی «آن زن» جمعیت یک صدا فریاد میزند: « ژن ژیان ئازادی»، شعاری که به نقل از یکی از زنان حاضر در مراسم، خیلی سریع از سوی مردم تکرار شد؛ چون روشن بود و آشنا و گویا و همه‌فهم و چون حرف دل همگان بود. این شعار سپس در سنندج سر داده شد و در ادامه دانشجویان در تهران آن را فریاد زدند و در نهایت به سایر شهرهای کشور سرایت کرد. اما این شعار چطور سفر کرد و به سقز رسید؟ چرا چنین شعاری توانسته در بخش‌های مختلف کردستان به شعاری محوری بدل شود و به سایر نقاط ایران برسد؟ با نگاهی تاریخی به ریشه‌های این شعار، چه معنا و نتیجه سیاسی و اجتماعی می‌توان استخراج کرد؟ در این متن کوتاه به شکلی مختصر به این پرسش‌ها می‌پردازیم.

خاستگاه تاریخی شعار « ژن.ژیان.ئازادی»

همانطور که متون منتشر شده در روزهای اخیر حول قیام ژینا یادآور شده اند، شعار «ژن.ژیان.ئازادی» که امروز به نماد قیام ژینا بدل شده، حاصل یک تصادف بی‌واسطه نیست، بلکه از دل تاریخی برآمده که نمی‌توان این روزها در باره آن حرفی نزد. این شعار میراث جنبش زنان کرد در کردستان ترکیه است، منطقه‌ای که کردها آن را با نام «باکور» می‌شناسند. این جنبش و ایده ‌ای اصلی آن بسیار متاثر از فلسفه سیاسی‌ای است که بنیان‌گذار و رهبر کاریزماتیک حزب کارگران کردستان (PKK)، عبدالله اوجلان، بنا نهاده است

اوجلان که از سال ۱۹۹۹ تا کنون در زندان امرالی در جزیره‌ای در نزدیکی استانبول در حبس (انفرادی و غیر انفرادی) است، این حزب را در سال ۱۹۷۸ به همراه جمع کوچکی از رفقایش تاسیس کرد، حزبی که در سال ۱۹۸۴ (بعد از کودتای نظامی سرکوبگرانه سال ۱۹۸۰) مبارزه مسلحانه را در دستور کار خود قرار داد و از آن تاریخ به بعد به مهمترین نیروی اپوزیسیون موجود در ترکیه بدل شده است. به عنوان تئوریسین یک حزب مارکسیستی-ناسیونالیستی، اوجلان در ابتدای شکلگیری حزب درصدد بود ایده‌های مائو و فانون  را در ذیل خواست رهایی کردستان، در قالب یک جریان واحد سوسیالیستی پیاده کند و در این فرایند از همان ابتدا زنان را به مشارکت در جنبش ملی کردستان فرا خواند و این شعار محوری را جا انداخت: «رهایی کردستان بدون رهایی زنان ممکن نیست». 

در این فاز، با اینکه مساله زنان در پ ک ک برعکس بسیاری از جریانهای چپ آن زمان، مورد توجه قرار گرفت، اما این موضوع در قالب ناسیونالیسم کردی مدرن تعریف می‌شد، تعاریفی که به خاک و پاسداری از زبان و فرهنگ کردی گره خورده بود؛ و حزب استقلالی برای مساله جنسیت قایل نبود. پ ک ک اما از سال ۱۹۹۵ به بعد و به ویژه با فروپاشی اتحاد شوروی و متاثر از تغییرات جهانی، چرخشی فکری را از سر گذراند: با گذار از مارکسیسم و رها کردن مطالبه تشکیل دولت خودمختار کردستان و همچنین ایده کردستان بزرگ، این حزب به جنبش‌هایی به جهت فکری و سیاسی نزدیک می شود که در آنها اولا «دموکراسی» و نه «طبقه» محوری‌ترین مفهوم است و ثانیا کنشگران پیشگام لزوما کارگران نیستند، بلکه طیف وسیع و متنوعی از مردم از جمله زنان و فعالان حوزه محیط زیست را شامل می‌شود. این گرایش در پی دستگیری اوجلان و به واسطه متونی که او از زندان ترکیه به عنوان دفاعیات دادگاه منتشر می‌کند به اوج خود م‌یرسد. در این کتاب ها که در شرایطی بسیار دشوار و خاص نوشته شده اند و از طریق فکس و وکلای او به دست هوادارانش رسیده‌اند، اوجلان به نوعی خودگردانی شورایی با نام «کنفدرالیسم دموکراتیک» متمایل می‌شود که سه پایه اصلی آن را «کمون‌ها، زنان و اکولوژی» تشکیل می‌دهند. در این فاز جدید، مساله زنان به وضوح برای سازمان محوریت پیدا می کند و جنبش زنان پ ک ک (که بر خلاف ادعای برخی از جریان های ناسیونالیستی کوردی در روزهای اخیر ، تاریخ و ماهیتش قابل تقلیل به پ ک ک نیست) به سطوح بالاتری از استقلال عمل و نظر دست می‌یابد 

شعار معروف « ژن.ژیان.ئازادی » نتیجه مبارزات زنانی بود که همزمان در چند جبهه می‌جنگیدند؛ آنها با چند دهه مقاومت منسجم زن را از پشت صحنه به روی صحنه سیاسی کردستان کشاندند و جنسیت را از آینده به حال و از فضای خصوصی به ساخت عمومی آوردند و بر روی میز سیاست اکنون قرار دادند 

 

این مقدمه کمک می کند تا سفری را که شعار « ژن.ژیان.ئازادی» طی کرده بهتر درک کنیم. در واقع در فاز اول پ ک ک که ایده‌های ناسیونالیستی و مارکسیست لنینیستی غالب بود، اوجلان با ارجاع به اسطوره‌های مزوپوتامیا  [بین‌النهرین] (نام باستانی منطقه خاورمیانه و جغرافیایی که کردها به شکل تاریخی در آن زیسته اند) در دوران باستان و با توسل به این ایده که این منطقه دوران مادرسالاری را تجربه کرده است، نوعی گذشته باشکوه را برای کردستان متصور می‌شود.

این ایده در اغلب جنبش‌های ناسیونالیستی آن دوران مثلا در هند نیز دیده می‌شود. با روی آوردن به اسطوره‌های محلی زنانه در مقابل تاریخی که او امپریالیستی، کولونیالیستی (استعماری) و مردسالارانه میخواند و اگر دقیقتر بگوییم با اشاره به تضاد میان خدای مردانه (اینکیدو) که در دولت متبلور میشود و الهه (اشتار) به عنوان نماد آزادی زنانه که در گریلاهای زن تعین میابد، اوجلان در صدد برمی‌آید که زنان کرد را برای پیوستن به مبارزه مسلحانه تشویق کند. در این فرمولبندی نظری، همزمان از این باور دفاع می‌شود که زنان اولین کسانی بوده‌اند که زندگی را خلق کرده و دانش و ابزارهای مهم برای زیستن را (که در اسطوره‌های نقل شده به آنها «میت» می‌گوید) را پرورش داده اند، دانشی که بعد از دوره الهه‌ها توسط مردان از آنها دزدیده شده است 

او در این چارچوب نظری، قدرت آفرینش‌گری زنان را در مواردی به توان منحصر به فرد آنها به عنوان مادر و زایندگی پیوند می‌دهد و در توضیح نسبت میان مادرانگی و خلاقیت زنان، می‌گوید که زنان برای حفاظت از فرزندانشان هم که شده به خلق ابزارهای دانش و مهارت روی می‌آورند. اینجاست که بخشی از صورتبندی او به شکلی ذات‌گرایانه برتری زنان را با ویژگی های متمایز جسمی آنها گره می‌زند و در تاریخی از جنسی که او روایت می کند، رویکرد اسطوره‌ای و غیرمادی جای رویکرد ماتریالیستی را می‌گیرد. هدف او در این مقطع اما به وضوح سیاسی است؛ به گفته خودش، هدف بازگرداندن اعتماد به نفس به زنان  و نشان دادن این است که تاریخ مردانه همواره غالب نبوده و در نتیجه می‌تواند دوباره تغییر کند. به بیان دیگر، از آنجایی که جهانی مبتنی بر برابری جنسیتی یکبار در مزوپوتامیا  [بین‌النهرین] تجربه شده می‌تواند بار دیگر نیز از نو متحقق شود. بدین‌ترتیب، اوجلان از اواخر دهه نود و به ویژه در سالهای ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۸ بارها زن و زندگی را در کنار یکدیگر بکار برده است و از آنجا که ریشه واژه زن (ژن) و زندگی (ژیان) در کوردی یکی است، این ایده به راحتی پذیرفته و بعدها تقویت شده است. از این جهت شعار «ژن. ژیان » بسیار قدیمی‌تر از شعار «ژن .ژیان. ئازادی» است. برای مثال در سال ۱۹۹۹ کتابچه‌ای با عنوان « ژن و ژیان » از سوی پ ک ک منتشر شد و در سالهای بعد از ۲۰۰۰ نیز کمپین‌هایی در باکور از سوی جنبش زنان راه افتاد که در شعارها و محتوای آنها ژن و ژیان در کنار هم آمده‌اند

آزادی نیز یکی از کلیدواژه های مهم پ ک ک در حوزه جنسیت است؛ در واقع، آزادی زنان ایده اولیه بسیج آنها در مبارزه سیاسی و مسلحانه بوده و معنای آن در تفکر پ ک ک، آزادی زنان از روابط سلطه به ویژه درنسبت با سرمایه داری، دولت و پدرسالاری (و مشخصا نهاد خانواده) بوده است. به همین دلیل در اولین کنفرانس زنان حزب حامی پ ‌ک ‌ک (حزب دموکراسی خلق) که در سال ۱۹۹۷ در استانبول برگزار شد، شعار «زن آزاد شده، وطن آزاد شده است» اهمیت زیادی پیدا کرد. با اینکه این سه مفهوم از دهه نود تاکنون بخشی محوری از ایدیولوژی پ ک ک بوده اند، با اینحال به‌نظر می‌رسد (با توجه به داده‌های موجود که ممکن است زمانی خلاف آن ثابت شود) اوجلان تا قبل از دستگیری‌اش به شکلی ساختارمند، سه واژه ژن، ژیان وئازادی را به عنوان شعار در کنار یکدیگر بکار نبرده بود. او اولین بار این سه واژه را متاثر از تغییرات فکری‌ای که در زندان داشت، در جلد چهارم دفاعیات خود با عنوان «بحران تمدن در خاورمیانه و رهیافت تمدن دموکراتیک» در کنار هم استفاده می‌کند، اما حتی تا سالهای ۲۰۰۸ و به ویژه تا قبل از ۲۰۱۳ نیز استفاده از آن بسیار محدود بوده است. 

اوجلان در نامه‌ای در سال ۲۰۱۳ با تاکید بر قدرت « ژن .ژیان. ئازادی» در تعقیب «زندگی متعالی» و ایجاد یک جامعه اتوپیایی، آن را «فرمولی جادویی» برای انقلاب زنان در خاورمیانه می‌نامد که به زعم او باید سرلوحه جنبش زنان در روژآوا و در کل منطقه خاورمیانه قرار بگیرد.[i] از این تاریخ به بعد است که این شعار به شکل جدی در روژآوا و باکور و سپس در بخش‌های دیگر کردستان و حتی در شهرهای زیادی در امریکای لاتین، اروپا و امریکا به گوش می‌رسد

بزرگ‌ کنیدحضور مادران دادخواه در تظاهرات در کردستان ترکیه- مادران سیاسی دادخواه کردستان نقش عمده‌ای در تکثیر شعار « ژن.ژیان.ئازادی » در باکور داشتند و از قضا توانستند زن-زندگی را از وجوه ذات‌گریانه آن دور کنند و معنایی سیاسی‌تر به آن ببخشند.

با این حال نه تاریخ پ ک ک و نه تاریخ زنان این جنبش و به تبع نه تاریخ این شعار به رهبر آن قابل تقلیل نیست. پ ک ک مثل جنبش‌های مشابه دیگری که میلیونی هستند، و همچون جریانی که توانسته به زندگی روزمره و حیات چند نسل از مردم نفوذ جدی و عمیق پیدا کند، قادر به کنترل ایدیولوژیک و پراتیک صحنه سیاسی کردستان آن‌طور که مدنظر اش است نخواهد بود؛ چرا که در نهایت این کنشگری سوژه های سیاسی است که سرنوشت ایده ها، پذیرش و تثبیت و اعتلا یا طرد و حذف آنها را تعیین می‌کند 

زنان پ ک ک (هم گریلاها و هم فعالین سیاسی-مدنی) سوژه‌هایی هستند که «ژن.ژیان.ئازادی » را به مرور به محوری‌ترین شعار این جنبش بدل کرده‌اند. مبارزه همزمان آنها با مردسالاری ناسیونالیستی دولت ترکیه و پدرسالاری درون حزبی دستاورد تاریخی بزرگی است که این زنان به ویژه بعد از ۱۹۹۵ با تلاش شبانه روزی و فداکاری های بسیار و از خلال آزمون و خطا و به ویژه تجربه سیاسی به عنوان منبع تفکر رهایی بخش برای خودشان و ما زنان کرد و حتی زنان منطقه و جهان به جای گذاشته اند. در این متن کوتاه مجال آن نیست که در مورد مسیر تاریخی جنبش زنان پ ک ک با جزییات بحث شود، اما آنچه قابل تردید نیست این واقعیت است که این زنان بودند که از سال ۲۰۰۰ به بعد، همزمان با تمایل پ ک ک به گسترش سیاست قانونی-مدنی در ترکیه در کنار مبارزات مسلحانه و مشارکت در انتخابات ها و همچنین گشایش حداقلی فضای کشور تحت فشار اتحادیه اروپا (همچون شرط پذیرش ترکیه در این اتحادیه)، از این فرصت به شکلی طلایی استفاده کردند تا سیاست را در کردستان زنانه کنند و چهره آن را به شکل بنیادی در کل کشور تغییر دهند 

البته که ایدیولوژی جدید حزب که زنان را در مرکز قرار می‌داد نیز بی‌اثر نبود، اما این کنش آگاهانه زنان و مبارزه تقاطعی آنها علیه دولت (که در تفکر پ ک ک نماد مردسالاری است)، علیه پدرسالاری در کردستان و علیه سرمایه داری بود که موجب شد شعارها جا بیفتند، تکرار شوند، سفر کنند و از مرزهای محلی خود فراتر روند. از این جهت نقش فعالانی که که برای مقابله با خشونت علیه زنان در باکور فعالیت می‌کردند ستودنی است؛ این زنان مبارز نهادهای متنوعی برای مبارزه با خشونت تاسیس کردند، تابوت زنانی که به‌خاطر خشونت کشته میشدند را خودشان به شکل جمعی به دست میگرفتند و آنها را با شعار و سرود و کل کشیدن زنانه دفن می‌ کردند. آنها خانه به خانه و محله به محله میرفتند و با زنان عادی جامعه ارتباط دائم داشتند و با نقد فمینیسم نخبه گرایانه، در عمل توانستند تا حد زیادی مساله زنان را به مساله تمام طبقات جامعه بدل کنند. اینطور است که به نقل از یکی از کسانی که با او مصاحبه کرده‌ام، در سال ۲۰۰۲ در مراسمی که فعالین زن حامی پ ک ک برای خاکسپاری یکی از زنانی که به علت قتل ناموسی کشته شده بود، برگزار کردند، زنان هنگام دفن او شعار « ژن.ژیان.ئازادی » سر می دهند. بعضی از فعالان حتی از این زنان قربانی به عنوان شهید نام می‌برند. بعدها این به سنتی فراگیر در میان طرفداران پ ک ک بدل شد. در سالهای اخیر زنان قربانی خشونت و شهدای زن کشته شده توسط دولت ترکیه یا داعش در باکور و به ویژه روژآوا با شعار « ژن.ژیان.ئازادی » به خاک سپرده شده‌اند. بنابراین آنچه در روز ۲۶ شهریور در سقز روی داد نه تنها اتفاقی عجیب و تازه نبود، بلکه تدوامی از یک سنت سیاسی است که از پ ک ک آمده و به نوعی مراسم و آیین انقلابی رایج در بخش‌های مختلف کردستان بدل شده که طبق آن تابوت شهدای زن، در این مورد ژینا، با شعار « ژن.ژیان.ئازادی » از سوی جمعیت بدرقه می‌شود. در گورستان سقز مراسم خاکسپاری به تظاهراتی مردمی و اعتراضی بدل شد، چون این سنت سیاسی و این فرم از کنش اعتراضی جمعی سالهاست در باکور و به ویژه روژآوا که خیلی برای کردهای ایران الهام بخش بوده، دنبال می‌شود.

این شعار به مرور از سوی برخی فمینیست‌ها به ترکیب جدید «زن‌ها، مبارزه، آزادی» تغییر داده شده است تا شمولیت آن بیشتر و معنای آن دقیق‌تر شود. «زن‌ها» به جای «زن» به منظور ادغام کردن تنوع گرایشات جنسی، و «مبارزه» به جای «زندگی» چون واٰژه زندگی می‌تواند طبق برخی تفسیرها زنان را در نقش‌های بیولوژیک طبیعت‌گرایانه حبس کند.

 

 مادران سیاسی دادخواه کردستان نیز نقش عمده‌ای در تکثیر شعار « ژن.ژیان.ئازادی » در باکور داشتند و از قضا توانستند زن-زندگی را از وجوه ذات‌گریانه آن دور کنند و معنایی سیاسی‌تر به آن ببخشند. آنها کسانی بودند که به عنوان حافظه کردستان علیه فراموشی و مرگ عمل کردند؛ آنها با به پرسش کشیدن «مرگ» عزیزانشان و با ایستادگی بر خواست دادخواهی و تحقق عدالت، به سوژه‌هایی سیاسی ای بدل شدند که پیام آور «زندگی» بودند. در درون جنبشی که در رویارویی با دولت تمامیت‌خواه ترکیه (که بر برتری اتنیک ترک استوار بوده) بیش از چهل هزار کشته داده، زنان با شعار زندگی، در صف مقدم صلح و دموکراسی خواهی قرار گرفتند و بیش از همه مادران دادخواه که فرزندانشان را در جنگ با دولت ترکیه از دست داده بودند و اغلب حتی نتوانسته بودند جنازه فرزندانشان را تحویل بگیرند. 

از جمله گروه‌های مادران دادخواه در کردستان ترکیه می‌توان به تلاش تلاش «مادران شنبه» اشاره کرد که از سال ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۹ به مدت ۲۰۰ هفته بدون وقفه هر شنبه در گالاتاسرای استانبول برای دادخواهی از فرزندان مفقود شده خود (حدود هفده هزار نفر) همراه با فعالان حقوق بشر تظاهرات اعتراضی برگزار می‌کردند. بعد از سرکوب آنها، «مادران آشتی» از سال ۲۰۰۸ به بعد با هدف افزایش آگاهی برای حل مسالمت آمیز مسئله کرد راه آنها را ادامه دادند؛ آنها زنانی از طبقات مختلف اجتماعی بودند، عمدتاً با تحصیلات پایین که در شهرهای مختلف کردستان فعالیت می‌کردند. به عنوان مثال، یکی از اعضای «مادران صلح» (مکبوله) که فرزندان خود را از دست داده بود و حتی در جلسات بین‌المللی نیز فعالانه شرکت داشت هرگز به مدرسه نرفته بود. شعار « ژن.ژیان.ئازادی » را هم مادران شنبه و هم مادران صلح به اشکال مختلف در اعتراضات خود به‌کار می بردند، و به میانجی آنها این شعار از سال ۲۰۰۶ به بعد به مرور به تظاهرات‌های هشت مارس در ترکیه و از سال ۲۰۱۲ به بعدبه روژآوا راه یافت 

هزاران مادری که به‌واسطه تراژدی سرکوب، در کردستان ترکیه سیاسی می‌شوند، هم خود زندگی روزمره، هم فضاهای خصوصی و هم فضاهای عمومی را بیش از پیش سیاسی می‌کنند. این شباهت دیگری است که با وضعیت ایران وجود دارد: زندگی روزمره و امر خصوصی زیر یوغ سرکوب حاکمی ستمگر خود به تنهایی یک بحران عمیق و نوعی وضعیت استثنایی را به‌وجود آورده است که به فضای عمومی تسری می‌یابد و آن را تغییر م‌یدهد. از دل همین شباهت میتوان دلالت‌های شعار « ژن.ژیان.ئازادی» را به شکل فرامرزی ردیابی کرد. ابتکار عمل مادران دادخواه این بود که در جریان اعتراضات و به ویژه در تشییع جنازه‌ها، از طریق کل کشیدن (Zılgıt)، بیان شادی و همچنین رقص جمعی کردی، فضای عمومی را به شیوه خود اشغال می کردند و فضاهای غیرسیاسی مردانه را به فضاهای سیاسی زنانه بدل می‌کردند

تلاش مادران دادخواه به فراتر از مرزهای ترکیه رسید و این شعار با انقلاب روژاوا در سال ۲۰۱۲ و قتل سه تن از کادرهای زن پ ک ک در پاریس در سال ۲۰۱۳ بیش از پیش تکثیر شد. یکی از سه زنی که در پاریس ترور شدند، سکینه جانسز از بنیان‌گذاران حزب کارگران کردستان بود، مهمترین چهره زن تاریخ پ ک ک که بیش از هشت سال را در زندان‌های ترکیه گذرانده بود و آنجا دو سینه اش را زیر شکنجه بریده بودند.[ii] همزمانی ترور این سه کادر زن پ ک ک با حضور فعالان زنان در آنچه «انقلاب زنانه روژآوا» نامیده می‌شود، مساله زنان و به ویژه زن‌کُشی را در صحنه سیاسی کردستان برجسته‌تر کرد. با توجه به نقش مهمی که تحولات روژآوا در ساحت کلی کردستان داشته و با توجه به شهادت تعداد پرشماری از زنان این منطقه، استفاده از شعار « ژن.ژیان.ئازادی » به شکل مکرر از سوی یگان‌های مدافع زنان (YPJ) در خاکسپاری شهدای زن مقاومت علیه داعش، آن را به نمادی از مبارزه و فداکاری و تلاش برای ساختن جامعه‌ای جدید با محوریت زنان بدل کرد. در سال‌های اخیر، با توجه به بالارفتن حساسیت نسبت به زن‌کُشی های سیاسی در کردستان، این شعار به نوعی سلاح مقاومت در برابر هر شکلی از خشونت و به‌ویژه در دفاع از زندگی در برابر کشتار روزمره زنان بخاطر جنسیت‌شان بدل شده است 

برای مثال در جریان نبرد زنان روژآوا در عفرین (یکی از شهرهای روژآوا که به اشغال دولت سرکوبگر ترکیه در آمده) در فاصله دی ۱۳۹۶ تا فروردین ۱۳۹۷  « ژن.ژیان.ئازادی » یکی از شعارهای محوری بوده است.[iii] بنابراین، این شعار نمادین میوه بیش از چهار دهه مبارزه خستگی ناپذیر زنان کرد با هر شکلی از اقتدارگرایی، سرمایه‌داری، کلونیالیسم، مداخلات خارجی، دولت‌های ناسیونالیستی و شبه استعماری، اسلام سیاسی، افراط گرایی مذهبی و خشونت جسیتی اجتماعی-سیاسی است که اکنون توانسته همچون یک ارزش جهان‌شمول از مرزهای محلی خود عبور کرده و هم الهام بخش زنان در جغرافیاهایی شود که شرایطی مشابه زنان کرد را تجربه می کنند و هم فعالین چپی که مبارزات انقلابی این زنان را ارج می نهاند. حتی در سال ۲۰۲۰ کتابی از سوی فعالین زن کاتالانی و اسپانیایی که به روژآوا سفر کرده بودند درباره جنبش زنان کردستان در این منطقه منتشر شد که عنوان آن « ژن.ژیان.ئازادی »(Mujer, Vida y Libertad) بود.[iv]

بزرگ‌ کنیدتظاهرات در اروپا در همبستگی بین‌المللی با جنبش زنان کرد ترکیه

این غیر قابل انکار است که این شعار هم حیات مستقل اش را ادامه داده و هم در عین حال در جغرافیاهای مختلف معنا و مازادهای خود را یافته و حتی بعضا تغییر کرده است، چون هر جغرافیایی محدودیت‌های خاص خود را دارد. برای مثال از سال ۲۰۱۴ تا کنون که شعار «ژن.ژیان.ئازادی» در برخی بلوک‌های چپ در تظاهرات هشت مارس فرانسه شنیده می‌شود، این شعار به مرور از سوی برخی فمینیست‌ها به ترکیب جدید «زن‌ها، مبارزه، آزادی» تغییر داده شده است تا شمولیت آن بیشتر و معنای آن دقیق‌تر شود. «زن‌ها» به جای «زن» به منظور ادغام کردن تنوع گرایشات جنسی، و «مبارزه» به جای «زندگی» چون واٰژه زندگی می‌تواند طبق برخی تفسیرها زنان را در نقش‌های بیولوژیک طبیعتگرایانه حبس کند. برخی دیگر به این باورند که این شعار به تنهایی گویای مطالبات زنان نیست چون ستم طبقاتی در این شعار تبلور ندارد و این به نوعی یکسان سازی منجر می شود. 

علی رغم این قبیل نقدها و مازادهایی که ماحصل مداخلات نوعی خرد جمعی همدلانه بوده، شعار اصلی در کشورهای دیگر همواره در کنار شعارهای پیشنهادی سرداده شده است. برای قیام ژینا به ویژه، اذعان و یادآوری به ریشه های این شعار از منظری فمینیستی حیاتی است زیرا باعث می شود که زنانی (از حزب پ ک ک) که شعار را خلق کرده‌اند به عنوان سوژه های سیاسی به حاشیه رفته توسط دستگاه عظیم ناسیونالیسم دولتی و غیردولتی و همچنین رقیبان حزبی پ ک ک در کردستان، مرئی سازیم، مبارزات فمینیستی آنها را به رسمیت بشناسیم و در عین حال راحت‌تر بتوانیم تلاش برای مصادره‌های راستگرایانه (هم از جانب جریان های غیرکرد و هم احزاب کرد) شعار «ژن.ژیان.ئازادی» را به چالش بکشیم 

تاکید بر ریشه‌های این شعار همچنین به معنای تاکید بر تاریخ متفاوت زنان و مردان پ ک ک است در درون این سازمان، تمایزی که بسیاری از رقیبان پ ک ک در کردستان (عموما سازمان‌های مردانه یا مردسالار) یا جریان‌های سیاسی فراتر از کردستان در ایران علاقه ای به دیدن یا شنیدن از آن ندارند چون مساله آنها رقابت سیاسی است و نه رهایی زنان یا برابری جنسیتی. این انکار همچنین مانع از آن می‌شود که بتوانیم اشتراکات میان زنان پ ک ک با سایر زنان کرد و زنان منطقه را فراتر از دستوررالعمل سازمانی-حزبی دریابیم. در واقع، تجربه مشترک ستم مردسالارانه زیر لوای دولت های اقتدارگرا و جامعه پدرسالار، آن پلی است که جنبش زنان کرد در باکور و روژآوا و شعار آنها یعنی «ژن.ژیان.ئازادی» را به مبارزات سایر زنان در منطقه، امروز در ایران و فردا در کشورهای دیگر، به شکلی عمیق پیوند می‌دهد. درست به همین دلیل ما شاهد همبستگی های بسیاری از سوی زنان باکوور و روژآوا در روزهای اخیر بعد از قیام ژینا با زنان در ایران بوده‌ایم 

نباید فراموش کرد که اگر برای بسیاری از شهروندان ترک ترکیه این کشور استبدادی تلقی نشود، کردها همواره آن را همچون حاکمیتی اقتدارگرا تجربه کرده‌اند که در آن حتی استفاده از کلمه «کرد» و «کردستان» یا به کار بردن حروفی که در الفبای کردی هست ولی در الفبای ترکی نیست (Q, W, X) از دهه‌های اول قرن بیستم تا همین اواخر جرم به شمار می‌رفته. جمال گورسل، شهردار دیاربکر (که به عنوان پایتخت کردستان ترکیه در نظر گرفته می‌شود) پس از مداخلات نظامی در سال ۱۹۶۰ اعلام کرد که «در این کشور کردی وجود ندارد. هر که بگوید کرد است، تف به صورتش می‌کنم». همین مثال کوچک نشان می‌دهد که اقتدارگرایی دولت ترکیه در کردستان ترکیه که همواره کردها را با خطر قتل‌عام و نسل‌کشی مواجه کرده، تا چه حد به وضعیت دیکتاتوری در ایران تحت حاکمیت رژیمی استبدادی شباهت دارد. ضمن اینکه با سر کار آمدن حزب اعتدال و توسعه در ترکیه و تلاش برای اسلامی کردن تمام حوزه‌هایی که به زنان مربوط می شود، این شباهت هر روز بیشتر می‌شود

تقاطع ستم جنسیتی، طبقاتی و اتنیکی: «وقتش رسیده است»

اگر سیاست ورزی اینترسکشنالیتی [تقاطعی یا بینابخشی] برای بسیاری از جنبش‌ها و فعالان تنها یک شعار مترقی به شمار رفته، برای زنان پ ک ک در باکور و روژآوا این رویکرد همواره یک پراکسیس  و یک عمل انقلابی بوده است؛ هرچند این سازمان نیز مثل هر گروه سیاسی دیگری کمبودها و محدودیت خاص خود را در تحقق آن داشته است. در شرایطی که ناسیونالیست‌های ترکیه (دولت و جریانهای سیاسی) وجود مساله کردها را انکار می‌کردند و ناسیونالیست‌های کرد برای مساله زن اهمیتی ثانوی قایل بودند، پ ک ک با شعار «یک کشور تنها زمانی آزاد می‌شود که زنان آزاد باشند» در سال های دهه هشتاد و نود، با تاکید بر اهمیت اولویت بخشی به موضوع زنان در همین لحظه و موکول نکردن آن به بعد رهایی سوسیالیستی کردستان، تلاش کرد خود را از همتایان چپ ترک خویش از یک سو و ناسیونالیست کرد پیش از خود از سوی دیگر متمایز کند. درست به همین دلیل پ ک ک از همان سال های دهه هشتاد انتقادات بسیار تندی به پدرسالاری به ویژه نهاد خانواده و سیستم ناموس و فئودال در کردستان وارد کرد و همزمان چپ‌های ترک را متهم کرد که چشم خود را به روی استعمار داخلی ترکیه علیه کردها، که بیست درصد جمعیت کشور بودند، بسته اند 

این درحالی بود که آن زمان بیشتر جنبش‌های چپ در ترکیه معتقد بودند که تلاش‌های آزادی زنان باید تا زمان تحقق انقلاب طبقاتی کنار گذاشته شود. برای برخی از سازمان‌های سوسیالیستی شناخته شده مانند م.ل.ک.پ (MLKP) بحث‌های مربوط به مبارزه زنان در سازمان در اواسط دهه ۲۰۰۰ آغاز شد. بسیاری از سازمان‌های دیگر (مثلاً DHKP-C یا TIKB) معتقد بودند که مشکل جنسیت‌گرایی ندارند و بنابراین لزومی ندارد که در این زمینه تأمل کنند. این سازمان‌ها در دهه هشتاد و نود میلادی اغلب متاثر از نوعی اندیشه ضد امپریالیستی بسیار قوی بودند که گاهی اوقات نوعی ضدیت جدی با فمینیسم را بازتولید می‌کرد و مانع از پیشرفت فعالیت‌های مستقل زنان می‌شد. در چنین بستر سیاسی ملی‌ای، پ ک ک برای متمایز ساختن خود از این تفکر چپ هژمونیک ترک، به شیوه ای رادیکال، برداشت سنتی کلاسیک از چپ را رد کرد، که معتقد بود «مسئله زنان باید تا زمان پیروزی سوسیالیسم به تعلیق درآید» یا «مشکل زنان مستقیماً با سوسیالیسم پیروز حل خواهد شد». این سازمان همچنین این ایده را رد می‌کند که سوسیالیسم در گذشته به اندازه کافی مشکلات زنان را حل کرده است.

 زنان کرد در چنین فضایی، از اواخر دهه ۱۹۸۰ به سهم خود اقداماتی را به سمت نوعی سیاست مبتنی بر خودگردانی زنانه در درون پ ک ک سوق داده‌اند که آنها را از جریان غالب فمینیسم در ترکیه و مردان درون سازمان‌های انقلابی متمایز می کرد. نباید نادیده گرفت که علی رغم گرایش زیادی که پک ک به طرح مساله برابری جنسیتی نشان می‌داد، تا سالهای نزدیک به ۱۹۹۵ این حزب همچنان ساختاری مردانه داشت، رهبر آن یک مرد با نفوذ بود و نابرابری جنسیتی به اشکال مختلف در درون خود حزب بازتولید می‌شد. درست به همین دلیل زنان این حزب پس از کسب تجربه و با افزایش شمار آنها از اوایل سال های ۱۹۹۰، به این نتیجه رسیدند که مبارزه آنها نمی‌تواند تنها معطوف به رهایی کردستان باشد زیرا حتی اگر کردستان رها شود آنها همچنان در بند سلطه مردانه خواهند ماند. پس تمام قوای خود را به‌کار گرفتند تا با ساختن ارگان‌های صرفا زنانه در درون پ ک ک که در آنها بتوانند خود را قوی کنند و برای مساله زنان بتوانند تصمیمات مستقل بگیرند، خودگردانی زنان را همزمان با خودگردانی کردستان پیش ببرند. به عبارت دقیقتر آنها از ۱۹۹۵ به بعد مشخصا، نوعی مبارزه تقاطعی را پیش بردند که در آن مساله زن، مساله رهایی کردستان و مساله طبقه و اکولوژی اهمیتی یکسان پیدا می‌کند. 

این دقیقا نقطه‌ای است که آنها تلویحا اعلام کردند که «وقتش رسیده است» که مساله زنان را همین الان در دوران انقلاب و نه بعد از آن حل کنیم و انقلابی اجتماعی برای برابری جنسیتی را بایستی بتوانیم با انقلابی سیاسی و مبارزه مسلحانه به منظور ساختن کردستانی سوسیالیستی به شکل همزمان پیش ببریم. آنها از این جهت بسیار از زمانه خود پیش بودند و سیاستی بسیار مترقی را بر کل حزب نیز تحمیل کردند. اگر امروز پ ک ک با اهمیتی که به مساله جنیست می‌دهد شناخته می‌شود، به‌خاطر فعالیت‌های بی‌وقفه زنان این حزب است که از سوی گریلاها در شاخ (کوه های قندیل) آغاز شده و به شکل جدی از سوی هواداران فمینیست و کوییر آن در شار (شهرها)، با روشی متفاوت ولی در تکمیل آن، دنبال شده است

اهمیت این رویکرد تقاطی زمانی روشن می شود که پ ک ک را با همتایان چپ اش به ویژه سازمانهای سیاسی ای که از دهه نود موجودیت دارند، مقایسه کنیم. برای مثال در جریان‌های چپ فلسطین تا همین اواخر هم مساله زن همواره در حاشیه باقی مانده است. اگر بخواهیم نمونه‌ای مشخص‌تر بیاوریم می‌توان به کمپینی با نام «طالعات» از سوی زنان فلسطینی اشاره کرد که در سال ۲۰۱۸ به دنبال قتل بعضی از زنان فلسطینی توسط خانواده‌هایشان به دلیل آنچه «ناموسی» خوانده می‌شود، راه اندازی شد که هدفش پرداختن به موضوع خشونت علیه زنان در کنار موضوع اشغالگری اسراییل بود. زنان فلسطینی با شعار «هیچ وطنی آزاد نمی‌شود تا زمانی که زنان آزاد نشوند» به خیابان رفتند، شعاری که سه دهه پیش از آن در کردستان ترکیه سر داده شده بود. این زنان اما مورد انتقاد شدید مردان فعال فلسطینی قرار گرفتند که آنها را متهم می‌کردند که فعلا مساله اصلی استعمارگری اسرائیل است و «وقتش نیست» که زنان چنین اعتراضات خیابانی‌ای داشته باشند، زیرا زنان با این کار تصویری بدوی از مردان فلسطینی ارایه می‌دهند که بهانه دست راستگرایان اسرائیلی می‌دهد در حالیکه این دولت سرکوبگر اسرائیل است که بدوی است و وحشیانه‌ترین خشونت ها را علیه مردم فلسطین به‌کار می‌گیرد 

این زنان اما کوتاه نیامدند و گفتند وقتش رسیده که حل مسایل زنان به بعد از رهایی از دست نیروهای استعمارگر اسرائیلی موکول نشود. این کمپین گام بزرگی بود و حدودا هشت ماه با فراز و نشیب ادامه داشت و زمینه‌ساز موجی از اعتراضات مختلف در سال ۲۰۱۹ در کشورهای عربی شد. آنها حتی فراخوانی فرامرزی خطاب به زنان فلسطینی مستقر در کمپ‌ها در لبنان و و سایر کشورها منتشر کردند و از آنان خواستند که به این کمپین بپوندند. بنابراین در سال ۲۰۱۸ برای اولین بار شاهد تظاهراتی از سوی زنان در این کمپ‌ها نیز بودیم و حتی زنان غیرفلسطینی مهاجر در برخی کشورها نیز به آنها ملحق شدند. زنان مهاجر ساکن کشورهای غربی هم که به کمپین پیوستند، احساسات متناقض مشابهی داشتند: فکر می‌کردند اگر از خشونت خانگی به شکل علنی و جمعی صحبت کنند بهانه دست راستگرایان ضدمهاجر در غرب می‌دهند 

ما زنان کرد و ترک و بلوچ و عرب و... در ایران نیز برای سالهای طولانی با مشکلات مشابهی مواجه بوده‌ایم: همواره اولویت مبارزه با دولت مرکزی سرکوبگری که به عنوان دشمن اصلی جغرافیای محل زندگی ما را نظامی کرده و با تحمیل نوعی ناسیونالیسم دولتی مناطق «حاشیه‌ای» کشور را در وضعیت اضطراری دایمی قرار داده، موجب شده که برخی فعالان ناسیونالیست کرد و ترک و عرب و بلوچ از ما بخواهند که با اعتراضاتمان به خشونت علیه زنان و نشان دادن تصویری تاریک از مردان مان، آب در آسیاب دیکتاتوری و مرکزگراها و ناسیونالیست‌ها از همه نوعش نریزیم. آنها تلویحا میگفتند «الان وقت این حرفا نیست»، فعلا باید برای آزاد سازی مردم‌مان بجنگیم و به دنبال آن فرصت پیدا می‌کنیم که مساله زنان را نیز در اولویت قرار دهیم. یعنی همواره مساله زنان به نفع موضوعاتی مهمتر که گمان می‌رود اهمیت و اولویت بیشتری دارند قربانی شده، به تعویق افتاده یا حتی حذف

گردیده 

بزرگ‌ کنیدمراسم خاکسپاری ژینا امینی در سقز که در آن شعار « ژن.ژیان.ئازادی » سر داده شد

اما در سالهای اخیر بیش از همه بر زنان در ایران، همچون بسیاری از کشورهای دیگر، مسجل و روشن شده که مبارزه علیه پدرسالاری و ستم ملی و ستم طبقاتی باید به شکل همزمان پیش برود وگرنه همانطور که مثال‌های تاریخی نشان می‌دهد، زنان ممکن است بعد از آزادسازی ملت و کشور یا تحقق انقلاب های سوسیالیستی به خانه‌هایشان فرستاده شوند یا از فضای عمومی حذف شوند و مسایلی که دارند جدی گرفته نشود. این درس مهمی بود که زنان کرد در باکور کردستان از تاریخ مبارزات سوسیالیستی پیش از خود آموخته بودند و به همین دلیل از یک جا به بعد با کسب تجربه، آزادی زنان را همپای با آزادی کردستان و رهایی از سرمایه‌داری در دستور کار سیاسی خود قرار دادند و در نتیجه آن شعارهای زیادی درباره زنان و اهمیت آنها در درون این جنبش تولید شد. آنها سعی کردند مساله برابری جنسیتی را در دستور کار حزبی بگنجاند، با ناسیونالیسم مردسالارانه همزمان با دولت سرکوبگر حذف‌گرا بجنگند و به زنان طبقات پایین ارزشی تازه ببخشند. آنها حتی ساحت اجتماعی سیاسی کردستان را نیز متاثر کردند، تخیل جمعی از زن بودن را تغییر دادند و سایر احزاب کوردی سنتا مردانه را نیز در نوعی عمل انجام شده قرار دادند برای اینکه اهمیت بیشتری به مساله جنیست بدهنداین سازمان با اینکه به جهت نظری از مارکسیسم فاصله گرفته بود و موضوع طبقه را از آن دوره به بعد با ابهام زیادی طرح کرده اما در عمل همواره فضای زیادی به زنان «عادی» جامعه به ویژه زنان طبقات فرودست داده است. برای مثال یکی از شهرداران شهر ماردین در کردستان ترکیه که از سوی این حزب حمایت و انتخاب شد، زنی چهل ساله بود (Sürgücü) که هشت فرزند داشت و تحصیلات اش بسیار پایین بود. با حفظ ارتباط دائمی با زنان و با طبقات مختلف، این سازمان توانست فعال سیاسی زن به عنوان یک «استثناء»  را به یک مدل رایج در کردستان تبدیل کند. بنابراین زنان در این جنبش نه تنها مشارکت کردند بلکه پیشگام آن شدند و پیام آور زندگی آزاد بودند، در شرایطی که سرکوب‌های دولت ترکیه زندگی روزمره را به بحرانی دایمی بدل کرده بود که از آن مرگ ترواش می‌شد. از این جهت در شعار « ژن.ژیان.ئازادی » این معنای ضمنی مهم بیش از همه به چشم می‌خورد که «دیگر وقتش رسیده است» که همین امروز، به منظور رسیدن به یک زندگی بهتر و آزادانه تر، به مساله زن در کنار و همسنگ مسائل دیگر بپردازیم و آزادی زنان را به آینده‌ای ناروشن موکول نکنیم و با اولویت دادن به ستم طبقاتی یا ملی، ستم جنسیتی را به حاشیه نبریم 

نباید فراموش کرد که برای سالها چپ‌های ورکریستی [کارگرگرا] اهمیت فمینیسم و موضوع ستم جنسیتی را دفع یا ضرورت پرداختن کنونی به آن را انکار کرده اند. ناسیونالیست‌های کرد نیز همزمان سعی می‌کردند به این افسانه دامن بزنند که مردسالاری در کردستان وجود ندارد و اگر خشونتی دیده می‌شود ریشه آن بیش از همه در سرکوب دولت مرکزی استعمارگر است که موجودیت کردها را انکار می‌کند. حتی اخیرا در قیام ژینا ویدیویی از سوی برخی فعالان کرد ایران منتشر شد که در آن زنان کرد به شیوه های مختلفی می‌گویند که «حجاب مساله زن کرد نیست»! این در حالی است که گزارش های روزانه از درگیری زنان کرد با خانواده هایشان و ساختار مردسالار جامعه بر سر پوشش و علیه کنترل بدن و سکسوالیته منتشر می‌شود، همانطور که در مناطق دیگر کشور نیز این یک واقعیت انکارناپذیر است. 

بنابراین شعار معروف « ژن.ژیان.ئازادی » نتیجه مبارزات زنانی بود که همزمان در چند جبهه می‌جنگیدند؛ آنها با چند دهه مقاومت منسجم زن را از پشت صحنه به روی صحنه سیاسی کردستان کشاندند و جنسیت را از آینده به حال و از فضای خصوصی به ساخت عمومی آوردند و بر روی میز سیاست اکنون قرار دادند. اگرچه در نگاه اول ممکن است این موضوع بدیهی بنظر برسد اما در میدان مبارزه این مساله چندان هم تاکنون پذیرفته نشده است. تکلیف راستگراها که روشن است چون عموما جنسیت زده‌اند و اهمیت خاصی به مساله زنان نمی‌دهند. اما هنوز هم چپ‌های زیادی هم هستند که فکر می‌کنند پرداختن به موضوع ستم جنسیتی می‌تواند به انشقاق در درون طبقه کارگر منجر شود یا کسانی هستند که گمان می‌کنند ستم جنسیتی به قدر ستم طبقاتی اهمیتی ندارد. با اینکه این دو اساسا حیاتی مستقل از یکدیگر ندارند و سرمایه داری اساسا با تعمیق نابرابری های جنسیتی و نژادی و اتنیکی و ... است که خود را بازتولید می کند، اما برای طیف های وسیعی از فعالان پیوند این دو قطعی نیست. پیوند ستم ملی با ستم جنسیتی و طبقاتی حتی به مراتب چالش برانگیزتر است و تردیدهای بیشتری را به همراه داشته است. اما در شرایطی که خلق‌های غیرفارس در ایران بیش از یک سده است که به شکل مضاعف استثمار و استعمار می‌شوند و تحت سلطه دستگاه قدرتمندی از سرکوب اند که لزوما با همان شدت در مناطق مرکزی عمل نمی کند (نمونه کوچک آن جمعه خونین زاهدان و شنبه خونین سنندج و کشتارهای فله در آبان ۹۸ در مناطق حاشیه ای کشور است) تصور آینده‌ای آزاد بدون اینکه انواع ستم‌ها در صورتبندی دقیق تحلیلی سیاسی با یکدیگر قرار بگیرند، فرسنگ‌ها با دموکراسی و برابری فاصله دارد. تا وقتی فعالان نتوانند بدون تپق از «ستم ملی» به مثابه یک «مساله» در ایران بپردازند و همچنان آن را انکار یا حذف کنند، عمیقا به بی‌اعتمادی مردم حاشیه ایران به نسبت اتحادسازی با دموکراسی خواهان مرکز دامن می‌زنند و شکاف این دو را بیشتر می‌کنند و از قضا بیشتر آنها را به سمت «جدایی» (که تاریخا تا به امروز هیچگاه خواست کردها و بلوچ ها و ... نبوده) سوق می‌دهند، چون می‌بینند که نمی‌توانند منتظر تایید و به رسمیت شناختن مرکز بمانند و باید خودشان برای تغییر وضعیت شان فکری بکنند (این را بارها از فعالین کرد شنیده‌ایم). این روند میتواند برای آینده ایران بسیار چالش برانگیز باشد واز قضا بانیان اصلی‌اش همین انکار کنندگان اند و نه اتنیک‌ها، آنطور که تبلیغات جمهوری اسلامی و راست ایرانی نشان می‌دهد، چون گروه دوم همواره به اتحاد با مرکز با شروط سیاسی مشروع تمایل نشان داده‌اند 

«دیگر وقتش رسیده است» که همین امروز، به منظور رسیدن به یک زندگی بهتر و آزادانه تر، به مساله زن در کنار مسائل دیگر بپردازیم و آزادی زنان را به آینده‌ای ناروشن موکول نکنیم و با اولویت دادن به ستم طبقاتی یا ملی، ستم جنسیتی را به حاشیه نبرید 

 

حتی استقبال زیاد از شعار « ژن.ژیان.ئازادی » خود تا حدی ضرورت این شکل از سیاست تقاطعی برای ایران امروز را نشان میدهد، زیرا این شعار به نوعی آلترناتیو بالقوه در برابر جمهوری اسلامی را در خود جای داده است؛ در تضاد مستقیم با ساختار مردانه، مرگبار و سرکوبگر رژیم که هرگونه آزادی را از گروه های مختلف به ویژه زنان و کوییرها، همچنین فعالین کارگری، اتنیکی و زیست محیطی و سایر اقشار حاشیه‌ای سلب کرده، « ژن.ژیان.ئازادی» نوعی آلترناتیو اتحادبخش است که ستم‌های متکثر را در دل خود جای داده و درست به همین دلیل هم راستگراهای ناسیونالیست جنسیت زده، اغلب نزدیک به سلطنت‌طلبان، تمایل زیادی به جایگزینی آن با شعارهای دیگر، اغلب مردمحور و شوینیستی، دارند. از این جهت تلاش برای حفظ و تداوم شعار «‌ژن.ژیان.ئازادی‌» با توجه به دلالت‌های سیاسی ای که برای سیاست در این لحظه تاریخی ایران دارد، حیاتی به نظر میرسد و هر شکلی از اتحاد اگر نتواند تکثری که در این شعار گنجانده شده را انعکاس دهد چیزی جز نوعی استراتژی ریاکارانه و فرصت طلبانه برای کسب قدرتی یکدست ساز و حذفگرا در آینده ایران نخواهد بود. زنان و اقلیت‌های اتنیکی مسیر طولانی و دشواری را طی کرده اند تا جامعه را به این نقطه برساند که بپذیرد که ستم جنسیتی و اتنیکی نه فقط مساله آنها بلکه ضرورتی قطعی برای دموکراسی برابری خواهانه در کل کشور است و  رهایی از ستم طبقاتی عمیقا به حل همزمان سایر اشکال ستم وابسته است که عده ای را «اقلیت» (نه لزوما کمی) و «حاشیه» کرده. به عبارتی دقیقتر معنای واقعی « ژن.ژیان.ئازادی » این است که نباید پرداختن به مساله ستم جنسیتی و ستم اتنیکی و سایر اشکال سلطه را به بعد رفتن جمهوری اسلامی موکول کنیم، همانطور که این شعار برای زنان کردستان ترکیه این معنا را داشت که نباید مساله زنان در اولویت ثانوی به نسبت رهایی کردستان و مبارزه با سرمایه‌داری قرار بگیرد. این آن معنای مهمی است که میتوانیم به آن وفادار بشیم و برای پرورش بیشتر آن آگاهانه بجنگیم برای اینکه از این شعار بی‌نظیر به عنوان یکی از شعارهای اصلی دست کشیده نشود.

 

حتی اگر حساسیت خود را بیشتر کنیم و بخواهیم صدای خفه‌شده‌ی زنان اتنیک‌های حاشیه‌ای باشیم و زبان‌های سرکوب‌شده آنها را به رسمیت بشناسیم، می‌توانیم به مثابه کنشی نمادین، شعار کوردی «ژن.ژیان.ئازادی» را که امروز برای همگان قابل فهم و قابل تکرار است، حتی بیشتر از شعار فارسی آن مورد توجه قرار دهیم. اینها دقیقه‌های حساسی هستند که از قضا می‌توانند آن «اتحاد»ی که امروز بیش از همیشه به آن نیاز داریم را تقویت کنند و زمینه را برای تحکیم نوعی اعتماد متقابل، که عمیقاً تا به امروز خدشه‌دار شده، فراهم کنند 

بارها شعارهای فارسی در مناطق غیر فارس کشور تکرار شده و وقتش رسیده که مناطق مرکزی نیز گشودگی بیشتری برای تکرار شعارهای غیرفارسی نشان دهند. به شکل مشابه، تاکید بر استفاده از اسم کوردی ژینا به جای مهسا نیز میتواند آن شکلی از ستم را مرئی‌تر سازد که سالهاست مردم مناطق غیر فارس با آن مواجه اند: ستم محروم بودن از استفاده از زبان مادری در فضاهای مختلف اجتماعی و در ساخت های متنوع زندگی روزمره از جمله در اسم‌گذاری برای فرزندان‌مان. نه تنها ژینا اسم رمز مقاومت انقلابی مردم ایران شد، بلکه خود نام او نیز اسم رمز مقاومت در برابر سلطه ناسیونالیسم ایرانی است که چنان مردمان غیر فارس را جرم انگاری کرده که حتی نام‌های غیر فارسی را نیز تهدیدی علیه موجودیت (و سلطه) خود تلقی می‌کند. هرچند هنوز دقیقا روشن نیست چرا ژینا دو اسم دارد، ولی به شکل کلی در کردستان بسیاری از افراد دارای دو اسم اند، یکی فارسی برای شناسنامه و دومی اسمی کردی برای خانواده زیرا برخی ثبت احوال‌ها بسته به سال و شهر تولد و حتی بعضا بسته به سلیقه کارمندان، از ثبت برخی از اسامی کردی با این توجیه که «این نام ایرانی نیست» خودداری می کنند یا خانواده‌ها برای اینکه فرزاندانشان بخاطر اسم کوردی تبعیض یا تحقیر نشوند اسم فارسی را در شناسنامه ترجیح می‌دهند 

در مورد واقعه اخیر با اینکه خانواده ژینا او را با این اسم صدا می کنند، با این اسم برایش سوگواری می کنند، مادرش در فضای مجازی با نام ژینا برای او می‌نویسد و روی سنگ قبرش نوشته شده «ژینا»، اما «مهسا امینی» ترند می‌شود و از سوی اکثریت تکرار می‌شود؛ اتفاقی که بعید است که یک تصادف صرف باشد. در چنین شرایطی نام ژینا همچون مرگش ستم‌های نمادینی را که او به عنوان یک زن غیرفارس در خود حمل می‌کرده برجسته می‌کند که اگر در این لحظه نتوانند برجسته شوند یعنی بعدها نیز به سختی امکانی برای طرح و بحث خواهند یافت. اگر یکی از رسالت‌های جنبش‌های انقلابی را برجسته کردن اشکال متنوع ستمدیدگی بدانیم، این جنبش می‌تواند اتحاد خود را از طریق به رسمیت شناختن تفاوت‌ها و اهمیت دادن به آنها در همین لحظه و نه بعدا، به منظور ساختن آلترناتیوی متحد اما شمولگرا، معتبر و حتی ممکن سازد. تمام دشواری مبارزه برای چپ ها و نیروهای مترقی این است که باید در چندین جبهه همزمان بجنگد، برعکس اپوزیسیون راستگرا که با چتر دروغین «اتحاد» از زیر بار این مسئولیت سنگین شانه خالی کرده و از همین الان سیاست (راحت‌الحلقوم) حذفی را در دستور کار خود قرار داده است.

پانویس‌ها:

[i] نگاه کنید به اینجا.

[ii] برای اطلاعات بیشتر در مورد سکینه جانسز اینجا را کلیک کنید.

[iii] از سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ در طی سه سال در عفرین تحت اشغال دولت توسعه‌گرای ترکیه، ۸۳ زن کشته،۲۰۰ نفر زن ربوده و ۷۰ زن مورد تجاوز قرار گرفته‌اند. نگاه کنید به اینجا.

[iv] با سپاس از نجیبه قره داغی از فعالان جنبش زنان در کردستان عراق که اطلاعات مربوط به این کتاب زنان کاتالانی و اسپانیایی را در اختیارم قرار داد.