هاوپرسەکی شیرین پایزن لە بەرنامەی "360 دەرەجە" ی تێلێڤیزۆنی سی ئێن ئێن تورک لەگەڵ بەڕێز سالح موسلیم هاوسەرۆکی پارتیی یەکێتیی دێمۆکڕاتیک

هاوپرسەکی شیرین پایزن لە بەرنامەی  "360  دەرەجە" ی تێلێڤیزۆنی سی ئێن ئێن تورک

لەگەڵ بەڕێز سالح موسلیم هاوسەرۆکی پارتیی یەکێتیی دێمۆکڕاتیک

جومعە شەو  24ی ئۆکتۆبری 2014

شیرین پایزن: ببوورن ئەو بەشەی بەرنامەکەم بە پەلە تەواو کرد، چونکە لە برووکسێل میوانێکمان هەیە. کاتمان دیاری یە، بۆیە ڕوو لە پرووکسێل دەکەم و دەڵێم: ئێستا ساڵح موسلیم لیدەری پەیەدە لە لە برووکسێلەوە لە بەرنامەی زیندوو دا لەگەڵمانە، کەسێک کە ئەم ڕۆژانە نێوی زۆر لە سەر زمانانە. بەخێر بێی ساڵح موسلیم!

ساڵح موسلیم: خێراندار بی، سڵاو و حورمەت

شیرین پایزن: زۆر سپاستان دەکەین. ئێستا لە باسی مەسەلەی دار و شینایی لە ئەستەنبووڵ دەگەڕێینەوە سەر مەسەلەی کۆبانێ. کاک ساڵح موسلیم پرسیار زۆرن بەڵام، ئەمن بێ ئەوەی کات بە فێڕۆ بدەم، ئەگەر دەتانەوێ لە بابەتەکانی هەرە دوایی، هەرە گەرم ڕا دەست پێ بکەم و ئەم پرسیارانە لە بەڕێزتان بکەم. بەر لە هەموو شت [بڕیارە] کۆڕیدۆرێک بکرێتەوە و پێشمەرگە بە مەبەستی یارمەتی دانی کۆبانێ لە ڕێگای تورکییەوە دێ. لە پێشدا بڕیار بوو ٢٠٠ کەس بێن، ئێستا ئەوە سەرۆک کۆمار ڕایگەیاندووە ئەو ئەژمارە بۆ ١٥٠ کەس دابەزیوە، چونکە بە پێی قسەی وی ئەڕتەشی ئازادی سوورییەش یارمەتی دەکا. ئێوە دەڵێن چی؟ چەند پێشمەرگە دێن؟ لەو بارەویەوە چ ڕێکەوتنێکتان کردووە لە گەڵ بارزانی ؟ لە گەڵ سەرۆکایەتی بارزانی و حکوومەت، دوایین بارودۆخ چییە لەو ڕووەوە؟ لە پێشدا با لەو پرسیارەوە دەست پێ بکەین.

ساڵح موسلیم: بەڵێ! وەک دەزانن ئەمن دوو ڕۆژ لەمەوبەر لە باشووری کوردستان بووم،لەوێندەرێ چاوم بەکاربەدەستانی ئەوێ کەوت. لە باری سیاسییەوە ئێمە هیچ کێشەیەکمان نییە . لە ڕوانگەی ئێمە جێی قەبووڵە کە پێشمەرگە لەوێوە بچنە کۆبانێ. لەو چاوپێکەوتنانەی دا کە لەوێ هەمان بوو ئەوەمان قەبووڵ کرد. ئێستا مەسەلەی لایەنی تێکنیکی ماوەتەوە. ئەو لایەنە تێکنیکییەش لە نێوان فەرماندەیی پێشمەرگە و فەرماندەیی یەپەگە (یەکینەیێن پاراستنی گەل) یەکلا دەکرێتەوە، ئەوان لە ڕووی تێکنیکییەوە ڕێک دەکەون. هەم لە ڕووی ژمارە، هەم لە مەڕ ڕێگای چوونیان و هەم بەرواری چوونیان. هەر وەها لە سەر ئەوەی کە چ جۆرە چەکێک لە تەک خۆیاندا بەرن. حەوجێ بە چەکی بە کوالیتەیە. جا لە بەر ئەوە ئەو مەسەلەیە بەستراوەتەوە بە چاوپێکەوتنی ئەو دوو لایەنە.پێم وایە لە ماوەیەکی کورت دا دەگەنە ڕێکەوتنێکی ئەوتۆ!

شیرین پایزن: داوخوازی ئێوە بە کۆنکرێت چەند کەسە، یانی ئەو هێزی پێشمەرگەیەی دێ چەند بێ؟ پێتان وایە ئەو هێزە بۆ یارمەتی کۆبانێ دەبێ لە چەند کەس پێک بێ؟ ئایا ئەو ژمارەیەی ئێوە دەتانەوێ دێ؟ لەو بارەیەوە دەڵێن چی؟

ساڵح موسلیم: لە مەر ئەژمارەوە لە جێدا باسیان کرد. گوتیان هەر چەندی بتانەوێ دەتوانین پێشمەرگە بنێرین، بەڵام ئەوە بەستراوەتەوە بە شەڕڤانانمان لەوێ واتە تاکو تەرای یەپەگە لەوێ. بە ئەندازەی کافی شەڕڤان هەیە ، بەڵام ئێستا هاتنی ئەو ئینسانانە، ئەو پێشمەرگانە  لە ڕووی کوالیتییەوە گرینگە، کە لە هێندێک بوار دا بریتی دەبن لە کەسانی پسپۆڕ، بە تایبەتی لە بواری بەکارهێنانی چەکوچۆڵ و جبەخانە. مەسەلەکە بەستراوەتەوە بە پسپۆڕایەتییەوە. بۆیە یەپەگە دیاریی دەکا کە حەوجێی بە چەند کەس هەیە و چ جوورە چەکێکیان دەوێ و ئەگەر لەو ڕووەوە ڕێکەوتن بکرێ ئەوان بەو شێوەیە دێن.

شیرین پایزن: یانی ئێوە باسی ڕێکەوتنی خۆتان لە گەڵ بارزانی، ڕێکەوتن لە نێو ئێوە و سەرۆکایەتی کوردستانی عێڕاق دەکەن. وایە؟ داخودا تورکییە بە تایبەتی بەرتەنگییەکی بۆ ئەوە داناوە؟ کە بڵێ ئەوەندە کەسە دەکرێ بە زەوی ئێمە دا تێپەڕێ.

ساڵح موسلیم: نەخێر شتێکی ئاوا نییە. لە سەر ئەژمار بە لێبڕاوی شتێکی ئاوا لە ئارا دا نییە. یانی ئەوە هەر پدک ە نییە. یانی ئێمە لەوێ  لە گەڵ سەرۆکایەتی وێ چاوپێکەتنمان دەبێ، هەر وەها لە گەڵ فەرماندەرانی پێشمەرگە. تەبیعی یە وەک دەزانن بارزانی سەرۆکی ئەوانە، سەرۆکی هەرێمەکەیە. ئەو ڕێکەوتنانە بە ڕێگای ویدا دەکرێن. بەڵام ، پێشمەرگەکان تەنێ هەر پێشمەرگەی  پدک ە نین ، ئەو پێشمەرگانە پێشمەرگەی حکوومەت یان پێشمەرگەی ئیدارەی وێندەرێن و بە پێی بواری پسپۆڕایەتییان دەدرێن.

شیرین پایزن: ئەمڕۆ سەرۆک کۆمار ئەردۆغان گوتی کە ئەڕتەشی ئازادی سوورییەش دەچێتە کۆبانێ، گوتی لەوانیشەوە یارمەتی دێ. بەڵام بە دوای ئەوە دا ئێوە ڕوونکردنەوەیەکتان بڵاو کردەوە و ڕاتان گەیاند ، ئەوان با بچن بەرەیەکی دوویەم بکەنەوە. ئەو قسەیەتان وا لێک درایەوە کە ئێوە یارمەتی ئەڕتەشی ئازادی سوورییەتان ناوێ! داخودا پشتیوانی ئەڕتەشی ئازادی سوورییەتان ناوێ؟ یان بۆچی کرانەوەی بەرەیەکی دوویەمتان دەوێ؟

ساڵح موسلیم: نەخێر، شتێکی ئاوا لە گۆڕێ دا نییە. ئێستا لە جێدا ئەڕتەشی ئازادی سوورییە شان بە شانی یەپەگە لە کۆبانێ شەڕ دەکا.دەستەی فورات بورکان، ئەحرار ئەلڕقاء. لیواء تەحریر، چەبهەتولئەکڕاد هەن، ئەوانە هەموویان یەکەی ئەڕتەشی ئازادی سوورییەن و ئەوانە شانبەشانی یەپەگە شەڕ دەکەن و ئێستا کە گرووپی تازە یان یەکەی تازە کە بیانەوێ بێن، هەر چۆنێک بێ لە نێوان یەپەگە و ئەڕتەشی ئازادی سوورییە دا دیدار هەبووە یانی هێندێک چاوپێکەوتن کراوە، ئەوان بەیەکەوە ڕاوێژ دەکەن. ئێمە هیچ کات خۆمان [ لە هاوکاری] ئەڕتەشی ئازاد لا نەداوە و هێندێک لە گرووپەکانی لەگەڵ یەپەگە ڕێک دەکەون و بەو شێوەیە دێن بەڵام بێ ئەوەی لەگەڵ یەپەگە ڕێک کەون نایەن. بەپێی تێگەیشتنی ئێمە چەند بژاردەیەک هەن کە ئەو ڕوانگەی بۆم باس کردن هێندێک لەو بژاردانە بوون. یانی ئێوە وەزعی کۆبانێ دەزانن، ئێستا گەمارۆ دراوە، و لە جێیەکی دی بەرەیەک کردنەوە گەمارۆی دەوری کۆبانێ سووکتر دەکا. ئەوە بۆچوونێکە و بەستراوتەوە بە ڕێکەوتنی نێوان یەپەگە و ئەڕتەشی ئازادی سوورییە.

شیرین پایزن: یانی ئێوە دەڵێن کە ئەڕتەشی ئازادی سوورییە لە نوختەیەکی دیکەوە یارمەتی بکا ئەو دەمی ئەو گەمارۆیەی کە داعش کردوویە لاواز دەکەین و دواجار پێویست ناکا هەموان لە جێیەک کۆببنەوە. ئایا دەکرێ قسەکەی ئێوە ئاوا تەرجومە بکەینەوە یان ئاوا کورتی کەینەوە؟

ساڵح موسلیم: یانی لە هەر جێیەک بە گرینگ دا بندرێ لەوێ دەکرێ. ئەگەر لاوازییەک شتێک هەبێ دەکرێ ئەوە تێ هەڵبهێندرێتەوە. یانی ئەوە بەستراوەتەوە بە ڕێکەوتنی ئەو دوو هێزە. دەتوانم ئەوە بڵێم.

شیرین پایزن: باشە، کاک ساڵح، ئێوە هاتنە ئانکارا و چوونەوە،بەڵام لە گەڵ ئەوەشدا دیتنی ئانکارا لە مەڕ ئێوە هەتا بڵێی بە ئیحتیات و بە پارێز و بە مەودایە و تەنانەت سەرۆک کۆمار گوتی: کە پ.ک.ک. و پەیەدە یەکن. ئایا ئێوە لە گەڵ ئەو نرخاندنەن؟ ئەوەی کە پ.ک.ک. بۆ تورکییە چییە دیارە. ئێوە لەو بارەیەوە خۆتان وەک لایەنێکی بە یەکدانانێکی ئاوا دەبینن؟ سەبارەت بەو ڕوونکردنەوە چ دەڵێن؟

ساڵح موسلیم: خانم، بەڕێز ئەردۆگان لە هەر کوێ کورد هەبێ بە دژیان هەڵوێست دەگرێ. دژی دەستکەوتەکانی کورد ڕادەوەستێ. ئێمە هیچکات نەبووینە پ.ک.ک. لە جێدا پ.ک.ک. پارتییەکی کوردە. ئەگەر لە نێو ئەواندا کێشە هەبێ ئەوە پێوەندی پەیدا دەکاتەوە بە باکوور،پێوەندی بە تورکییەوە هەیە.ئێمە پارتییەکی سوورییەین، حەول دەدەین لە گەڵ پێکهاتەکانی سوورییە ڕێک کەوین.چ ئەڕتەشی ئازادی سوورییە بێ، چ ئۆپۆزیسیۆنی سوورییە بێ. ئێمە لە سوورییە خەریکی ڕێکخستنی کاروبارەکانی نێوخۆی ئەوێین و هێج کات نابێ بە پ.ک.ک. دابندرێین.ئەردۆغان هەلدەستێ لە بەهانەیەک دەگڕێ و ئەو قسەیە بەکار دەهێنێ کە بەڵێ ئەوانە پ.ک.ک. ن و فڵان. ئەوە بە ئاشکرا نیشان دەدا کە دژی دەستکەوتەکانی کورد ڕادەوستێ، دژی ناسێنەی گەلی کورد هەڵوێست دەگرێ. باشە ئێمە لە نێو سوورییە چمان دەوێ؟ دەمانەوێ لە ماڵی خۆمان لە سوورییە لە گەڵ پێکهاتەکانی دیکە یانی لە گەڵ عەڕەبەکان، سوریانییەکان و تورکومانەکان و ... بژین و لە نێو خۆماندا پەیماننامەیەکی کۆمەڵایەتیمان ئیمزا کردووە. دەمانەوێ سیستمێک ساز کەین. دەمانەوێ سوورییەیەکی دێمۆکڕاتیک ساز بکەین. جا ئەو دێ دژی ئەوانە هەڵوێست دەگرێ. لەوێ، لە سوورییە کوردەکان ناسنامەیەکی کوردییان دەست دەکەوێ، کوردەکان ستاتوسێکیان دەبێ، جا بۆیە بۆ دژایەتی لەگەڵ ئەوە لە بیانووی جۆر بە جۆر  دەگەڕێ.

پێشتر یانی لە ٢ ساڵ لەمەو بەرەوە خەباتی ئێمە لە گۆڕێ دا بووە و هەڵدەستێ بە ئێمە دەڵێ ئەوانە لایەنگری ڕێژیمن. لە کاتێکدا ئێمە لە ساڵی ٢٠٠٤ بەملایەوە لە جێدا خەباتێکمان بە دژی ڕێژیم هەیە، چاو لە وانە هەمووی هەڵدەبوێرێ و بە دوای ئەوە دا پێمان دەڵێ پ.ک.ک. یی و فڵانن. لە بیانووی ئەو جۆرە دەگەڕێ بۆ دە پەراوێز خستنی ئێمە و لە جێدا بە دژی دەستکەوتەکانی کورد هەڵوێست دەگرێ. ئێمە ئەوە قەبووڵ ناکەین، ڕدەی دەکەینەوە. ئێمە قەت پ.ک.ک. نەبووین خۆشی دەزانێ و ڕاستییەکانیش دەزانێ. ئەمن چەندین جار هاتوومەتە ئەستەنبووڵێ و لە گەڵ هێندێک لە کاربەدەستان دیدارم هەبووە، لە لایەکەوە لە تورکییە لەگەڵ کاربەدەستانی پایە بەرز دا دیدار دەکەین و ڕۆژی دواتر لە پاشملەمان پێمان دەڵێن ئەوانە تێڕۆریست و فڵانن. بۆ خۆشی ئەوە زۆر باش دەزانێ. ئێمە هیچ کات – بەڕێز ئەردۆغان و کاربەدەستانی دیکەش دەزانن ئێمە هیچ کات نەبووینە تێڕۆریست و ئەگەر بەرگری لە ناسێنەی خۆمان بکەین ، ئەگەر لە نێو سوورییە دا بەرگری لە مافە دێموکڕاتیکەکانی خۆمان بکەین، ئەگەر لە گەڵ پێکهاتەکانی سوورییەیی ڕێک بکەوین، ئەوە هیچ کات ناکرێ بە تێڕۆریست بوون دابندرێ، ئەو هێزەی کە شەڕی هەرە قورس لەگەڵ داعش دەکا ئێمەین. جا بۆیە با بۆخۆی ڕوونکردنەوەیەک بدا کە تا چەندە یارمەتی ئێمە دەدا.
ئەگەر بە ڕاستی بییەوێ بە دژی داعش شەڕ بکا، بییەوێ بە دژی داعش خەبات بکا، دەبێ شانبەشانی ئێمە ڕابوەستێ و دەبێ یارمەتی ئێمە بکا، بەڵام هەر هەستێ و دانیشێ چوو زانم!.. با هەڵوێستی خۆی ڕوون کاتەوە.

شیرین پایزن: باشە! ئێوە دەڵێن چی؟ تورکییە، ئانکارا دەڵێ لە گەڵ مەترسییەکی ئاوا بەرەو ڕویە ئەگەر ئێمە یارمەتی چەکیان پێ بکەین . ئەو چەکانە دەکەونە دەست پ.ک.ک. و دواتر هەمان ئەو چەکانە ڕووی لوولەکانیان لە تورکییە دەکەن. داخو دا ئێوە وەک پەیەدە لە ئاست تورکییە هیچ هەڵوێستی دوژمنانەتان هەیە؟ هیچ داوخوازی ئەرزیتان لە تورکییە هەیە؟ سەبارەت بەو ترسانە دەڵێن چی؟ چونکە لە نێو بیروڕای گشتی دا ئەو نیگەرانیانە هەن و خەڵک بیری لێ دەکەنەوە! ئەو چەکانە دەگەڕێن، دەگەڕێن و ڕۆژێک لە تورکییە دەدەن! لەو بارەیەوە ئێوە چ دەڵێن؟

ساڵح موسلیم: دەزانی ئێمە لە ساڵی ٢٠٠٤وە شەڕی ئەو ڕێژیمە [ ڕێژیمی سوورییە ] دەکەین و خەباتی بە دژ دەکەین و هێزەکانی یەپەگە ش بە لانی کەمەوە لە دوو ساڵ لەمەو بەرەوە لە مەیدان دان.ئەو هەموو حەولە دەدەین بۆ ڕوونکردنەوەی هەڵوێستی خۆمان. با پێمان بڵێن و بیسەلمێنن تەنانەت ئەگەر تاقە گولەیەکی ئێمەش ڕووی لە تورکییە بوو بێ. ئێمە زۆر جار گوتوومانە: قەت و هیچکات بە دژی تورکییە نابین و نەبووین و لەمەو دواش نابین. یانی ئەگەر ئەو داعشە ، ڕوداوێکی تێپەڕ و کاتی بێ، بەڵام ڕۆژێک دێ بکشێتەوە و بڕوا، بەڵام ئێمە و گەلەکانمان بە هەزاران ساڵە بەیەکەوە ژیاوین. لەبەر ئەوە هیچکات جگە لە دۆستایەتی نەبێ مەبەستێکی دیکەمان نییە، زۆرجارمان گوتووە. باسی هێمنایەتی سنوور دەکرێ، دیارە هێمن بوونی سنوور لە هەموان زیاتر پێوەندی بە ئێمەوە پەیدا دەکاتەوە. ئێمە لە هەر دوو بەری سنوور خزم و خوێشمان هەیە. ئێستا خەڵکێکی کە بە تۆبزی لە کۆبانێ ڕەتێندراوە یان لە شوێنی خۆی هەڵکەندراوە لە لای خزمەکانی خۆیان حاواونەتەوە. لە جێدا هەموو گوندییەکان خزم و کەسی یەکترین، بەیەکەوە ژیاون.یانی ئێمە هیچکات مەترسییەک بۆ تورکییە ساز ناکەین.هەمیشە چاوەڕێی دۆستایەتی و برایەتی بووین لە لایەن خەڵکی تورکییەوە، گەلانی تورکییەوە، دەمانەوێ ئەوە بەردەوام بێ. جا بۆیە ئەگەر بتەوێ لە گەڵ گەلی کورد و لەگەڵ خەڵکی ڕۆژئاوا دۆستایەتی بکەی، بەلانی کەمەوە ئەو گەلە دەبێ ناسێنەی هەبێ، یانی ناکرێ کوردێکی بێ ناسنامەمان بوێ. ڕۆژئاوا فریوی گەمەی ئاوا ناخوا. چونکە ئیدی خەڵکی ئەوێ خۆی دەناسێ و دۆستەکانیشی دەناسێ. قەت نە دژی تورکییە بووە و نە دەبێ. جا بۆیە ئەگەر چەکێک بێ یان یارمەتییەک بکرێ، دەبێ ئەویان پێ خۆشیش بێ، چونکە ئەگەر ئێمە لەوێ بتوانین بەرگری لە خۆمان بکەین، باری سەر شانی تورکییەش کەمتر دەبێتەوە، ئەگەر سبەینێ داعش بگاتە تورکییە کەس نازانێ ئاکامەکانی چ دەبێ.

شیرین پایزن: قەت بە کۆنکرێت داوای چەکتان لە تورکییە کردووە؟ لە ئانکارا کاتی دوایین دیدارتان داوای چەکتان لە تورکییە کرد؟ ئەوە یەکەم. پرسیاری دوویەم ئەوەیە کە سەلاحەدین دەمیرتاش گوتی ئەو کەسەی کە داوخوازی کرانەوەی کۆریدۆری کردووە لە جێدا ڕێبەری پەیەدە ساڵح موسلیم ە. ئێمە ئەو داوخوازییەی ویمان بە حکوومەت گەیاندووە، بەڵام حکوومەت دوایە ڕایگەیاند ئێمە [ واتە حکوومەتی تورکییە ] گوتوومانە دەبێ کۆڕیدۆر ساز بکرێ و ئەوەمان بە ئەمێریکاش ڕاگەیاندووە. ئەوە یەکەم، دوویەم داخودا داوخوازی چەک وەرگرتنتان هەیە؟

ساڵح موسلیم: بەڵێ بەڕێز! لە چواری ئەم مانگە؛ لە سێی ئەم مانگە لە کاتی دیدارمان لە تورکییە و چاوپێکەوتنی کاربەدەستان، ئەو دەمی پێمان گوتن ئێمە تاکوتەرامان ئەوەندەیە، چەکمان ئەوەندەیە. هێزمان هەیە لە کانتۆنی جزیرێ، لە کانتۆنی عەفرینێ، ئەوانە دەتوانن بێن بۆ بەشداری لە پاراستنی کۆبانێ. ئەو کاربەدەستانەی ئێمە دیتمانن بۆخۆشیان گوتیان کە کۆبانێ نابێ بکەوێ و ئێمە لە سەر کۆبانێ دەکەینەوە و خاوەندارێتی لێ دەکەین. کەوتنی کۆبانێ بۆ ئێمە بە مەترسی یە. ئێمەش گوتمان باشە، ئەگەر بۆ ئێوە بە مەترسی بێ، ئێمە لەوێ بەرگری لە خۆمان دەکەین و هەر لە بەر ئەوەش دەبێ پشتیوانی لەو بەرگرییە بکرێ. ئێوە ئەوەندەی لە دەستتان دێ بیکەن، ئێمەش بۆ ئەوە کۆریدۆرێکمان دەوێ، بۆ ئەوەی کە تاکوتەرامان، شەرڤانانمان بکرێ لە کانتۆنی جزیرێ و یان لە کانتۆنی عەفرینەوە پێیدا تیپەڕن و خۆیان بگەیێننە کۆبانێ. وەک دەزانن بەر لە ١٥ مانگەوە لە سەر سنوور تانکیش مۆڵ دراون و بە پێی ڕێوشوێنی عەسکەری ئەوان دەبوو هێندێک شت بکەن. بەڵام نە دیفاعیان لە خۆیان کرد و نە بەرگرییان کرد لە ئێمە. یانی لە ڕاستیدا ئێمە داوای موداخەلەمان نەکرد بەڵام، بۆ ئەوەی هەر نەبێ بتوانین هێزی خۆمان، تاکوتەرای خۆمان بگەیێنینە ئەوێ داوای کرانەوەی کۆریدۆرمان کرد.داوامان کرد، دیارە بەڵێنیشیان داینێ و گوتیان لە زەمانێکی کورت دا کارێکی ئاوا دەکەن. بە داخەوە هەتا ئێستا چاوەڕێ دەکەین و هێشتاش چەتی تێدەخەن و ئەو کۆریدۆرە نییە و ناتوانین ئینسانەکانمان بگەیێنینە ئەوێ و ئێوە دەزانن لەوێ چ ڕوو دەدا.

شیرین پایزن: ئێوە هەم چاوتان بە کاربەدەستانی مەدەنی حکوومەت دەکەوێ، هەم لەگەڵ (میللی ئیستیهبارات تەشکیلاتی) دادەنیشن و هەم عەسکەرەکانیش دەبینن. لە مەڕ ئەو یارمەتییەی کە دەبێ لە ئانکاراوە بە ئێوە بکرێ، لە مەڕ ئەو کۆڕیدۆرە، سەبارەت بە هاتنی پێشمەرگە، ئێوە جیاوازییەک لە بۆچوونەکانیان دا دەبینن؟ پێتان وا هەیە بۆچوونی جیاوازیان هەبێ؟

ساڵح موسلیم: دەزانی لە نێو ئەو کەسانەیدا کە ئێمە دیدارمان لەگەڵیان هەبووە چ جیاوازی بۆچوون و فڵانمان نەدیوە. بەڵام ئاوای لێ دێ، ئەگەر ئەو بەڵێنانەی دەدرێن جێ بە جێ نەکرێن و ئەگەر یەک لەوێڕا تەلەفۆن بکا و بڵێ هێندێک گیرو گرفت هەن، ئەو دەمی مرۆ دەگاتە ئەو ئاکامە کە دیارە لە هێندێک شوێنەوە چەت دەکارەکە دەخرێ. بەڵام داخودا ئەوانە چن ئێمە نازانین، دەکرێ مەسەلەی نێوخۆیی بن. بەڵام ئەو کەسانەی کە بەڵێن دەدەن بە ئێمە و دەڵێن دەتان پارێزین و لە کۆبانێ خودی دەردەکەوین و فڵان و فیسار دەکەین، دوایە ئەگەر بەڵێنەکانیان پێک نەهات بە لێبڕاوییەوە مرۆ وای بۆ دەچێ کە بەڵێ ئەوە هێندێک چەت و گیروگرفت ساز دەکرێ، بەڵام کێن ئەوانەی ئەو چەت و گرفتانە ساز دەکەن نازانین .

شیرین پایزن: تێ گەیشتم! ئێستا لە سەر مەسەلەی چەک. لە پێوەندی لە گەڵ چەک دا، حکوومەت ڕوونی کردەوە و ڕایگەیاند ئێمە بە لێبڕاوی دژی دانی چەکین بە پەیەدە. بەڵام دەی ئەوە چۆن دەبێ؟ چەکی پێشمەرگەکان چۆن دێ؟ داخودا کۆریدۆرێکی هەوایی دەکرێتەوە؟ تا ئەو جێیەی بزانم پێشمەرگەکان بە فڕۆکە دێن. ئێوەش گوتتان ئەوانە هێزی تایبەتین. باشە لە سەر مەسەلەی چەک داوخوازی ئێوە چییە؟ بۆ وێنە داواتان لە ئەمێریکا چییە؟ ئەوە دەزانین کە بەڕاستی ئەمێریکا لە گەڵ ئێوە دانیشتووە. داوخوازیتان لە واشنگتن و لە ئانکارا چ بوو لە سەر مەسەلەی چەک؟

ساڵح موسلیم: دەزانی، ئێمە داوای پشتیوانی و یارمەتی دەکەین. ئێوە دەزانن بەڵای داعش چییە! لەوێ تانکیان هەیە، تەنانەت تانکی ئابرامسیان هەیە، هامڤی یان هەیە، ئەوانە هەموو چەکی زرێهی ن. ئەو چەکە کلاسیکانەی کە لە دەست یەپەگە دایە تێری ئەوانە ناکەن. ئێمە حەوجێمان بە چەکی بە کوالیتە هەیە. چەکی ئاوامان دەوێ کە بتوانن بەرەنگاری ئەو تانکانە ببنەوە. ئەگەر چەکمان لە بەر دەست دابایە، ڕەنگ با هیچ پێویستی بە پەلاماری هەواییش نەبووبایە ، بەڵام لە بەر ئەوەی چەکی ئاوامان بە دەستەوە نییە، بە دڵنیاییەوە چەکی ئاوامان دەوێ بۆ ئەوەی بتوانین بەرگری لە خۆمان بکەین. لە لایەکی دیکەوە داعش بە ئاخرین مۆدێلی چەک تەیار کراوە. بە تانکە ئابرامسەکان  تەیار کراوە بە هامڤی تەیار کراوە. ئەو چەکانەش کە بەدەست ئێمەوەن چەکی کلاسیکین و دەرەقەتی چەکەکانی ئەوان نایەن. لە بەر ئەوە ئەگەر ڕۆژئاوا ، ئەگەر ئەو ئیتیلافە نێونەتەوەیی یە بە دەنگ ئێمەوە هاتووە و لە ئینسانەکان خاوەندارێتی دەکا و پێشبینی ئەوەی کردووە کە جێنۆسایدێک بەڕێوە بێ، ئەوە ئەرکی ئینسانییەتی کە کارێک بکا. ئێمە ئاوای لێ تێدەگەین. بەڵام بۆ ئەوەی کاری هەرە چاک بکا، بەلانی کەمەوە لە بەرانبەر ئەو چەکە مۆدێڕنانە دا دەبێ لە دەست ئێمەش دا چەک هەبن. دەکرێ وەک ئەوانەی لە هەواوە بەردرانەوە ئەگەر کۆریدۆر بکرێتەوە دەکرێ یارمەتی بکرێ. دیارە ئەگەر پێشمەرگەش بییەوێ بێ ، بە دڵنیاییەوە بە بێ چەک و بە دەستی بەتاڵ نایەن .. لە جێیەکەوە..

شیرین پایزن: کاک ساڵح! بەڵام ئێوە وا قسە دەکەن کە نازانن کەنگێ کۆریدۆر دەکرێتەوە، نازانن چەک هەیە یان نا! یانی هیچ زانیاری نایە بۆ ئێوە؟ یانی وەک ئەوەی قسەمان لە سەر کرد هێشتا شتەکە نەبڕاوەتەوە؟. بۆ وێنە ئەو کۆریدۆرە کەنگێ دەکرێتەوە؟ ئەگەر کراوەتەوە داخودا پێشمەرگەکان دەستیان کردووە بەوەی پێیدا دەرباز بن؟ کەنگێ دەرباز دەبن؟ زانیارییەکی کۆنکرێت لە دەست ئێوە دا نییە؟

ساڵح موسلیم: دەزانی، لە بەر ئەوەی ئەو شتانە گشتیان کاری تێکنیکین ، لە بەر ئەوەیە ئێمە نایانزانین. تا ئەو جێیەی من بزانم کۆریدۆر کراوەیە و هەر کاتێک لایەنەکان ڕێک کەون تێدەپەڕن. ئێمە هیچ زانیارییەکمان پێ نەگەیشتووە کە گیر و گرفتێک هاتبێتە گۆڕێ و ئەوەش مانای وایە کە دەتوانن دەرباز بن. تورکییە چرای سەوزی داگیرساندووە بۆ کردنەوەی کۆریدۆر. یانی ئەمن ئەو کاتەی کە لە کوردستان بووم ، لە جێدا، بەڕێز بارزانی و کاربەدەستانی دی گوتیان  ئیتر تورکییە چرای سەوزی داگیرساندووە و ئێمە مەسەلەکە جێ بە جێ دەکەین. ئێمەش لە سەر ئەو بنەمایە چاومان بە فەرماندەی پێشمەرگان کەوت. ئێستا لە نێوان یەپەگە و فەرماندەی پێشمەرگان دا ڕێکەوتنی تێکنیکی دەکرێ و چ پێویست بێ و پێویستی بە دیدار هەبێ بەو پێیە جێ بە جێی دەکەن.

شیرین پایزن: وەک دەزانن لە دهۆک کۆبوونەوەیەکی گرینگ کرا. و لە نێو بزووتنەوەی کورد دا جیایی هەیە، لە نێو گرووپە کوردەکان دا و بە تایبەتی لە نێوان پەیەدە و بارزانی دا. باشە ئێوە بە سەر ئەو جیاوازییانە دا زاڵ بوون؟ ئاکامی هەرە گرینگی ئەو کۆبوونەوەیەی دهۆک چییە؟ لەگەڵ بارزانی لە سەر کام پنت ڕێک کەوتن؟ ئەو کۆبوونەوەیە چ جۆرە ئاکامی گرینگی لێ کەوتەوە، دیارە پێوەندیدار بە تورکییەوە؟

ساڵح موسلیم: وەک دەزانن ئەو بەڵایەی داعش لە هەموان زیاتر بە کۆڵی کوردانەوەیە، یانی لە مووسڵ بێ، لە شنگار بێ ، لە جزعە بێ، لە کانتۆنی جزیرێ بێ، لە کۆبانێ لە هەرجێگایەک بێ ئیتر ئەوە بە دژی کوردان وەکوو ئامرازێک بە کار دەهێندرێ. ئەوەش دەبێتە هۆی ئەوەی کە کوردەکان زیاتر لە یەکتری نیزیک ببنەوە، زیاتر  لەوە حەول بدەن بۆ یەکێتیی خۆیان. جا بۆیە ئێمە لە ڕۆژئاوا و لە گەڵ پارتییەکانی ئەوێ ڕێک کەوتین.لە ڕابردووەوە هێندێک گیر و گرفت لە نێوانمان دا هەبوون، بە سەر ئەوانە دا زاڵ بووین و جێبەجێمان کردن. ڕەنگە بزانن کە دوێنێ کۆنفڕانسێکی چاپەمەنی کرا و ئەو ڕێکەوتنە ڕاگەیێندرا کە لە سەر ٣ خاڵی سەرەکی کراوە.

یەکەم: هەیئەتێک پێک دەهێندرێ، ئەوە هەیئەتێکی کوردی دەبێ، هەیئەتێکی سیاسی

دوویەم: لە بەڕێوەبەرایەتی دا هاوبەشی پێک دەهێندرێ
و سێیەم یەکێتیی هێز ساز دەکرێ.
لەو ٣ بوارە دا هێندێک ڕێکەوتن کرا، یانی ئێمە لە ڕۆژئاوا یەکێتیی کوردانمان دابین کرد. هێندێک لایەنیش ئەوەیان پێ خۆش نییە و بە باشی نابینن. تەنانەت لە گەڵ بارزانیش رێک کەوتین. بارزانی بە ڕاشکاوی گوتی بۆ من هەولێر و کۆبانێ وەک یەک وان. واتە یارمەتی دەدا. پاشان وەک دەزانن هێزەکانی یەپەگە ، هێزەکانی پێشمەرگە هەم لە تل کۆچەر، هەم لە ڕەبیعە و هەم لە شنگار شانبەشانی یەک بە دژی بەڵای داعش شەڕ دەکەن. ئێستا بە دژی داعش یەکگرتووییەکی ئاوای کوردی ساز دەبێ.

شیرین پایزن: لەو یارمەتییەی کە لە دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا وەرتان گرتووە ڕازین، بە کافی دەزانن؟ ئەوان بە ڕێگای پێشمەرگەوە یارمەتی چەکتان دەدەنێ. لەو بارەیەوە هیچ ڕێکەوتنێکتان کرد؟ چاوەڕوانیتان لە ئەمێریکا، لە واشنگتن چییە؟ و لەو یارمەتییانەی بە ئێوەیان کردووە ڕازین؟ پێتان وایە کافی یە ئەو یارمەتییانەی کردوویانە؟

ساڵح موسلیم: نەخێر! لە سەر مەسەلەی داعش، لە سەر مەسەلەی کۆبانێ یارمەتی زۆر زیاترمان دەوێ. لێدان لە هەواوە هەبووە لە کۆبانی و ئەوە هێشتا بەردەوامە. ئەوە زۆر کاریگەرە، زۆر بە کەلکە.دەمانەوێ ئەوە درێژەی هەبێ. و دوویەم هەتا ئەو دەمەی کە چەکمان دە دەست دا نەبێ بە دژی تانک و چەکی دیکە ئەوە هەست بە کەمایەسییەک دەکەین. دەتوانم ئەوەش بڵێم کە ئەو هێزەی ئیتیلافی نێونەتەوەیی یە تەنێ هێزی هەوایی یە، بە هێزی هەواییەوە پەلاماری داعش دەدا. هێزی ئێمە لە سەر زەوی یە. یانی هێزی هەرە کاریگەر بە دژی داعش، هێزێک کە بە تەواوی لە بەرانبەری دا ڕاوەستاوە و پشتی شکاندووە تاکە هێزێکە، ئەویش تەبیعی هێزی یەپەگە یە. جا بۆیە پێویستە لەگەڵ یەپەگە پێوەندییەکی زۆر چڕتر هەبێ، هەم لە ڕووی تەیار کردنەوە و هەم لە ڕووی پێوەندییەوە و هەم کاری هاوئاهەنگ و کۆئۆردینە و ئەوە پێویستی بە پێوەندییەکی زۆر چڕتر دەکا. هێشتا لە سەرەتا داین و هیوادارم لەوەی دواوە پێوەندییەکان زۆر چڕتر بن.

شیرین پایزن: داخودا ئەمێریکا لەو ڕووەوە چرای سەوزی داگیرساندوە؟ هێندێک بەڵێنی دا یان چرای سەوزی دا لە ڕووی پێوەندی چڕتر لە گەڵ یەپەگە ؟

ساڵح موسلیم: یانی وەکوو گوتم ئێستا لە سەرەتای پێوەندییەکان داین.ئەو لێدانە هەواییانە نیشانەی ئەوەن و هەر دوێنێ بەڕێز ئەردۆغان هەستا و گوتی پەیەدە ڕێکخراوەیەکی تێرۆریستی یە و یان هەر وەک داعشە و لەو قسانە، ئەمێریکا گوتی نا، گوتی ئێمە وەک تێرۆریست چاو لە پەیەدە ناکەین و بە تێڕۆریستی نازانین، جا بۆیە جیاوازی دانان و بەلانی کەمەوە هەبوونی بۆچوونێکی دی لە ڕوانگەی ئێمەوە جێی خۆشحاڵی یە. هیوادارم لە ڕۆژانی داهاتوو دا بتوانین پێوەندی چڕ دابمەزرێنین.

شێرین پایزن: لە لایەن قسەوێژیی حکوومەتەوە لێدوانێکی ئاوا هات کە ساڵح موسلیم ، مەبەستییان ئێوەیە، لەمەڕ ئەو پێواژۆیەی چارەسەرییە دەبێ هەڵوێستێکی هاوتەریبی هەبێ و پێویست دەکا پشتیوانی لە پێواژۆی چارەسەری بکا! ئایا ئێوە پشتیوانی لەو پێواژۆیە دەکەن؟ بۆچوونتان لە مەڕ کاریگەری عەبدوڵا ئوێجاڵان لە سەر ناوچەکە چییە؟ وەک دەزانن لەو دواییانە دا زۆر ڕووداو لە تورکییە قەومان. سەبارەت بە پێواژۆی چارەسەری بۆچوونتان چییە؟ پشتیوانی دەکەن لەو پێواژۆیە؟

ساڵح موسلیم: دیارە، دیارە کە بەڕێز ئوێجاڵان ڕێبەرێکی کوردە، فکری خۆی هەیە، فەلسەفەی هەیە و ئێمە ڕێزێکی زۆری بۆ دادەنێین. ڕێبەرێکی کوردە لەوە دا هیچ گومانێک نییە. ئەوە بە حورمەت و خۆشەویستییەوە دەڵێین. ئەوە یەکەم ، دوویەم مەسەلەی پێواژۆی چارەسەری ئەوە لە هەر کوێ بێ ، لە هەر کام پارچەی کوردستان بێ ، لە ڕۆژئاوا، لە باکوور، لە باشوور لە هەر جیگایەک بێ جێی شادمانی و پێ خۆش بوونە. بە دڵنیاییەوە ئەوەمان دەوێ و ئەگەر بە ڕاستی ئاشتییەک هەبێ ، چارەسەرییەک هەبێ ئەوە بۆ ئێمەش زۆر بە کەلک دەبێ. لەو ڕووەوە ئەوەی لە دەست ئێمەش بێ دەتوانین بیکەین. نازانم چمان لە دەست دێ بەڵام ئێمە لێبڕاوانە پشتیوانی لەو پێواژۆیە دەکەین. بەڵام ئێمەش هەین، ئێمەش وەنەبێ نەبین. یەک هەستێ و بییەوێ ئێمە لە یەکتری جوێ کاتەوە و تەنانەت لەوێ بێدەنگمان کا و لە چارەسەری بگەڕێ ، ئەوە شتێکی دیکەیە. بەڵام چارەسەری لە مەڕ ئێمە چارەسەرییەکی جیاوازە. پێشتریش گوتوومانە چارەسەری ئێمە لەگەڵ خەڵکی سوورییە دەبێ، لەگەڵ پێکهاتەکانی سوورییە دا دەبێ. لە نێو سوورییەی دێمۆکڕاتیک دا دەبێ. چارەسەری لە باکوور شتێکی دیکەیە، بەڵام بە دڵنیاییەوە دەکرێ هاوتەریب بن. بۆیە ئەوەی لەو بوارە دا لە دەستمان بێ دەیکەین.. پشتیوانی دەکەین... بە دڵنیاییەوە. بەڵێ.

شیرین پایزن: بەڵێ ، ئێستا حکوومەت سەرەتی دانێکی هەیە ئەویش؛ ڕۆیشتنی ئیدارەی بەشار ئەسەدە، دەڵێن مکوڕ دەبێ بڕوا چونکە بنەمای ئەو گیروگرفتانەی لە گۆڕێ دا هەن بە ڕێژیمی ئەسەد دەزانن. بۆچوونی ئێوە چییە؟ یانی ئەسەد بەو شێوەیە دەڕوا؟ بۆ وێنە ئێوە لە چوارچێوەی یەکپارچەیی خاکی سوورییە دا دەتانەوێ وەک ناوچەیەکی خۆسەر بمێننەوە یان دەنا بارودۆخ بەرەو پێکهاتەیەکی جیاواز دەچێ؟ لەو پێوەندییە دا چۆن لەو کۆریدۆرەی کە تورکییە دەیەوێ پێکەوەی بنێ دەڕوانن؟

ساڵح موسلیم: ئەمن پێم وایە مەسەلەی ڕۆیشتن یان نەڕۆیشتنی ئەسەد مەسەلەیەکە لە مەڕ سوورییە و هەموو خەڵکی سوورییە ڕۆیشتنی وییان دەوێ. ئێمە لە پێش ساڵی ٢٠٠٤وە دژی ئەو ڕێژیمە خەبات و ملە دەکەین. بۆیە ئەو لایەنەی کە زوڵم و زۆری هەرە زۆری لە دەست ڕێژیمی ئەسەد، ڕێژیمی بەعس چێشتووە ئێمەین. بۆیە دواخوازی ئێمە هەرچی زووتر ڕۆیشتنی ئەو ڕێژیمەیە و لەو ڕووەوە کەس نابێ گومانی هەبێ. هەر بۆیەشە ئێمە پارچەیەک بووین لە شۆڕشی سوورییە، بەڵام هەمیشە ئێمەیان خستووەتە بەر سێبەر، خستیانینە دواوە ، و هێندێک شت هەبوون، یانی بۆ نموونە ئێمە لە سەرەتاوە دەمانەویست هاوشانی ئۆپۆزیسیۆنی سوورییە ببزووین و بجووڵێینەوە بەلام تورکییە لەو ڕێبازە دا گیرو گرفتی ساز دەکرد و چەتی تێدەخست. ئەوانە زیاتر لە ئەستەنبووڵ و ئانکاڕا دادەنیشتن و ئێستا هێندێکیان بە ڕاشکاوی دەڵێن کە ئێمە دەمانەوێ لەگەڵ ئێوەش پێوەندی دامەزرێنین بەڵام ئانکارا پێشی ئەوە دەگرێ. لە بەر هەر هۆیەک بێ باببێ ئیتر ئەوە نابێ ئاوا بمێنێ. ئێمە تەواو چاوەڕوانی پێچەوانەی ئەوەمان دەکرد. بە دڵنیاییەوە بۆ دامەزراندنی سوورییەیەکی دێمۆکڕاتیک هێندێک لە حەولەکان دەبێ یەک بخرێن. یانی بە هیچ دانانی کوردەکان ئەمن نازانم چ قازانجێکی بۆ تورکییە تێدایە؟ لەوە تێناگەم. یانی لە ڕاستییدا ئەگەر ئێمە لەوێ ناسنامەیەکمان هەبێ، مافێکمان هەبێ؛ مافە دێمۆکڕاتیکەکانمان بستێنین ، ئەوە بە قازانجی تورکییەیە. لە جیات ئەوەی ئاوای بۆ بچن و ئاوای لێ تێبگەن، تەواو بەراوەژووی ئەوەی لێک دەدەنەوە. ئێمەش دەمانەوێ لە دەست ئەو ڕێژیمە ڕزگاریمان بێ ، بۆ ئەو مەبەستە هاوکاری دەکەین لە گەڵ هێزەکانی دی لە پێناو سوورییەکی دێمۆکڕاتیک دا، سوورییەک کە ناوەندگر نەبێ . ئێمە لە ڕۆژئاوا مۆدێلێکمان ساز کردووە، ئەو مۆدێلە دەتوانێ ئۆلگوویەک بێ، نموونەیەک بێ بۆ هەموو سوورییە، ئەگەر بە ڕاستیش مەبەستمان ساز کردنی سوورییەکی دێمۆکڕاتیک بێ. ئێمە بەشێکین لە سوورییە و ئێستا حەول دەدەین سیستمی خۆمان دانێین و عەڕەبەکانیش ئەوە قەبووڵ دەکەن، جا بۆ دەبێ تورکییە هەستێ و لە گەڵ دەستکەوتی کورد لێرە لە سوورییە ئەوەندە دوژمنایەتی بکا، ئەوەندە لە دژی دەرکەوێ. ئەمن سەردەدەری لێ ناکەم. بەو جۆرە گەمانە هەر دەیانەوێ ئێمە دوور خەنەوە هەم لە ئۆپۆزیسیۆنی سورییە و هەم لە هێزەکانی دیکە.

شیرین پایزن: باشە، ئەی لە سەر ئێران. لە لایەن ئێرانەوە چەندە پشتیوانیتان لێ دەکرێ؟ داخوادا بە بۆچوونی ئێوە ئێران ئاکتۆرێکی گرینگە لە ناوچەکە دا؟ بۆ وێنە لەو پێوەندییە دا یارمەتیتان لە ئێران وەرگرتووە؟ یان بە پێچەوانە ئێران دژی ئێوەیە؟ ئێران چۆن دەبینن؟ تکایە بە کورتی ووڵام بدەنەوە! لەو پێواژۆیە دا ئێران چۆن بزووتەوە؟ پێوەندیتان هەیە؟

ساڵح موسلیم: یەک دوو جار لە گەڵ کاربەدەستانی ئێران دانیشتووین. بەدڵنیاییەوە ئێران ووڵاتێکی گرینگە، ئەویش ووڵاتێکە لە ناوچەکەدا قورسایی خۆی هەیە، بەڵام هەمیشە لایەنگری ڕێژیمی ئەسەد بووە و پشتیوانی لەو ڕێژیمە کردووە. یانی ئەگەر لایەک بییەوێ پێوەندی پێوە بکا دەیەوێ ئەوان لە ڕێژیمی ئەسەد نیزیک کاتەوە. بۆ وێنە هێندێک شت هەبوو دەبوو ئێمە کردبامان ئێران چەتی تێخست و پێشی پێ گرت. بۆچوونیان ئەوەیە دەڵێن دەبێ لەگەڵ ڕێژیم بن. ڕەفتاریان ئاوا بوو. بە دڵنیاییەوە ئێران پشتیوانی لە ڕێژیم دەکا ، لە بەر ئەوە لەگەڵ ئێران هیچ پێوەندییەکمان نەبووە و نییە و لەو ڕوانگەیەوە هێچمان لە نێوان دا نییە.

شیرین پایزن: داخودا پەیەدە لە قەندیلەوە ئەمر وەردەگرێ؟ تەئسیری قەندیل لە سەر پەیەدە چەندەیە؟ چونکە لەو ڕووەشەوە لە تورکییەوە زۆر ڕەخنەتان لێ دەگیرێ، ئەوە یەکەم، دوویەم دەڵێن : " کۆبانی کەوت، دەکەوێ" ئەوە ڕاستە یان نا؟ لە کەوتن نیزیکە؟ و هەر وەها دەگوترێ ئەوێ خەڵکی مەدەنی تێدا نەماوە، با ئەو دوو پرسیارەش بکەم دوایە کاتمان تەواو دەبێ. فەرموون!

ساڵح موسلیم: بە گوتنی قەندیل مەبەست پ.ک.ک. یە. ئێمە لەگەڵ قەندیل یانی پ.ک.ک. هیچ پێوەندییەکی تەشکیلاتیمان نییە، بەڵام بمانەوێ و نەمانەوێ پ.ک.ک. پارتییەکی کوردی یە و پارتییەکی بە تەئسیرە. وەک پدک، وەک ینک ، وەک گۆڕان و پارتی دیکەش هەن و ئێمە لە گەڵ هەموویان پێوەندیمان هەیە بە دڵنیاییەوە. تەنانەت ڕەنگە پشتیوانی هەرە گەورەی سیاسی لە ئێمە لە لایەن پ.ک.ک وە بێ. بەڵام قەت پێوەندییەکی ئۆرگانیکمان لە گەڵیان نەبووە و ئێمە ئەمرەکانمان لە کەس وەرناگرین. ئێمە پارتیمان هەیە، بەڕێوەبەرایەتیمان هەیە . لە سوورییە لە ڕۆژئاوا ئیدارەمان هەیە کە لە پێکهاتەی جۆر بە جۆر پێکدێ ، سوورییەیەکانی تێدایە ، عەڕەبی تێدایە، ئێمە بڕیارەکانمان خۆمان بۆخۆمان دەیاندەین و لە هیچکەس ئەمر وەرناگرین.

شیرین پایزن: مەسەلەی " کۆبانی کەوت ، دەکەوێ" هەیە، ئەو قسەیەی کە خەڵکی مەدەنی تێدا نەماوە،

ساڵح موسلیم: کۆبانێ ناکەوێ، نا کۆبانێ ناکەوێ. لە کۆبانێ دا هێشتا خەڵکی مەدەنیش هەن. یەپەگە ش هەیە و ئەو هێزانەی کۆبانی دەپارێزن هەن. لە جێدا ئێوە دەبینن لە نێو کۆبانێ دا مێدیا هەمیشە ئەو خەڵکە مەدەنییەی کە هێشتا لەوێ دەژین نیشان دەدا. هێندێک لە ئینسانەکان دە نێو ماڵەکانیان دا ماونەتەوە و لەوێ گیریان خواردووە چاوەڕوانی ڕزگاری کۆبانی دەکەن. وەک دەزانن لەوێ هێزی بەرگری هەن، بەرخوە دەدەن ، جا لە بەر ئەوە کۆبانی ناکەوێ بەڵکوو کۆبانی بەرەو سەرکەوتن دەچێ.

شیرین پایزن: دوایین پرسیار، ئایا بەو زووانە دێن بۆ ئانکارا یان ئەستەنبووڵ؟ دوایین پەیامتان چییە بۆ حکوومەت ، بۆ ئانکارا و بۆ تورکییە و بۆ ئەوانەی کە تەماشامان دەکەن؟

ساڵح موسلیم: پەیاممان ئەوەیە، کە برایەتی نێوان گەلان تێک نەدەین و زەرەری پێ نەگەیێنین. یان چاکەیان لە گەڵ بکەین یان لێیان گەڕێین گەلان خۆیان دۆستایەتی خۆیان و ئەرکەکانی خۆیان لە ئاست یەکتری بە جێ بهێنن. دوژمنایەتی ساز کردن یان هێندێک ڕەفتاری هەڵە کردن بە قازانج و لە بەرژەوەندی گەل دا نییە. لە بەر ئەوە ئێمە هەمیشە دەستی دۆستایەتی خۆمان درێژ دەکەین. دە بڵا دەستمان دە هەوا دا نەمێنێتەوە. بەڵام دەبێ شتێکی دروست و دۆغری بکرێ ناکرێ ڕۆژێک وەرمان گرن و ڕۆژی دواتر پێمان بڵێن تێڕۆریست، ئەوە لە هیچ کەس ناوەشێتەوە. ئەگەر بە ڕاستی بانگهێشتنمان بکەن و بتوانین لە سەر بابەتی شیاوی لێدوان بدوێین، ئەوە بە قازانجی گەلەکانمانە، هەم ئێوە و هەم عەڕەبەکان و هەموو گەلان.

شیرین پایزن: چاوەڕوان دەکەن لە ئانکاراوە بانگهێشتن بکرێن؟ دەڵێن ئێستا کۆبوونەوەیەکی دی بکرێ باشترە؟ لە سەر مەسەلەی کۆریدۆر، لە سەر دەرباز بوونی پێشمەرگەکان داوخوازییەکتان هەیە؟ داوخوازی کۆبوونەوە؟

ساڵح موسلیم: مەسەلەی داوخواز و فڵان نییە. هەر کاتێک لەبار بێ و هاتنمان پێویست بێ دێین، ئەوە دەکرێ سبەینێ بێ ، دەکری پینج ڕۆژی دیکەش بێ. هەر کاتێک هاتنمان لە بەرژەوەندی گەلەکەمان دابێ ئەو دەمی ئێمە هەین، دەشچینە ئانکارا، دەشچینە ئەستەنبووڵیش.

شیرین پایزن: باشە زۆر سپاستان دەکەین ساڵح موسلیم بۆ ووڵامدانەوەی پرسیارەکانی ئێمە، بۆ بەشداریتان لە بەرنامەی " ٣٦٠ دەرەجە"دا، ئەوەندەی لە قسەکانتان تێ گەیشتم هێشتا سەبارەت بە کرانەوەی کۆریدۆر و لە سەر ئەژماری ئەو پێشمەرگانەی کە بەرەو کۆبانی دەرباز دەبن شتێکی کۆنکرێت ناڵێن. دەڵێن هێشتا وتووێژ لەو بارەیەوە بەردەوامە. بەڵام لە ووڵامی پرسیاری ئەوەیدا کە ئەوە تا سبەی و دووی دەبێ، هێشتا بەبڕاوەتەوە!

ساڵح موسلیم: نا ئەوە جارێ بە تەواوی یەکلا نەکراوەتەوە،

شیرین پایزن: باشە، سپاستان دەکەین. بۆ بەشداریتان، بۆ ووڵامدانەوەی پرسیارەکانمان. ناوبڕێکی کورت دەدەین بە ٣٦٠ دەرەجە ، دوای ڕێکلامان لەگەڵتان دەبین ئەفەندم. لێمان جوێ مەبنەوە،

٣٦٠ دەرەجە تەواو بوو ، شەوگارێکی خۆش ئەفەندم!

دابەزاندن و وەرگێڕان: حەسەن قازی

سەرچاوە: ناوەندی نووچە و شرۆفەی ڕۆژ

ئەردۆغان، بە کارتی ناسیۆنالیزمی تورک کایە دەکا

ڕۆژنامەی ئەڤرەنسەل، ٢٠ – ١٠ -  ٢٠١٤

ئەردۆغان، بە کارتی ناسیۆنالیزمی تورک  کایە دەکا

 هاو پرسەکی سەرپیل  ئیلگوین لە گەڵ  پڕۆفێسۆر عەبباس وەلی

ئەندامی دەستەی پەروەردەکارانی بەشی کۆمەڵناسی زانکۆی بۆغازیچی پڕۆفێسۆر عەبباس وەلی دەڵێ: " داعش هەر لە بەر ئەوەی کە کۆبانی لاییک و کوردە هێرشی ناکاتە سەری ،پەلاماری سەر کۆبانی لە بەر ئەوەیە کە ئیستیعارەی خۆڕاگری یە. کۆبانی نوێنەری دەستەڵاتی گەلانە و لە بەر ئەوە بۆ هەموو کەس بە مەترسی دادەندرێ.   وەلی بە ئاماژە کردن بۆ ناکۆکییەکانی حکوومەت لەمەڕ پێواژۆی چارەسەری،  دەڵێ لە دوای دوایین هەڵبژاردنەوە ئاکەپە ئیدی ئەو پارتییە نییە کە دۆزی کورد چارەسەر بکا ، بەڵکوو وەکوو پارتییەکی ناسیۆنالیزمی تورک هەڵس و کەوت دەکا. پرۆفێسۆر عەبباس وەلی کە یەک لە پسپۆڕانی ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست و دۆزی کوردە لە داعشەوە بگرە تا پارسەنگە تازەکانی ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست ؛ لە پێواژۆی چارەسەری یەوە تا کۆبوونەوەی دهۆک کە بەپەلە کەوتە ڕۆژەوەوە
ووڵامی پرسیارەکانی داینەوە. پرۆفێسۆر وەلی ، ئەم هاوپرسەکییەمان پێشکێش دەکا بە بیرەوەری شاگردەکەی سوبحی نەژات ئاگرناسلی خوێندکاری پی ئێچ دی بەشی کۆمەڵناسی  زانکۆی بۆغازیچی کە لە شەڕی دژی داعش لە کۆبانی گیانی لە دەست دا

 بۆ وەرگێڕانی ئەم هاوپرسەکییە لە ئینگلیسییەوە بۆ تورکی سپاسی فولیا ئالیۆپچ دەکەین

بە بۆچوونی ئێوە داعش بۆچی بە هەموو هێزی خۆیەوە هێرشی سەر کۆبانی دەکا؟

بە بۆچوونی من داعش لە عێڕاق و سوورییە بە دووی ئامانجی جیاوازەوەیە.

ئەو ئامانجانە چن ؟

لە عێڕاق ئامانجی ئەوەیە دەوڵەت وەدەست بخا و دەستەڵاتی خۆی دامەزرێنێ. بەڵام لە سوورییە وەک دەستنێژێکی زۆر بە زەبروزەنگ کار دەکا. تانکەکانی تورک لە سەر سنوور مۆڵ دراون ، ئاکەپەش لە ئانکارا دانیشتووە و سەرکۆمار  تەییب ئەردۆغان یش  داخویانی دەدا  و دەڵێ " کۆبانی خەریکە بگیرێ و بکەوێ" چونکە چاوەڕێی ئەوە دەکا.  ڕاستە داعش ئامانجێکی ئاواشی هەیە کە لە سوورییەش دەستەڵات بخاتە دەست خۆی، ئامانجی تایبەتی لە مەر خۆی هەیە، بەڵام لە سوورییە زیاتر وەک دەستنێژێک هەڵسوکەوت دەکا.

دەستنێژی کێ ؟

ئێستا وەک دەستنێژی تورکییە و عەڕەبستانی سعوودی وەبەرچاو دێ. بەڵام ئێستا بۆ هەر دووکیان ئیدی بووە بە ستراتێژییەکی بە مەترسی.  ڕادەی زیاد بوونی هۆگری بەرانبەر داعش لە عەڕەبستانی سعوودی دەبینین. 
وەزعی لێکدانەوەی و حیسابی هەڵەی تورکییەش دەبینین.  چونکە داعش،دوای سەرکەوتنەکانی لە عێڕاقێ، دوای داگیرکردنی مووسڵ، لە ڕێکخراوەیەکی عەسکەرییەوە  تێیپەڕاند و بوو بە بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتی سیاسی و حیسابی ئانکارا لەو ڕووەوە هەڵە دەرچوو.

هەڵەی سەرەکی ئانکارا لەو ڕووەوە چ بوو ؟

هۆی ئەوە  ئەو ڕوانگە ٨٠ ساڵانەیەیە کە ئاکەپە لە ڕێژیمی کەمالیستەوە  وەری گرتووە. ئەویش ئەوەیە کە هەمیشە کوردەکان بە دوژمنی سەرەکی دابندرێن و هەموو سیاسەت لە سەر ئەو بنەمایە هەڵبنرێ. ئەوانەی لە تورکییە داعش بە بزووتنەوەیەکی سوننی دادەنێن خۆیان هەڵدەفریوێنن. راستە ئاکەپە هێزێکی ئیسلامی یە، بەڵام  زیاتر هێزێکی ئێتنیکی یە.  ئاکەپە تورکە. چونکە ئیسلام بە پێی بۆچوونی تورکی لێکدەداتەوە و ئەوەش تەنێ دەتوانێ لە چوار چێوەی دەوڵەت نەتەوەیەکی ئێتنیکی دا وەدی بهێنێ. بەڵام داعش ، بزووتنەوەیەکی دژی ئێتنیکە. بە پێی تێگەیشتنی ئوممەت هەڵسوکەوت دەکا. ئەوەی لەتەک بۆچوونی داعش دا بگونجێ موسوڵمانە، ئەوەی نەگونجێ موسوڵمان نییە. ئانکارا دەبێ  ببینێ کە داعش بۆچوونی تورکی وی لە مەڕ ئیسلام ناپەژرێنێ،بەڵام لەوە تێ ناگا.

ئانکارا  ناچارە سێ پنت لە مەڕ داعش لەبەرچاو بگرێ.  یەکەم ، بە دوای داگیر کردنی مووسڵ و وەدەستهێنانی شوێنی دیکە لە عێڕاق ، داعش ئیدی نابێ تەنێ وەک ڕێکخراوەیەک ببیندرێ چونکە ئیدی بووە بە بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتی و لە گەڵ بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتی بە ڕێگای دیپڵۆماتیک دا هەڵسوکەوت کردن زۆر دژوارە.
پنتی دوویەم ئەوەیە، ئەگەر تورکییە پێی وابێ دەتوانێ داعش بۆ ئامانجەکانی خۆی بەکار بهێنێ زۆر لە هەڵە دایە ، چونکە ئەوە بەو واتایە لێک دەدرێتەوە کە ئەو هێزەی لە عێڕاق بە دەستی هێناوە نابینێ و بە هەڵە لێی تێدەگا.
پنتی سێیەمیش ئەوەیە  کە ناسێنەی سوننی بوونی داعش بە بۆچوونەکەی لەو ڕووەوە بەستراوەتەوە ، واتە ، موسوڵمان بوون یان نەبوون بەستراوەتەوە بە گونجان یان نەگونجان لەتەک ئەو هەلومەرجانەی کە داعش دایان دەنێ.

داعش دەڵێ " لەبەر ئەوەی پ.ک.ک. پێکهاتەیەکی لاییک، سکولارە  هێرشی دەکەینە سەری " ..

لەوەش زیاتر.

ئەوە چییە؟

داعش لە جێدا هێزێکی زۆر جیاوازە.  ئەگەر لە گەڵ پ.ک.ک. دا بەراوردی بکەین، پ.ک.ک. لە ساڵی ١٩٨٤وە خەریکی خۆڕاگرییە و شەڕێکی گریلایی بەڕێوە دەبا ، کە ئێمە پێی دەڵێن شەڕی نیوە شەڕ. بەڵام داعش
وەک دەوڵەتێک شەڕ دەکا. خاوەنی هەموو جۆرە چەک و تفاقێکە، شوێنان داگیر دەکا، خۆڕاگری تێک دەشکێنێ  و بە بەکارهێنانی زەبر و زەنگ ئەوە دەکا، تا ئەوجێی بتوانێ تێڕۆری شوێندانەر  و وە‌حشت و ذڕندەیی دەکار دەکا.
پێیان وا بوو دەتوانن ئەوەی لە شنگار کردیان لە کۆبانیش بیکەن. بەڵام لە کۆبانی ئینسانەکان بەرخۆیان دا و خۆڕاگریان کرد. کۆبانی بوو بە نیشانەی خۆڕاگری بەڵام لەوەشی تێپەڕاند  و بوو بە ئیستیعارەی بەرخوەدان.

دەکرێ ئەوە هێندێک زیاتر شی بکەیەوە؟

هێرش بۆ سەر کۆبانێ هەر لەبەر ئەوە نییە کە لاییکە، هەر لە بەر ئەوە نییە کە کوردە یان لە بەر ئەوە نییە کە ڕەمزی بەرخوەدانە، لە بەر ئەوەیە کە بووە بە ئیستیعارەی خۆڕاگری و بەرخوەدان. با بزانین مەبەست لە ئیستیعارە چییە؟  بریتی یە لەوەی کە ئینسانەکان خۆیان تێگەیشتنەکانی خۆیان دەرببڕن و بە پێی خۆیان بیانخوێننەوە، هێندێکان بارودۆخی کۆبانی بە بارودۆخی شەڕی نێوخۆیی ئێثپانیا دەشوبهێنن. هێندێکانیش بە ستالین گڕاد. و بە ئیستیعارەیەکی دژی دەستەڵاتی دادەنێن. بەئیستیعارەیەک کە دژی ئەو تێگەیشتنەیە کە داعش نوێنەرایەتی دەکا  و یان پشتیوانی لە داعش دەکا، ئیستعارەیەکە دژی ئەو دەستەڵاتەی کە داعش و هێزەکانی دیکەی هاوشێوەی  بە هاوپەیمانێک دەزانێ.

کۆبانی نوێنەرایەتی سیستمێک دەکا، نوێنەراتی دەستەڵاتی گەلان  و هەر لە بەر ئەوە بۆ هەموو کەس بە مەترسییە. هەتا چەند ڕۆژ لەمەوە بەریش دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێرکا هیچی نەدەکرد. ئەگەر تەماشای ئەو دەنگوباسانەی دەگەنێ بکرێ، پارسەنگی هێز لەوێ گۆڕاوە و ئێستا داعش کەوتووەتە دۆخێک کە خەریکی پاشەکشەیە.

دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا، نایەوێ تورکییە ئیزۆلە بکا

ئاکەپە، ئەوەی کە دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا دەیەوێ نایکا، دەیەوێ تەسەورێکی ئاوا وێنا بکا. لە هەمبەر ئەوەش دا ئەمێریکا زۆر توند بە دژی تورکییە ناجووڵێتەوە. ئێوە بەتایبەتی لەمەڕ سوورییە پێوەندی دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا و تورکییە چۆن هەڵدەسەنگێنن؟

بە باوەڕی من دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا، نایەوێ تورکییە ئیزۆلە بکا. ڕاستە ڕەنگە یەک لە هۆیەکانی لە بەر هەبوونی سەرچاوە نەوتییەکان لە ئاسیای نێوەڕاست، لە ئازەربایجان بێ، بەڵام لایەنی گرینگ ، لە گۆڕان هاتنی پارسەنگەکانی ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاستە و لەو ڕووەوە پێویستی بە ئەڕتەشی تورک هەیە، دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا هەتا بڵێی لە تورکییە دڵمەندە بەڵام پێویستی پێی هەیە و بۆیە نایەوێ ئیزۆلەی کا.

لە جێدا لە ماوەی دە ساڵی ڕابردوو دا تورکییە زۆر شتی لە کیس دا. حەولی دا لە چوار چێوەی سیستمی کوردستانی فێدراڵ دا چەمکی بەرژەوەندیی نەتەوەیی بە شێوەیەکی تایبەتی هەڵسەنگێنێ. تەماشای نێوخۆی عێڕاقی کرد ، تەماشای " دۆزی کورد"ی لەوێندەرێ کرد و پێوەندییەکی سەربەخۆی لەگەڵ حکوومەتی هەرێمی ئەوێ دامەزراند.

مەبەستتان لە پێوەندیی سەربەخۆ چییە؟

واتە، لە نەبوونی ڕێگەی موزاکەرە لەگەڵ پ.ک.ک دا ئەو پێوەندی دامەزرانە دە ساڵی وی برد. ئێستاش لە مەڕ کۆبانێ هەمان شت دەکا. بۆ وا دەکا؟ ئەمن پێم وایە کە دوایین هەڵبژاردن زۆر شتی گۆڕیوە. لە نەبوونی دەنگی کوردەکانیش دا ئەردۆغان بە وەدەستهێنانی ڕێژەیەکی گەورەی دەنگ بەهێزتر بوو. ئەردۆغان بەو ئاکامە گەیشت ئیتر پێویست بە کایەکردن بە کارتی کوردی نییە، لە جیات ئەوە فکر لە پێویستیی هێنانە مەیدانی کارتی ناسیۆنالیزمی تورک دەکاتەوە. ئاواش لە هەڵبژاردنی گشتی ساڵی ٢٠١٥ دەڕوانێ، ئیدی چبڕئاکەپە ئەو پارتییە نییە کە دۆزی کورد چارەسەر بکا ، بەڵکوو دەیەوێ دەوری پارتییەکی ناسیۆنالیستی تورک بگێڕێ.ئەمن پێم وایە ئەوە هەڵەیەکی زۆر گەورەیە، چونکە کۆڕو کۆمەڵی دەستەڵات، واتە ئانکارا، دۆزی کورد زۆر بە هەڵە لێک دەدەنەوە. کێشەی کورد وەک کێشەی ڕێکخراوەیەک یان پارتییەک دەبینن. بەڵام دۆزی کورد، دۆزێکی نەتەوەییە. جا بۆیە ووڵامدانەوە بەو دۆزەش پێویستە نەتەوەیی بێ

کە وابێ ئەگەر ئەو ڕوونکردنەوەیەی ئاکەپە :" پێواژۆی ئاشتی لە ڕوانگەی ئێمەوە زۆر گرینگە،دەستی لێ هەڵناگرین" بە درێژە دانی سیاسەتی دەنگ وەدەست هێنان دابندرێ  لە جێی خۆی دایە؟ گەلۆ ئەوە مانۆرە بۆ دەستەبەر کردنی هەڵبژاردنەکانی ساڵی ٢٠١٥؟

بە باوەڕی من ڕووداوەکانی ئەو چەند حەوتووانەی دوایی هەلومەرجی تا ڕادەیەکی زۆر گۆڕیوە. هەر پ.ک.ک، سیاسەتی کورد و ڕووناکبیرانی کورد و ئێنتێلێنجیسای کورد نا ، لەجێدا ئینسانەکان، لە مەردین، لە باتمانیش  ئیدی  هەڵوێستی ئاکەپە  لە مەڕ پێواژی چارەسەری بە سەمیمی نازانن. لە دەسپێکی ئەو پێواژۆیەی " بە قسە" ئاشتییە دا باسی ئەوەم کردبوو کە حکوومەت دەیەوێ یەکێتیی بزووتنەوەی کورد و بنچینەی ئۆتۆریتەی ئوێجاڵان بە سەر ئەو بزووتنەوەیە دا سست بکا. بۆیە حکوومەت حەول دەدا بۆ بنکۆڵ کردنی ئۆتۆریتەی ئوێجاڵان بەڵام ئەو کارە بەشێوەیەکی ناکۆک و دژلەهەڤ بەڕێوە دەبا. لە لایەک بە ڕێکخراوەکە دەڵێ " تێڕۆریست" ، و دەڵێ " داعش و پ.ک.ک. وەک یەک وان" و لە لایەکی دیکەوە کاتێک کوردەکان دەڕژێنە کوچەو کۆڵانان داوودئۆغڵوو ، بۆ هێور کردنەوەی کووچە و کۆڵانان دەستەوداوێنێ ئوێجاڵان دەبێ.

ئەوە چ نیشان دەدا ؟

ئەوە بە مانای ئەوەیە کە مەشرووعییەتی حکوومەتی تورک تا ڕادەیەک بەستراوەتەوە بە سەرۆکایەتی کورد. یانی ئێوە حکوومەتێکی نیزامی، بارودۆخی نائاسایی ڕادەگەیێنن و دەچن داوا لە دوژمنەکەتان دەکەن کە بارودۆخەکە هێور کاتەوە. ئەمن نازانم مانای ئەوە لە ئەدەبیاتی سیاسی دا چییە! ئەو هەڵوێستە لووتبەرزانەیانەی کاربەدەستانی حکوومەت نیشانەیەکە لەوەی کە ئەوان دەنێو خۆیاندا چەندە هەست بە ناهێمنی دەکەن.

هەموو کەس حەوجێی بە " ئاجێندایەکی ئاشتی" کراوە هەیە

بزووتنەوەی کورد دەڵێ: " ئەگەر کۆبانێ بکەوێ پێواژۆی چارەسەری تەواو دەبێ" بەڵام حکوومەت دەڵێ : " کۆبانی چ پێوەندییەکی بە تورکییەوە هەیە". بە بۆچوونی ئێوە ئاکەپە چما لە هەڵێنانەوەی هەنگاوێکی کاریگەر دەست دەپارێزێ؟

کۆبانێ بشکێ یان نەشکێ، ئەو شتانەی لە چەند حەوتووی ڕابردوو دا قەوماون نێشانیان داوە کە پێواژۆی ئاشتی بە پێی بنەماکانی پێشوو عەمەلێ ناکەن. ئەگەر بویسترێ لەمەو دواوە پێواژۆیەکی ئاشتی ساز بدرێ، بنەما تازەکان ناچارن ئەوانە بن: یەکەم، حکوومەت دەبێ پ.ک.ک. لە ڕووی سیاسییەوە بە ڕەسمی بناسێ. ناکرێ بە یەكێک هەم بڵێی تێڕۆریست و هەم لە دەوری مێز لەگەڵی دانیشی. نە لە باشووری ئەفریقا شتێکی ئاوا کرا ، نە لە هیچ جێگەیەکی دیکەی دنیا دا.

دوویەم ، لە نیزامی کردنەوەی دۆزی کوردە. واتە لە نیزامگەری پاک کردنەوە و کردنی بە مەسەلەیەکی سیاسی. بۆ ئەوەش پێویستیتان بە هەبوونی نەخشەیەکی ڕێ نییە. لە نەخشەی ڕێگا دا دەڵێن " لە قۆناخێکەوە چوینە قۆناخێکی دی" بەڵام هەڵنەسووڕانی ئەوە خۆی نیشان داوە.

باشە ، ئەو پێواژۆیە چۆن دەبێ هەڵسووڕێ؟ ئێوە وەک هەنگاوێکی تازە دیسان ڕوو لە خێرخوازی مەعقوول نان چۆن هەڵدەسەنگێنن؟

ئەو شتەی پێویستیمان پێی هەیە هەبوونی ئاجێندایەکی ئاشتی یە . و گشت پێواژۆیەکە دەبێ بە ڕووی هەموو کەس دا کراوە بێ. بۆ ئەوەی ئەو ئاجێندای ئاشتی یە بتوانێ هەڵسووڕێ پێویستیمان بە چاپەمەنییەکی کراوە و ئازاد هەیە. ئەگەر ئەوە لە گۆڕێ دا نەبێ پێواژۆیەکە ناکرێ لەلایەن هەموو کەسەوە ببیندرێ  و بە ئاشکرایی هەڵسووڕێ. وەکوو دیکە ، لە ئاستی کۆمەڵگەی مەدەنی دا کێشەی کورد دەبێ لە لایەن هەموانەوە و بەئاشکرایی قسەی لێوە بکرێ و ئاڵوگۆڕی بیر و ڕای لە سەر بکرێ... نابێ هیچ کەس بێ پێوەندیی بەو بابەتەوە وە حیساب بێ؛ لە ڕێستوڕانان، لە زانکۆیان ، لە هەموو جێیەک دەبێ بکرێ قسەی لێوە بکرێ. حکوومەت دەستەی ئینسانی خێرخوازی مەعقوولی ئەزموو و ئەوە بەکاری چی هات ، دەکرێ پێم بڵێن؟ لە جێدا پێک هێنانی شتێک بە ناوی دەستەی ئینسانی خێرخوازی مەعقوول نیشانەی نەبوونی بارودۆخێکی دێمۆکڕاتیکە لە تورکییە دا. ئەگەر هەلومەرجی دێمۆکڕاتیک هەبایە لەجێدا حەوجێ بە پێکەوە نانی دەستەی ئینسانی خێرخوازی مەعقوول نەدەبوو.

ئیسرائیلیش نایەوێ ئەسەد بڕوخێ

سیاسەتی ئاکەپە لە مەڕ سوورییە چ لە نێوخۆ و چ لە دەرەوە گوشارێکی زۆری بۆ دێنێ، بە بۆچوونی ئێوە بۆ ئەوەی ئاکەپە بەرگەی ئەو گوشارە بگرێ و خۆی لێ ڕزگار کا بەرەو ئەوە دەچێ گۆڕانێک لە سیاسەتی سوورییە / کۆبانێ خۆی دا بکا؟

لێرە دا دەبێ تەماشای سێ بارودۆخ بکەین کە دەبێ گۆرانیان بە سەر دابێ. یەکەم، دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا هەتا کەنگێ بەردەوام دەبێ لە سەر ئەو ستراتێژییە؟ دووهەم، وتووێژەکانی نێوان ئەمێریکا و ئێران بە کوێ دەگا؟ سێیەم ، ئەو حکوومەتە کوردەی لە عێڕاق هەیە ئەگەر بتوانێ پەیەدە پێمل بکا بۆ هەڵوێست بە دژی ئەسەد، بۆی هەیە هەڵکەوتی حکوومەتی تورک بگۆڕدرێ. بەڵام، دەبێ بیر لەوەش بکەینەوە  کە داخودا دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا تا کوێ هەست دەکا بە پێویست بوونی تورکییە؟ ناوچەی پارێزراو و ناوچەی دژە فڕین، لە لایەن ئێرانەوە قەبووڵ ناکرێ و دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا ئەوە دەزانێ کە ئێران، لە سوورییە گەمەکارێکی گرینگە.

لە مەڕ ئەوەی کە ئەمێریکا ئەو ستراتێژییەی تا چەند درێژە پێ دەدا گەلۆ ئەو عەمەلیاتەی ئێستا دەیانکا لە لێکدانەوەکەتان دا لە بەر چاو دەگرن؟ لەوەش زیاتر، بۆچووتان لە مەڕ  گەنگەشەی  ڕا بهێنە و تەیار بکە چییە؟  ئەوانەی کە ڕادەهێندرێن کێن و بە دژی کێ شەڕ دەکەن؟

ئەمن پێم وایە " ڕابهێنە، تەیار کە" شتێکە بۆ خۆڵ دە چاو کردن. چونکە ئەڵمانییەکان و ئینگلیسییەکانیش پێشمەرگە کوردە عێڕاقییەکان ڕادەهێنن.ستراتێژی ئیدارەی ئەمێریکا لە ناوچە دا یەکپارچە نییە. کۆشکی سپی لە سەر ئەو ستراتێژییەی ئێستا پێکێشی دەکا، بەڵام پێنتاگۆن دەیەوێ داگیر بکا. سەرۆکی ستادی ئەڕتەشی ئەمێریکا، دێمپسی هەر لە سەرەتاوە بە گومانەوە باسی بەکەلک بوون یان نەبوونی ئەو ستراتێژییەی کرد. لە نێو ئیدارەی ئەمێریکا دا ژمارەی ئەوانەی کە پێیان وایە ستراستێژی ئێستا بێ کەلکە لە زیاد بوون دایە. لە جێدا دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا  و ئینگلیستان لە ئاریزۆنا خەریکی ڕاهێنانی یەکەی ئەوتۆن  کە ئەگەر پێویست بوو لە عێڕاق دایانبەزێنن. بەڵام  ویستی ئۆباما ئەوەیە کە لە نێوخۆی سوورییە دا ئۆپۆزیسیۆنێک بە دژی ئەسەد ساز بکا.

ئەگەر بێینەوە سەر تورکییە، پێم وا نییە تورکییە بە پێ پەسندی ناتۆ بچێتە هیچ کوێ وە.

باشە هەڵوێستی ئیسرائیل لەمەر گشت ئەو پلانانە چییە؟

نەڕووخانی ئەسەد هەر تەنێ داوای ئێران نییە، ئیسرائیلیش نایەوێ ئەسەد بڕووخێ. چونکە ئیسراییل لەوە دەترسێ لە سوورییەش وەزعێکی وەک عێڕاق بێتە گۆڕێ. ئیسرائیلییەکان  دە ڕۆژ لەمەو بەر ڕایانگەیاند،" بێتوو داعش بچێتە نێو ئۆردۆن، پەلاماری دەدەین" واتە سیاسەتەکانی ئاکەپە هەر لە لایەن ئێرانەوە نا، بەڵکوو لە لایەن ئیسرائیلیسەوە دژایەتی دەکرێ. سناریۆیەک هەیە کە زۆر کەس لێی تێناگەن. ئەگەر وتووێژەکانی نێوان ئەمێریکا و ئێران لە مەر مەسەلەی چەکی ئەتۆمی بە ئاکامێکی ڕوون و قەتعی بگا، ئێران پێمل دەبێ بە ڕەوانە کردنی ئەسەد بەڵام نەک بە ڕووخانی ڕێژیمەکەی. ئەسەد دەڕوا بەڵام ڕێژیمەکەی دەمێنێتەوە و لەوێ حکوومەتێکی ئیتیلافی دەهێندرێتە سەر کار.

بارزانی لە وەزعێکی دژوار دایە

لە سەر بانگەوازی بارزانی هاوسەرۆکی پارتیی یەکێتیی دێمۆکڕاتیک ( پەیەدە) ساڵح موسلیم  لەگەڵ نوێنەرانی  ئیتیلافی نەتەوەیی کوردی سوورییە (ئەنەکەسە) و بزووتنەوەی کۆمەڵەی دێمۆکڕاتی
 ( تەڤ دەم)  لە شاری دهۆک کۆ بووەوە. ئێوە لەو کۆبوونەوەیە چاوەڕوانی هیچ ئاکامێکی باش بۆ کۆبانی – ڕۆژئاوا  دەکەن؟ دوویەم ، تورکییە لە مەر یارمەتیدانی بارزانی بە کۆبانی دەڵێ چی؟  گەلۆ بارازنی لە بەرانبەر تورکییە دا ڕادەوەستێ؟

لە جێدا بارزانی لە وەزعێکی دژوار دایە. ئێستا لوولەی تانکەکانی تورک ڕوویان لە کۆبانی یە. دەرچووی تورکییە بۆ کوردستان لە سەد دا ٤٨ کەمی کردووە. وەکوو دیکەش، لە بەر ئەوەی کۆبانێ لە ڕوانگەی گەلانی ناوچەوە بووە بە ئیستعارەیەک لە بەر ئەوە هەتا بڵێی بارزانی لە وەزعێکی دژوار دایە و هیچی لە دەست نایە بۆ گۆڕینی ئەو وەزعە.

سەبارەت بەو کۆبوونەوەیە لێکدانەوەی ئاواش هەیە کە زەمینەی ئامادەکاری بێ بۆ پێک هێنانی کۆنگرەی نەتەوەیی کوردستان...

نا، بەر لە هەمووشت دەبێ ڕێگا چارەیەک ببیندرێتەوە بۆ کێشەی نێوان پەدەکە و پ.ک.ک. بۆ ئەو مەبەستە پێویستی بە کۆبوونەوەی زۆر لەو زیادتر هەیە. ئەوەتان لە بیر نەچێ، هێشتا هێزەکانی پ.ک.ک. لە شنگار هەن. مەسەلەی نێوان پ.ک.ک. و پەدەکە ئەوەیە کە کێ کۆمەڵی کورد ئیدارە بکا. ئەوە مەسەلەیەک نییە کە وا بە هاسانی جێ بە جێ بکرێ. ئەگەر ئەوە نەکرێ کۆنگرەی نەتەوەیی کورد کۆ نابێتەوە.

حیسابی تورکییە و عەڕەبستانی سعوودی نەیگرت.

ئێوە ئەو هەموو بەهێز بوونەی داعش چۆن هەڵدەسەنگێنن؟  داخودا بە هێرشەکانی بۆ سەر مووسڵ و شنگار  کە ناوی زیاتر وەبەر گوێیان کەوت مووسل بۆ داعش بوو بە نوختەیەکی سەرەکی؟

نا، لە جێدا ڕووداوەکەی مووسڵ بۆ داعش کە بنکە سەرەکییەکەی لە ڕەقا بوو یەک لە ئاکامەکانی سەقام پێدانی هێزی خۆی بوو. بە بۆچوونی من هاتنە مەیدانی داعش و گەورە بوون و پەرەسەندنی ئاکامی زۆر پیواژۆی جیاوازە کە دەستیان داوەتە دەست یەک. یەکەم. سەرنەکەوتنی ستراتێژی دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا لە سوورییە، دوویەم ، وەک یەک لە ئاکامەکانی گۆڕانی ستراتێژی ئەمێریکا ناتوانایی و بێ کەلکی ستراتێژی تورکییە لە مەڕ سوورییە. لە نەبوونی ستراتێژییەکی ئەمێریکایی بۆ دەستێوەردانی عەسکەری دا، ئۆپۆزیسیۆنی لاییک و دینی – کە ئەوانە لە لایەن عەڕەبستانی سعوودی، تورکییە و قەتەرەوە دەبوو دەستەڵاتی ئەسەد بڕووخێنن.  بەڵام لە ئووت – سێپتامبری ٢٠١٣ دا ئەو ستراتێژییە گۆڕا.

بۆچی ؟

هۆی یەکەمی گۆڕانی پارسەنگی هێزەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان لەوێ بوو. هۆی دوویەم – کە ئەوەیان بە ئی هەرە گرینگ دەزانم – گۆڕانی پێوەندی نێوان دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا و ئێران بوو. دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا  دەستی کرد بە گومان کردن لە مەڕ نییەت و توانایی هێزی وەک ئیخوانی گۆیا عیلمانی بۆ ڕووخانی ئەسەد. بە تایبەتی نیگەرانی ئەوە پەیدا بوو کە ڕووداوەکانی میسر دووپاتە ببنەوە. وتووێژ لە گەڵ ئێران دەستی پێکرد. لە هاوینی ساڵی ٢٠١٣ بە هاتنە سەر کاری رووحانی وتووێژ لە گەڵ ئێران ڕووی جۆرەیەک لە سیاسەت بەڕێوەبردنی بەخۆیەوە گرت، بەتایبەتی ڕێبەرایەتی ئێران بۆ چارەسەر کردنی مەسەلەی چەکی ئەتۆمی  لە گەڵ دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا دەستی کرد بە قۆناغەکانی وتووێژ.
دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا، تەماشای بارو دۆخی سوورییەی کرد و لەمەسەلەی سوورییە دا ئیرانی بە گەمەکارێکی گرینگ دانا.چونکە ئێران بۆ  پاراستنی ئەو ڕێژیمەی لە سورییە هەیە زۆر بە بڕیار بوو، ئێران تەنێ بە یارمەتی دانی عەسکەری سوورییەوە نەوەستا. لە هەمان کاتدا بە دژی ئۆپۆزیسیۆن بۆ  ڕێکخستنی هێزەکانی ئەسەدیش هێزی نارد. ئەگەر ئەمێریکا بییەوێ دەستێوەردانێکی عەسکەری لە سوورییە دا بکا، گەیشتووەتە ئەوەی  کە دەبێ سەبارەت بە وەزعی هەیی لە سوورییە لە گەڵ ئێران بە لەیەک تێگەیشتنێک بگا. لەو بارەیەوە ئیتر هیچ گومانمان نییە  کە ئێران لە ڕووی داراییشەوە یارمەتی ئەسەد دەدا. لە پێناو شەڕ دا خەرجی دەکێشێ. کە بێینە سەر هاوپەیمانەکانی دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا؛ لە جێدا قەتەر، عەڕەبستانی سعوودی و تورکییە تاقە ئامانجێکیان هەیە ، ئەویش ڕووخاندنی ئەسەد و تێکشکاندنی نفووزی ئێرانە. سەرەڕای هاو ڕێکیان لەو بارەیەوە لەمەڕ چلۆنایەتی  ئەنجام دانی هەموویان دیتنی جیاوازیان هەیە. بە بۆچوونی من حیسابی تورکییە لە سەر وەزعەکە هەڵەبوو.

هەڵەکەی لە چی دا بوو؟

پێی وا بوو ئەمێریکا بەڕاستی دەستێوەردانی عەسکەری دەکا، و لە سەر بنەمای باوەڕی بەوە وەڕێکەوت. بەتایبەتی  پێی وا بوو کە نەتەوە یەکگرتووەکان لە سەر کارێکی ئاوا ڕێک دەکەوێ. ئامانجێکی ئەوە ڕووخاندنی ئەسەد دەبێ. بەڵام ئامانجێکی دیکەش بۆ ئەو کۆتایی هێنان بە دۆزی کوردبوو.
دوای نیزیکبوونەوەی ئەمێریکا لە ئێران، تورکییە و عەڕەبستانی سعوودی هیچ لەو وەزعە خوشحاڵ نەبوون. عەڕەبستانی سعوودی تەنیا بە دەستیوردانێکی عەسکەری بۆ ڕووخانی ئەسەد ڕازی نییە لە هەمان کاتدا لە یەک نیزیکبونەوەی دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا و ئێرانیشی پێ ناخۆشە. لە ڕونگەی تورکییەشەوە  لە هەمان کاتدا  ڕەهەندێکیش هەیە کە پێوەندیی بە دۆزی کوردەوە هەیە.

لە کاتێکدا کە پشتیوانی ئێران لە ئەسەد ئەوەندە ئاشکرایە ، نیزیک بوونەوەی دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا و ئێران دەبێ چۆن بخوێندرێتەوە؟

دوای ئەوەی کە ئەمێریکا عێڕاقی بە جێهێشت لەوێ بەتاڵاییەکی هێز ساز بوو. ئەو بەتاڵاییە بە هاتنە سەرکاری ئیدارەی مالیکی لە لایەن شیعەکانەوە پڕ کرایەوە. دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا وەک کەسێکی کە دەتوانێ هێز لە دەوری خۆی کۆ بکاتەوە پشتیوانی لە مالیکی کرد. ئێرانیش پشتیوانی لێ کرد چونکە ئیدارەکەی ئیدارەیەکی شیعە بوو. لە سایەی ئەوە دا  لە تارانەوە تا بەغدا ، لە شامەوە تا باشووری لوبنان زنجیرێکی تێکەڵاوی و لێکبەستراوی پێکەوە نا و هەلوێستێکی بەهێزی پەیدا کرد. دوای سەرنەکەوتن و بێ کەلک بوونی مالیکی ئێران ئەو هێزەی کەمێک لە دەست دا. گەمارۆی داعش دەستی ئێرانی بەهێزتر کرد.

چۆنی بەهێز کرد ؟

دوای گۆڕانی ستراتێژی ئەمێریکا، ئاوانتاژی ئێران ئەوە بوو،هاوپەیمانێکی وەک حیزبوڵای هەبوو. بەڵام تورکییە و عەڕەبستانی سعوودی هاوپەیمانێکی ئاوایان نییە، هێزی شەڕکەریان نییە و ناچارن ئەوە ساز کەن. بە باوەڕی من هەر دوکیان پشتیوانیان کرد لە ئیخوان و ئەلنوسرە، چونکە ئەوانیان وەک هاو پەیمان دەبینی. چونکە لە دوای گۆڕانی ستراتێژی ئەمێریکا  زۆر گرووپ هاتنە مەیدانێ. دەبێ داعش وەک یەک لە ئاکامەکانی ئەوە ببیندرێ. پێویستە وەک ئاکامی  ئۆپۆزیسیۆنبێکی دینی دژی ئەسەد چاو لێبکرێ. هیچ گومان لەوە دا نییە  کە تورکییە و عەڕەبستانی سعوودی هەرچەندە بەڕەسمیش پێی لێ نەنێن یارمەتی ماڵی و چەکیان کردووە بە داعش.

پرۆفێسۆر عەبباس وەلی
لە مەهاباد کە لە کوردستانی ئیران هەڵکەتووە هاتووەتە دنیاوە. دوای تەواو کردنی خوێندنی زانکۆ بۆ کاری ئاکادێمیک وەلی چووەتە بریتانیا، دوکتوراکەی خۆی لە زانکۆی لەندەن ئەنجام دا، لە ساڵی ٢٠٠٦ بە پێی بانگهێشتنی سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان بۆ ساز کردنی زانکۆی کوردستان لە هەولێر چووە کوردستان. بەڵام لە بەر ئەو کێشانەی لەوێ هاتنە گۆڕێ ئەوێی بەجێ هێشت. لە ساڵی ٢٠٠٨ بەملایەوە  ئەندامی دەستەی پەروەردەکارانی زانکۆی بۆغازیچی یە. کتێبەکانی : " کۆماری کوردستان" ، " ناسێنەی مێژوویی کورد و سیاسەت" ،  " ئێرانی بەر لە سەرمایەداری" ، " ڕەچەڵەکی ناسیۆنالیزمی کورد " بە تورکی وەرگێڕدراون.

بەرواری بڵاو بوونەوە:  ٢٠ – ١٠ – ٢٠١٤

وێنە: ئەردۆست ییڵدرم

وەرگێڕان لە تورکی یەوە: حەسەن قازی
سەرچاوە: ناوەندی نووچە و شرۆڤەی ڕۆژ

فاکتۆری داعش، وتووێژی تارق عەلی لەگەڵ ڕۆژنامەنوسی ناسراو پاتریک کاکبورن

بەرنامەی
The World Today

لە تێلێڤیزیۆنی TeleSur
ڤێنێزوێلیایی کە تارق عەلی نووسەر ، بیرمەند و مێدیکار لە لەندەنەوە بەڕێوەی دەبا
   

د ۆرڵد تودەی ، فاکتۆری داعش

وتووێژی تارق عەلی لەگەڵ ڕۆژنامەنوسی ناسراو پاتریک کاکبورن

سێپتامبری ٢٠١٤

تارق عەلی : ئەم کاتەتان باش. ئەمڕۆ ئەمن لەگەڵ پاتریک کاکبۆڕن قسە دەکەم کە ئێستا دەکرێ وەک نووچەگەهان و ڕۆژنامەنووسێکی لەمێژینە بناسێندرێ  کە شەڕەکانی دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکای لە ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست ڕووماڵ کردووە لەوەتا دەست پێکردنیان بە پەلامار بران بۆ سەر عێڕاق و زۆر بەر لەوەش لە هەرێمەکەوە گوزارشتی ئامادە دەکرد لە مەڕ ئەو سزا ئابووریانەی لە سەر عێڕاق داندرابوون و بابەتی دی.
ئێمە  ئێستا لە قۆناغێکی زۆر حەساس داین کە ڕێکخراوەیەکی نوێ سەری هەڵهێناوە  و پاتریک کتێبێکی نوێی لە سەر نووسیوە [ کتێبەکە نیشان دەدا]
The Jihadis Return , ISIS and the new Sunni Uprising

کە ئەوە نووسینێکی هەموولایەنەیە سەبارەت بە سەرهەڵهێنانی داعش و پێوەندییەکانی لەگەڵ دانیشتووانی سوننی لە عێڕاق و ئاکامەکانی ئەو پێوەندییانە بۆ هەرێمەکە، چونکە بە دڵنیاییەوە هیچ گومان نییە کە بەرەی دیکە دەکرێتەوە لە شەڕێک دا کە کۆتایی نایە، کە بووە بە بێچارەییەکی بێ ئەملا و ئەولا و تەواو بۆ ئەو خەڵکەی کە ئەمڕۆ لە دنیای عەڕەب دا دەژین.

پاتریک با پرسیار سەبارەت بە ڕەچەڵەکی دەستەی دەوڵەتی ئیسلامی یەوە دەست پێ بکەین. بە خۆیان دەڵێن داعش. ئەوان لە کوێوە دێن و بەری چ دارێکن؟ و کەنگێ دەستیان پێ کرد؟

پاتریک کاکبۆرن: بەڵێ. ئەوان ڕاستەو ڕاست لە ئەلقاعیدە زاونەتەوە لە عێڕاق. کە لە ساڵانی ٢٠٠٦  و ٢٠٠٧ دا لە دوندی نفووز و دەستەڵاتی خۆی دا بوو و ئەو دەمەی کە تۆوێک بوو و دیارە نەک تاقە تۆوێک لە خۆڕاگری سوننییان دا بە دژی حکوومەتی شیعە و داگیرکاری ئەمێریکایی. لە ڕووی ئیدێئۆلۆژییەوە دەرهاویشتەی بزووتنەوەی جیهادی یە و لە ڕاستیدا باوەڕە دینییەکانی جیاوازییەکی ئەوتۆی نییە لەگەڵ وەهابی گەری سعوودی. شێوەیەک لە ئیسلام کە لە ڕاستیدا دینی دەوڵەتە لە عەڕەبستانی سعوودی کە سووکایەتی بە شیعە دەکا وەک لادەر، سووکایەتی دەکا بە مەسیحییەکان و جوولەکەکان. تەنیا ئەوەیە کە ئەو باوەڕانە دەهێنێتە ئاستێکی بەرزی هەتا بڵێی توند و تیژ و بە زەبر و زەنگ بەڵام کەم تا زۆر لە چوار چێوەی بزووتنەوەی جیهادی دایە.

تارق عەلی: بەر لە پەلامار و داگیرکاری ئەمێریکا بزووتنەوەی جیهادی بەوشێوەیە لە عێڕاق نەبوو. هەبوو؟

پاتریک کاکبۆرن: نا، نەبوو. سەدام هەرکەسێک کە بە ئاشکرا جیهادی بایە دەیگرت. جا بۆیە ئەوە هەر هەڕوگیفێکی بێ بنەما بوو کە  دەگوترا لە کاتی هێرش بۆ سەر عێڕاق  یان لە ڕووداوی یازدەی نۆ دا [ مەبەست لە هێرش بۆ سەر بورجەکانی نیۆیۆرک لە ١١ی سێپتامبری ساڵی ٢٠٠١ ە ] سەدام پێوەندیی لە گەڵ جیهادییەکان هەبووە.ئەو شتانە بەشێک بوون لە پڕۆپاگاندە و بانگەشەی ئەو دەمی و ٦٠ لە سەدی ئەمێریکاییەکان باوەڕیان کرد بوو کە سەدام پێوەندی هەبووە بە یازدەی نۆ وە.

تارق عەلی: باشە ئەگەر دوای  ئەمە بگرین. ئیمە داگیرکاری ئەمێریکامان هەیە، حکوومەتێکی شیعەمان هەیە کە کاریگەرانە هێنرایە سەر دەستەڵات و ئیمە سەرەتای سەرهەڵدانێکمان هەیە لە ڕۆژانی سەرەتای داگیرکارییەکە دا کە تەنێ هەر سونییەکانی تێوە نەگلان بەڵکوو موقتەدا ئەلسەدریشی تێوە گلا کە زۆر دوژمنی ئەو داگیرکارییە بوو.
چ قەوما کە ئەو جۆرە خۆڕاگرییە هەڵوەشا؟ کە لە سەرەتاوە خۆڕاگرییەکی تێکەڵاو بوو، گرووپە شیعەکانی وەک موقتەدا سەدر کە یارمەتی و هاریکارییان دەنارد بۆ فەلووجەی گەمارۆ دراو. ئەوە چۆن و بۆ هەڵوەشا؟

پاتریک کاکبۆرن: یەکێتیی لە نێوان شیعە و سوننییان بۆ خۆڕاگری لە ئاست ئەمێریکا هەمیشە کاتی و سست بووە،ئەگەرچی ئەمێریکاییەکان زۆر بە جیدییان داناوە. بۆ وێنە بیرەوەرییەکانی ژەنەڕالە ئەمێریکاییەکانی ئەو دەمی دەگێڕنەوە کە بە ڕاستیش لەوە نیگەران بوون کە ئەو دوو گرووپانە یەکگرتووانە خۆڕاگرییان کردووە بە دژی داگیرکاری.   ڕەنگە یەکێک لەو کارەساتانەی کە بە سەر عێڕاق هات  ئەوە بێ کە بەیەکگرتوویی نەمانەوە و دەستەدەستەیی پەیدا بوو و لایەنی سوننی زیاتر تووشی تائیفیگەری هاتن.ئەو دەمی ئەلقاعیدە لە عێڕاق تەنیا یەکێک بوو لە  بزووتنەوە جیدییە خۆڕاگرەکان لە بەرانبەر داگیرکاری دا. 

بەڵام ئەو دەمی ئەگەر مرۆ چووبایە کۆبوونەوە زانیارییەکانی ئەمێریکاییەکان لە بەغدا زۆر ئاشکرا بوو لە لایەن قسەبێژەوە هەموو شت گرێ دەدراوە بە ئەلقاعیدە. هەڵبەت ئەوە کارتێکەری خۆی هەبوو لە سەر سیاسەت لە ماڵێ واتە لە ئەمێریکا بەڵام لە عێڕاق کارتێکەرییەکی بە تەواوی بەراوەژووی هەبوو کە دیارە خەڵک دەیانگوت دەبێ کۆتایی بهێندرێ بە داگیرکاری بەڵام ئەوە ئەلقاعیدەیە کە گشت ئەو خۆڕاگریانە دەکا ، دەی با دەست بدەینە ئاڵایەکی ڕەش و لەگەڵیان کەوین.

تارق عەلی: ئەگەر بێینەوە سەر باسی ئەو خێراییەی کە ئەو ڕێکخراوە تایبەتییە بە بەشێکی عێڕاق دا بڵاو بووەوە. ئەتۆ لە کتێبەکەت دا باسی دەکەی. باشە پاتریک ئەتۆ ڕووخان و لەبەریەک هەڵوەشانی ئەڕتەشی عێڕاق چۆن شی دەکەیەوە؟ دیارە فەرقێکی ئەوتۆی نییە لەگەڵ ئەو ئەڕتەشەی کە ڕۆژئاوا لە ئەفغانستان سازی کرد. ئەو ڕاستییەی کە ئەوان ئامادە نین شەر بکەن و لە پێناو دەوڵەتی ئەمێریکا دا بمرن چییە؟

پاتریک کاکبۆرن: تەنانەت لەوەش زیاتر. زەحمەتە مرۆ بتوانێ بیر لە نموونەیەکی دیکەی ئاوا لە مێژوو دا بکاتەوە کە ٣٥٠٠٠٠ سەربازت هەبێ لە ئەڕتەشی عێڕاق دا. ئەوان ٤١،٦ میلیۆن دۆڵاریان بۆ پێکەوەنانی ئەو ئەڕتەشە خەرج کردووە لە ماوەی ٣ ساڵی ڕابردوو دا. بەڵام ئەوە هەڵوەشا، تەنێ ڕەنگە لە ئاست هێرشێکی چەند هەزار کەسی لە مووسڵ. باشە ئەوە بۆ قەوما؟ ئەڕتەشەکە پێکهاتەیەکی تایبەتی هەبوو. ژەنەڕاڵێکی چوار ئەستێرەی عێڕاقی کە بە تۆبزی خانەنشین کراوە و من قسەم لەگەڵ دەکرد گوتی سەرەتای کارەساتەکە ئەوە بوو کە ئەمێریکاییەکان کاتێک دەستیان کرد بە سازدانەوەی ئەڕتەش پێکێشیان دەکرد ئەو ئەرکە بدرێتە دەست کەرتی تایبەتی جا بۆیە لەوانە بوو فەرماندەیەک پارە بۆ بەتالیۆنێکی ٦٠٠ کەسی وەرگرێ  بەڵام تەنێ ٢٠٠ کەس کۆ بکاتەوە و باقی پارەکەی لە تەنکەی باخەڵی خۆی نێ یان لەگەڵ ئەفسەرانی دی بەشی کا. ئەوە سەبارەت بە سووتەمەنی و چەک و چۆلیش هەر ئاوا بوو. لەکاتی کەوتنی مووسڵ کە دەبوو ٣٠٠٠٠ عەسکەری لێ بێ، لە ڕاستیدا لە سێ کەسان هەر یەکیان لەوێ بوو. چونکە ئاوا بوو کە ئەتۆ وەک ئەڕتەشییەک مەعاشی تەواوت وەردەگرت بەڵام نیوەی ئەو مەعاشەت  دەداوە بە ئەفسەرە فەرماندەکەت  ئەویش ئەوەی لەگەڵ ئەفسەرەکانی دی بەش دەکرد. لەبیرمە نیزیکەی ساڵێک لەوە پێش  کە لەگەڵ سیاسەتمەدارێکی پایەبەرزی عێڕاق دا قسەم دەکرد ئەو پێشبینی ئەو وەزعەی دەکرد و گوتی ئەگەر هێرش بکرێتە سەر ئەڕتەش هەڵدەوەشێ، ئەمن پێم گوت حەتمەن هێندێکیان شەڕ دەکەن. گوتی: نا، نا، دەبێ ئەوەت لە بەرچاو بێ کە ئەفسەرەکان عەسکەر نین بەڵکوو سەرمایەدانەرن. ئەوان هیچ بەرژەوەندییەکیان لەوە دا نییە کە بە دژی کەس شەڕ بکەن، بەڵکوو قازانجیان لەوە دایە بەو سەرمایەی وەگەڕیان خستووە پارەیان دەست کەوێ.چونکە مرۆ ئەگەر لە ئەڕتەش دا پلەیەکی دەوێ دەبێ بیکڕێ.بۆ وێنە ئەگەر مرۆ لە ساڵی ٢٠٠٩ ویستبای لە ئەڕتەشی عێڕاق دا ببێتە کۆلۆنێل ئەوە ٢٠٠٠٠ دۆڵاری تێ دەچوو. لەو دواییانە دا ٢٠٠٠٠٠ دۆڵاری تێ دەچوو. ئەگەر مرۆ ویستبای ببێتە فەرماندەی تیپ ێک ( پازدە تیپ هەبوو) ئەوە ٢ میلیۆن دۆڵاری تێ دەچوو. هەڵبەت دیارە ڕێگای دیکەش هەیە کە ئەڕتەش پارە پەیدا کا، وەک بازگەی سەر ڕێیان، یان پۆستی گومرگ ئەستاندن و.. لە هەر بارهەڵگرێکی بییەوێ تێپەڕێ و کالای پێ بێ بارانە دەستێندرێ. جا سەبەب ئەوەیە ئەوان لە گەڵ فەرماندەیەکانیان ڕایان کرد، لە ژێر فەماندەری ٣ ژەنەڕاڵی فەرماندەکە بە جلکی مەدەنییەوە لێی سواری هێلیکۆپتێرێک بوون و ڕایان کرد بۆ هەولێر بۆ پێتەختی کوردستان و ئەوە بووە هۆی هەڵوەشانی کۆتایی ئەڕتەش .

تارق عەلی: ئەوە یەکێک لە ڕووداوە هەرە سەیر و سەمەرەکانی مێژووی تازەیە پاتریک! ئەتۆ بە ڕووداوێکی دیکەی ئاوا دەزانی
 تەنانەت لە سەدەی ڕابردوو دا ؟

پاتریک کاکبۆرن: نا، ئەمن هیچی ئاوام بە بیر دا نایە کە ئەرتەشێکی ئە ئاوا تەیار و پڕچەک هەڵوەشا بێ. مرۆ دەتوانێ بڵێ
 ئەڕتەشی سەدام لە ساڵی ١٩٩١ جارێک هەڵوەشا کاتێک کە ئەمێریکاییەکان هێرشیان کردە سەری و لە ساڵی ٢٠٠٣ شدا ئەوەیان کرد و ئەرتەشی عێڕاق کەوتە بەر شاڵاوی گەورەترین ئەڕتەش لە جیهان دا و بۆمباران کرا. بەڵام ئەوە بەراوەرد ناکرێ لەگەڵ ڕووداوی ئەم جارە. هەر وەها ئەو ڕوداوە ئەوەش دەسەلمێنێ کە داعش تەواو کاریگەر بووە لە وە دا کە ترس و خۆف بڵاو بکاتەوە بە ڕێگای مێدیای کۆمەڵی دا و بەڕێگای نیشاندانی فیلمی سەر بڕینی ئەو کەسانەی یەخسیری کردوون و جا بۆیە سەربازان لە داعش تۆقی بوون و هەر وەها گشت کۆمەڵگەی سوننی، نیزیکەی ٢٠ لە سەدی هەموو حەشیمەتی عێڕاق، کە ڕەنگە بگاتە ٦ میلیۆن لە ئەستانە سوننییەکان دا بە دەستی ڕێژیمی نووری ئەلمالکی پەراوێز خرابوون، نامۆ کرا بوون، ڕاو دەنران. نەیان دەتوانی کار و پیشەیەک دەست خەن، سزای بە کۆمەڵ دەدران دەگوترێ لە دەوری فەلووجە زۆر کەم گەنج دەبیندرێن چونکە زۆربەیان دەزیندان دان و لەوانە بوو هێندێکیان ئێعدام بکرێن لە بەر تاوانێک کە کەسێکی دی کرد بووی و لە سەری ئێعدام کرا بوو. جا بۆیە حوکمەکان تەواو سەرەڕۆیانە بوون، بۆیە سەیر نییە تەنانەت تا ئێستاش پشتیوانی لە داعش بکرێ لەگەڵ ئەوەشدا کە تینووی خوێن خواردنەوە یە و لە لای زۆر لایەنی کۆمەڵگەی سوننی لە ئەڕتەشی عێڕاق باشترە و ئێستاش ئەوە میلیشیا شیعەکانی عێڕاق دێنەوە مەیدانێ!

تارق عەلی: ئەوە شتێکە کە ڕەنگە جگە لە خۆت و چەند ژوورنالیستێکی دیکە نەبێ لە هەموو مێدیای ڕۆژئاوا دا بەهیچجۆر باسی لێوە نەکراوە. ئەو گروپە هەر چەندی زاڵم و بە زەبر وزەنگیش وەبەر چاو بێ وا وێدەچێ لە ناو خەڵک دا جۆرە پشتیوانییەکی هەبێ!

پاتریک کاکبۆرن: ئەرێ! بە چەند شێوە پشتیوانی هەیە. پشتیوانی کۆمەڵگەی پەراوێز خراو و نامۆ کراوی سوننی هەم لە عێڕاق و هەر وەها لە سوورییە. کە لەوێ بەلانی کەمەوە ئەو خەڵکە سەرکەوتوون، چونکە هەر چۆنێک بێ لە ساڵی ١٩٩١ لە عێڕاق بە دەست ئەمێریکایەەکان شکان و لە ساڵی ٢٠٠٣ ش هەر وەتر، نامۆ کراون، ڕاو نراون جا بۆیە سەرکەوتن بۆ ئەوان گرینگە. ئەمن هەر وەها پێم وایە بانگەوازی ئەوان لای کەسی گەنج کە کارو پێشەیەکیان نییە کاردانەوەی هەیە – ئەو لایەنەی کە جار جار وەک چینی خوارەوە باسی لێوە دەکرێ، خەڵکی گەنجی هەژار!

تارق عەلی: هەژارو بێ کار و بار!

پاتریک کاکبۆرن: خەڵکی گەنجی هەژار و بێ کار و بار کە هیچیان نییە بە جۆرێک بە دەنگ بانگەوازەکەیانەوە دێن و بەدیلی ئەمەش تەواو خراپە.چەندین دژە هێرشی سەرکەتوو لە ئاست داعش کە بەشێوەی سەرەکی لە لایەن میلیشیای شیعە و کوردەوە کراون ئاکامی دەستبەجێیان ئەوە بووە کە سوننییەکانیان دەرپەڕاندووە لەو شوێنانەی کە لەوێ داعش شیعەکانی دەرپەڕاند بوو. جا بۆیە لە ڕوانگەی سوننییانەوە ئەوان بەدیلێکی ئەوتۆیان نییە جگە لە پشت بەستن بە داعش نەبێ!

تارق عەلی: باشە هیچ ڕێکخراوەیەکی بەدیلی سوننی نییە کە بەلانی کەمەوە بەرنامەیەکی جیاوازی سیاسی بهێنێتە گۆڕێ جگە لەو جۆرە فەناتیسسم و وشکەڕووییەی نەبێ کە داعش نیشانی دەدا، بۆ وێنە کۆمەڵەی زانایانی سوننی هیچی لە دەست نایە؟

 پاتریک کاکبۆرن: ئەوان یان ژمارەیان کەمە یان لەگەڵ داعش سازاون و حەولی دەستەمۆ کردنی دەدەن. هەتا نیزیکەی مانگێک لەوە پێش لە بەغدا وا بیر دەکرایەوە کە ڕاستە بە ڕواڵەت داعش ئەو سەرکەوتنە گەورانەی وەدەست هێناوە بەڵام لە ڕاستیدا ئەوان عەسکەری تۆقێنەری کۆمەڵگەی سوننی ن. عە شیرەتان ، ئەفسەرانی پێشووی ئەڕتەش و خەڵکی دی وەک زانایان، دوای ئەوەی ئەوەی سوننییەکان دەیانەوێ وەدەستی بهێنن جێگەی داعش دەگرنەوە.
 ئەمن پێم  وایە کە ئەوە خەون و خەیاڵ بوو، چونکە جوان دیارە داعش لە هەر ماوەیەکی کورتی دا کە بتوانێ دەستەڵات بە کەیفی خۆی هەڵدەسووڕێنێ کاتێک شوێنێک دەگرێ بە هاوکاری لە گەڵ خەڵکی دیکە دا – هەتا  بڵێی خەیاڵاتیشە و لە خۆی دەترسێ و ئامادەیە هەر کەسێک بکووژێ کە پێی  وابێ دەیەوێ لە پشتەوە خەنجەری لێ دا، یان دژایەتی بکا.  بۆ نموونە  وەک لە مووسڵ دەردەکەوێ، ئەوان ٣٠٠ کەسیان بە بارمتە گرت وەک ژەنەڕاڵی پێشوو، پیاوی بەرزی سوننی ، کەسی ئەوتۆی کە پێیان وا بوو جڵەوی جۆرە خۆڕاگرییەک بە دەستەوە بگرن، و لە سوورییە لە ئەستانی  دەیرئەلزوور عەشیرەتێک لە دژیان ڕاپەڕی، دەستبەجێ سەرکوتیان کرد و ٧٠٠ کەس لە ئەندامانی ئەو عەشیرەتەیان کوشت. جا بۆیە ئەمن پێم وایە ئەوە هەر خەون و خەیاڵە کە مرۆ پێی وابێ خەڵکی دی دێن و جێگەی داعش دەگرنەوە لەو جێگایانەی کە داگیری کردووە.

تارق عەلی: با بێینە سەر پنتێکی دی.زۆر کەس ئەو قسەیەیان هێناوەتە گۆڕێ کە سعوودییەکان بە شێوەیەک لە شێوەکان، ئەگەریش نا حکوومەت بۆ خۆی ، بەڵام بە دەستی ئەو جۆرە خەڵکانەی کە لە عەڕەبستانی سعوودی لە حکوومەت نیزیک بوون، تا ڕادەیەک بەرپرسن لە ساز کردن، یارمەتیدان و پارە پێدان بەو هێزە وەکوو جۆرەیەک لە نیوە دەستێوەردانی عەڕەبستانی سعوودی بە دژی زاڵبوونی شیعە لە عێڕاق دوای داگیرکاری ٢٠٠٣.  تاا چ رادەیەک ئەوە ڕاستە؟ یان هەر لە جێدا ڕاست نییە؟

پاتریک کاکبۆڕن: هێندێک ڕاستی لەوە دا هەیە، بەڵام مرۆ دەبێ خۆی لە تیۆری پیلان بپارێزێ کە گۆیا سعوودییەکان ئاغای شانۆکە بن  و جێ گۆڕکێ بە پیادەکان بکەن.  لە بەشێک لە ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست دا هێندێک جار وای بۆ دەچن. بە گشتی سعوودییەکان هەمیشە پشتیوانییان کردووە لە بزووتنەوە جیهادییەکان. بەر لەهەموو شت لە دەرەوەی ووڵات ، نەک لە نێوخۆی عەڕەبستانی سعوودی دا.  بە گشتی ئەوان پشتیوانی لەوانەی دەکەن کە دژایەتی حکوومەتە شیعەکان دەکەن و جیاوازییان نەکردووە و ناکەن لە نێوان ئەوانەی دا کە پشتیوانییان لێ دەکەن.
بەڵام ئەوەش بە تەواوی ئاشکرایە کە بەشێک لە یارمەتییەکانیان چووە بۆ داعش یان دەستەی دیکەی وەک جەبهەتولنوسرە، ئەوە بە ڕێگای باربوودەرانی تایبەتی یەوە نەک هەر عەڕەبستانی سعوودی، بەڵکوو کووەیت، قەتەر و تورکییە.  ئەوەی کە ئەمێریکا و بریتانیا جیاوازی دەخەن لە نێوان ئۆپۆزیسیۆنی میانەڕۆی سوورییە لە لایەکەوە  و لێکیان دەکەنەوە لە ئۆپۆزیسیۆنی تیژپەڕی جیهادی لە سەرێکی دیکەوە  بێ بنەمایە چونکە ئەوانە بەیەکەوەن. هەر ئەو حەوتوویە ڕاپۆرتێک بڵاو بووەوە لە لایەن ڕێکخراوەیەکەوە کە لێکۆڵینەوە دەکا سەبارەت بەو چەکانەی لە دەست داعش دایە کە وا وێدەچێ عەڕەبستانی سعوودی ساڵی ڕابردوو دابێتی گۆیا بە ئۆپۆزیسیۆنی میانەڕۆی سوورییە بەڵام  دەستبەجێ ئەو چەکانە دەستگۆڕیان پێ کراوە چونکە مەودای نێوان ئەو دەستانە ڕوون نەبووە چۆنە.

تارق عەلی: و ئەمڕۆ لە ڕۆژنامەکان دا هاتبوو هەر ئێستا کە ئێمە قسە دەکەین ستیڤن ساتلۆف  لە لایەن گۆیا ڕێکخراوەیەکی میانەڕۆی سوورییە کە ئەوی گرتبوو بە داعش فرۆشرابوو!

پاتریک کاکبۆڕن: ئەرێ. ئەندامانی بنەماڵەی ئەوە دەڵێن ، هەر وەها ئەوەش چاوڕاکێشە کە قسەوێژێکی ئەمێریکایی دەستبەجێ رایگەیاند نا، نا شتێکی وا نەبووە. چونکە ئەوان دەزانن ئەگەر ئەوە بووبێ  ئەوە چەندە ئەو سیاسەتەیان بنکۆڵ دەکا کە ڕەنگە ئەمڕۆ بیانەوێ لە لایەن ئۆباماوە ڕابگەیێندرێ لە مەڕ ساز کردنی ئۆپۆزیسیۆنێکی میانەڕۆ، هێزێکی سێیەم کە
وا داندراوە هاوکات هەم شەڕی داعش و هەم شەڕی ئەسەد بکا.

تارق عەلی:  ئەوە تەواو  فانتێزی و خەون و خەیاڵە

پاتریک کاکبۆڕن: ئەوە  فانتێزی یە،لەوانەیە لەو شێوەیە دا فانتێزی بێ. بەڵام چاو ڕاکێشە کە ژەنەڕاڵی فەرماندەی ئەڕتەشی ئازادیی سوورییە دەڵێ کە ئەو فەرماندەیانەی ئەڕتەشی ئازادیی سوورییە کە هێشتا لە نێوخۆی سوورییە دان ئێستا ڕاستەوخۆ فەرمانەکانیان لە ئەمێریکاییەکان وەردەگرن. ئەو دەڵێ ئەو و ئەفسەرەکانی دیکەی لە تورکییە لە مەقەڕی فەرماندەرییان لە تورکییە، کە ١٦ فەرماندە لە باکووری سوورییە و نیزیکەی ٦٠ فەرماندەی دیکە ئی دەستەی پچووکتر  لە باشوور ئێستا چەک و تفاق و ئامۆژگارییەکانیان ڕاستەوخۆ لە ئەمێریکاییەکان وەردەگرن.

تارق عەلی: بەڵام پاتریک، ئەوەش تەواو جێی واق وڕمانە. ماوەیەکی هێندە درێژ لەمەوبەر نییە کە هەموو دنیای ڕۆژئاوا  لە ژێر ڕێبەریی دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا دا بە بڕیار بوون بۆ ڕووخاندنی ئەسەد. ئەو هەموو خەڵکە چەکدار کران و وەک ئەتۆ ئاماژەت پێ کرد چەک دەستاودەستی پێ دەکرێ و وەگیر لایەکی دەکەوێ لە نەبەردی دژی ئەسەد دا. و ئێستا ئێمە لە گەڵ بارو دۆخێک ڕووبەڕووین کە دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێرکا لەوانەیە شوێنەکانی داعش لە نێوخۆی سوورییە دا بۆمباران بکا! پێت وا هەیە ئەوە مومکین بێ؟

پاتریک کاکبۆڕن: دیارە ئەمن پێم وایە دەیکەن. ئەوان لەو ڕێبازە دا ئەوەندە چوونە پێشێ کە دەڵێن ئەوە دەکەن و بە دڵنیاییەوە ئەوە هەر ڕوو دەدا. یەکێک لە پنتە بەهێزەکانی داعش ئەوە بووە کە هەم لە عێڕاق و هەم لە سوورییە چالاک بێ..

تارق عەلی: لە عەینی کات دا ؟

 پاتریک کاکبۆڕن: بەڵێ لە عەینی کات دا و لە ڕاستیدا  تواناییەکانی لە سوورییە لە عێڕاق گەورەتر و زیاترە.  تەنێ ٢٠ لە سەدی عێڕاقییەکان سوننی عەڕەبن و ٦٠ لە سەدی سوورییەیەکان سوننی عەڕەبن. جا بۆیە لە ڕووی توانایەکییەوە  ئەوان دەتوانن بە سەر ئۆپۆزیسیۆنی سوورییە دا زاڵ بن – دیارە هەموو سوننییە عەڕەبەکان لە سوورییە پشتیوانی لە ئۆپۆزیسیۆن ناکەن – و ژمارەیەکی زۆریان پشتیوانی لە حکوومەت دەکەن.داعش دەتوانێ لە سوورییە دەستی زۆر ئاواڵەتر بێ و ئێستا ئەوە هەر خەریکن بەری دەستەڵاتیان هەراوتر دەکەن. ئەوان نیزیکەی ٣٠ میل لە حەڵەب دوورن. لە مانگی ڕابردوو دا، لە ڕاستیدا داعش لە ئەستانی ڕەقا شکانی هەرە گەورەی بە سەر ئەڕتەشی سوورییە هێنا لە ماوەی ٣ ساڵی ڕابردوو دا.

تارق عەلی: با ئێستا بێینە سەر هۆکاری سێیەم لەو هەلومەرجە دا. کە زۆر جار بە جیدی باسی لێوە ناکرێ، بەڵام ئاماژەی بۆ دەکرێ ئەویش ئەوەیە کە پارتییە کوردییەکان لە سوورییە و لە عێڕاق ئاشکرایە کە دژی ئەو جۆرە کارانە هەموویانن و بە دژی داعش بەو پەڕی توانایی خۆیانەوە شەڕ دەکەن. ئەمڕۆ کوردەکانی سوورییە لە لایەن داعشەوە گەمارۆ دراون.کوردەکانی عێڕاق بە بڕیارن کە شەڕی داعش بکەن. ئەوە تا چ ڕادەیەک کاریگەرە و بۆچی " پێشمەرگە" لە عێڕاق نەیانتوانی لە سەرەتاوە بە شێوەیەکی توندتر ڕووبەڕووی داعش ببنەوە؟

پاتریک کاکبۆڕن: ئەمن پێم وایە،هەر چۆنێک بێ ڕەنگە نێوبانگی پێشمەرگە لە عێڕاق هێندێک گەورە کرابێتەوە.ئەوان لە مێژە دژی کەس شەڕیان نەکردووە، جگە لە شەڕی نێوخۆیی خۆیان نەبێ لە ساڵانی ١٩٩٠ کان. ئەوان هەمیشە لە دانانەوەی بۆسەی چیایی و لە پێوەندی گشتی دا کارامە بوون.بەڵام وەکوو دیکەش هەمیشە بڕێک پێوەنان و لێ زیاد کردن هەبووە سەبارەت بە نێوبانگیان.دیارە ڕەنگە ئەوە خەتای ئەوان نەبێ ، ئەوان دژی ئەڕتەشی سەدام شەریان کرد، بەڵام لە سەر دەوریان زیادەگۆتن کراوە. هەر وەها [ کوردستان] بووە بە دەوڵەتێکی خاوەن نەوت. زۆر لە کوردان پێیان خۆشە پارەیەکی زیاتر پەیدا کەن و لەوانە. ئەوان ئێستا دەڵێن چەک و چۆڵی پێویستیان نەبووە. دیارە مرۆ هەمیشە دەتوانێ چەک بکڕێ ، ئەوە پێویست ناکا لە ئەمێریکاوە بێ.لە کاتێکدا کە ئێستا ئەو هەموو هۆتێلە گەورانە لە پێتەخت ساز کراون  موسەلسەی قورسیان نەبوو!  هەر وەها ئەوان سنوورێکی ٦٠٠ میلییان هەیە کە دەبێ بیپارێزن. دەرفەتیان هێنا دوای کەوتنی مووسڵ ، خاکی بەر دەستی خۆیان پەرە پێ بدەن و ئەو ناوچانە بخەنە ژێر دەستی خۆیان کە کێشەیان لە سەر هەبوو لە گەڵ عەڕەبەکان و لەو ناوچە تێکەڵانە دا وەزعێکی ئاوا خولقا کە عەڕەبەکانی دانیشتووی ئەوانە زیاتر لە ڕابردوو ببنە دژی کورد، بۆیە لە نێو عەڕەبەکان دا جۆرە پەسندێک هەبوو لە مەڕ پێشرۆیی داعش و یەکێک لە ئاکامە ژاراوییەکانی ئەو پەژراندنە ئەوە بوو کە ئێستا دانیشتووان لە یەک دابڕاون. لە پێشدا یەزیدییەکان، کوردەکان ڕایان کرد و ئێستا عەڕەبە سوننییەکان لەو ناوچانە ڕادەکەن بۆ ئەوەی نەکەونە بەر هێرشی تۆڵە.

تارق عەلی: ئەی لە مەڕ کوردەکانی سوورییەیی چی ؟

پاتریک کاکبۆڕن: دیارە وەزعی ئەوان جیاوازە، چونکە دە لە سەدی دانیشتووانی سوورییەن، ئەوان لە ناوچەیەکن کە زۆربەیان کەوتوونەتە  لای باکوور و باکووری ڕۆژهەڵاتی سوورییە.

تارق عەلی: ئەوە ڕاستە کە ئەسەد ئۆتۆنۆمی پێ داون؟

پاتریک کاکبۆڕن: نا، بە تەواوی وا نییە، بەڵام ئەڕتەشی ئەسەد لە ناوچەکانیان کشاوەتەوە بە شێوەیەکی هەلپەرستانە.چونکە دەزانێ کە داعش پێویستی بەوە هەیە کە هێرشی ئەو ناوچانە بکا. دیارە ئەوە هەر داعش نییە کە هێرش دەکاتە سەر ناوچە کوردییەکان. جەبهەتولنوسرەش دەیکا و هەموو دەستە ئۆپۆزیسیۆنەکانی دیکەش یەک دەگرن بۆ هێرش بۆ سەر کوردەکان لەو ناوچانە و دیارە ئەوە بۆ بنکۆڵ کردنی ئۆپۆزیسیۆنێکی میانە ڕۆ و ئۆپۆزیسیۆنێکی جیهادییە کە ئەڕتەشی ئازادیی سوورییە و ئەوانی دی هێرشی کوردەکان دەکەن. هێزی دەستەڵاتدار و زاڵ لە نێو کوردەکان دا  پ. ک. ک. یە کە لە بناوانەوە ڕێکخراوەیەکی ئۆپۆزیسیۆنی کوردی تورکییەیە. بەڵام ئەوان زۆر شەڕکەری کاریگەرترن لە پێشمەرگە عێڕاقییەکان.لە ڕاستیدا ئەوان ژمارەیەکی زۆر لە یەزیدییەکانیان ڕزگار کرد لە شنگار لە کوردستانی ڕۆژئاوا.

تارق عەلی: کوردەکانی سوورییە ئەوەیان کرد ؟

پاتریک کاکبۆڕن: بەڵێ کوردەکانی سوورییە و تاڕادەیەکیش ئەوە بووە هۆی شەرمەزاری هەولێر.

تارق عەلی: جا ئێستا کە بێینە سەر لایەنی کلیلی. ئەتۆ لەکتێبەکەت دا نووسیوتە کە ئیدی ڕەنگە ڕێکەوتننامەی  سایکس – پیکۆ تەواو بوو بێ. ئەوە ڕێکەوتننامەیەک بوو  دوای شەڕی یەکەمی جیهانی کە بە پێی وی سەر زەوییە عوسمانییەکان لە دنیای عەڕەب دا لە نێوان فەڕانسە و بریتانیا دا دابەش کران. پاتریک لەوانەیە قسەکەی تۆ ڕاست بێ. ئەمن لە ساڵی ٢٠٠٦ دا هەستم ئەوە بوو کە لە ئاسۆ دا هیچ داهاتوویەک نییە بۆ عێڕاق وەک دەوڵەتێک چونکە لەوانەیە وەزعێکی ئاوا بێتە گۆڕێ کە دەوڵەتێکی شیعە هەبێ، و دەوڵەتێکی سوننی لایەنگری سعوودی و دەوڵەتێکی کوردی.  پێت وا هەیە کە ئێستا شتێکی ئاوا ڕووبدا بە شێوەیەک لە شێوەکان لە ماوەی ٥ ساڵی داهاتوو دا ؟

پاتریک کاکبۆڕن: بە شێوەیەک، بەڵام نەک بە ووردی و تەواوی. ئەمن پێم وا نییە نەخشە چێکەران نەخشەی هەبوونی دەوڵەتی تازە لەوێ بکێشنەوە، بەڵام بە کردەوە دەوڵەتی سەروەر لە عێڕاق سەر هەڵدەدەن و ئەوە ئێستا لەوێ هەیە. ئەگەر ئەتۆ شیعەیەک بی لە بەغدا، یان ئەگەر ئەمن لە بەغدا بم ناتوانم ڕێگای سەعاتێک بەر بە باکووری بەغدا لەوێ دەرکەوم ملم دەپەڕێندرێ. هەر ئاواش کوردێک لە باکوور و هەر ئاواش سوننییەک کە بییەوێ لە بازگەیەک تێپەڕێ و بەرەو کوردستان بچێ ، لەوانەیە لەوێ بگیرێ.

تارق عەلی: پاتریک ئەتۆ بە ساڵان سەری بەغدات داوە، مەبەستت ئەوەیە بڵێی کە ئێستا بە کردەوە سنووری ئێتنیکی هەن لە بەغدا و مرۆ ناتوانێ لە بەشێکی شارەکە ڕا بچێتە بەشێکی دیکەی؟

پاتریک کاکبۆڕن: نا، لە نێوان بەغدا و پاشماوەی عێڕاق دا. دیارە لە بەغدا گەڕەکی سوننی هەیە. لەوێ لە ساڵانی ٢٠٠٦ و ٢٠٠٧ شەڕیکی تائیفی قورس هەبوو کە لەو شەڕە دا لە ڕاستیدا سوننییەکان دۆڕاندیان. ئێستا شوێنی دانیشتنیان لە بەغدا ناوچەیەکی پچووکە و زۆر ناوچەی تێکەڵیش هەن، بەڵام شیعەکان بە سەر شارەکە دا زاڵن. دەکرێ ئەو ناوچە سوننییانە ڕاپەڕن. بەڵام دیارە ئەوان دەکەونە بەر دژە هێرشی زۆربەی شیعە. دەکرێ نەبەردێک ساز بێ بۆ داگیر کردنی بەغدا، بەڵام سوننییەکانی نێوخۆی ئەوێ نەبەردێکی ئاوا دەدۆڕێنن و تۆقیون.

تارق عەلی: لە بیرمان بێ لە بەغدا دانیشتووی کوردیش هەن.

پاتریک کاکبۆڕن: ڕاستە، بەڵام زۆربەی ئەوان لە نێو دانیشتووانی خۆ جێیی دا تواونەتەوە.

تارق عەلی: بەڕێگای ژن و ژنخوازی؟

پاتریک کاکبۆڕن: بە ڕێگای ژنوشوویی و هەر وەها زۆربەیان شیعەن بە پێچەوانەی ئەوانەی کە لە باکوورن و سوننی نە. لە بەغدا هیچ کات گەڕەک یان ناوچەیەکی سەرسەختی کوردی نەبووە بە میلیشیای لە مەڕ خۆیانەوە، کەچی شیعەکان بوویانە و هەر وەها سوننییەکانیش بە شاراوەیی بوویانە.

تارق عەلی: ئەگەر هێندێک بچینە سەر باسی سوورییە. بە بۆچوونی تۆ سەبارەت بە بارودۆخی ئێستا ئەمێریکا چ دەورێک دەگێڕێ؟ داخودا پەیدا بوونی داعش، هەر پەیدا بوون نا، بەڵکوو سەرکەوتنەکانی داعش ، لە کاتێکدا کە ئێستا ئەمێریکاییەکان و ناتۆ بە ئاشکرا باسی ئەوە دەکەن کە چۆن ئەو ڕێکخراوەیە لە نێو بەرن، بە دڵنیاییەوە ئەوە دەستبەجێ دەبێتە هۆی بەهێزبوونی ڕێژیمی ئەسەد بە بێ لە بەرچاو گرتنی ئەوەی کە مەبەستیان ئەوە بێ یان نەبێ!

پاتریک کاکبۆڕن: بەڵێ، لێبڕاوانە پێم وایە ئەو قسەیە ڕاستە. هەر ئەوەشە تووشی هەڵەیان دەکا. داعش نیزیکەی ٣٥ تا ٤٠ لە سەدی خاکی سوورییەی لە بەر دەست دایە و کۆنتڕۆڵی دەکا لە ڕۆژهەڵاتی سوورییە و ئەوە چاڵاوی نەوتیشی تێدایە و ئەوان زۆر نیزیکن لە حەڵەب کە گەورەترین شاری سوورییە بوو، ئەوان دەیانتوانی دەست بە سەر گەڕەکی ژێر کۆنتڕۆڵی سەرهەلداوانی دی یان هەموو شارەکە دا بگرن، ئەوە زۆر گرینگتر دەبوو لە گرتنی مووسڵ لە عێڕاق. ڕێکخراوە جیهادییەکان جەبهەتولنوسرە. بەڵام داعش یش لە حەما نیزیکن کە شاری چوارەمی سوورییەیە. جا بۆیە لەوێ هەڵکەوتیان زۆر بە هێزە و ڕەنگە ماوەیەکی زۆر نەبا بۆ داعش کە بگاتە قەراغ دەریای مدیتەرانە کە پێشتر لەوێ بوون و پاشەکشەیەکی تاکتیکییان کرد  لە بەراییەکانی ئەمساڵ دا. جا بۆیە بار و دۆخێکی نائاسایی تەواو لە گۆڕێ دایە. ئەمێریکایی و هێزە ڕۆژئاواییەکان لە سەرێکەوە دەڵێن ئێمە دەچین دەست تێوەردەدەین بە دژی داعش ، بەڵام دەستێوەردانەکەمان بۆ یارمەتیدانی ئەسەد نییە. بەڵام دەزانین کە ئەسەد دوژمنی سەرەکی داعشە. ئەگەر ئەوان بیانەوێ ئەسەد لاواز بکەن یارمەتی داعش دەدەن. بە بۆچوونی من ئەوە ئاکامی  سیاسەتێکی کارەساتاوییە لە ماوەی دوو ساڵی ڕابردوو دا. و ئەوە لە ساڵی ٢٠١٢وە ئاشکرا بوو کە ئەسەد بە خۆشی خۆی نا ڕوا. لە ساڵی ٢٠١١ و ٢٠١٢  لە پێتەختە ڕۆژئاواییەکان و جێگای دیکە دا تەسەوری ئەوە هەبوو کە ئەویش بە دوای قەزافی دا دەچێ و لە سەر تەخت دێتە خوارێ، بە جۆرێک و بە ڕواڵەت وایان نیشان دەدا کە ئەو دەڕوا و لە وتووێژەکانی بەرایی ئەمساڵ لە ژێنێڤ دەگوترا تەنیا شتێکی بایەخی قسە لێوە کردنی هەبێ دەستاودەست کردنی دەستەڵاتە و ئەسەد دەڕوا. بەڵام ئاشکرا بوو کە ئەسەد نەیدەویست بڕوا. چونکە لە سوورییە ١٤ پێتەختی هەرێمی هەیە کە ١٣یان لە بەر دەست ئەسەد دابوون.جا ئەگەر وا گوترابا کە گوترا یانی ڕۆیشتنی ئەسەد ئەوە مانای ئەوە بوو کە شەڕ بەردەوام دەبێ ، چونکە ئەو نەدەڕۆیشت و ئەمن پێم وایە ئەو دەمی واشنگتن و ئەوانی دی، سعوودییەکان زۆر لەوە ناڕازی نەبوون. ئەوە شتێک بوو ئەوان دەیانتوانی وێی هەڵبکەن، چونکە ئەسەد لەوێ بوو، بەڵام کز و لاواز بوو و ڕەنگە ئەو لە جێی خۆی بووبا و جیهادییەکان خەریکی شەڕی نێوخۆیی خۆیان بووبان. بەڵام، لێکدانەوەی گەورەی هەری هەڵە ئەوە بوو کە پێیان وا بوو لە بەرەی جیهادییەکان دا لایەنێک شەڕەکە دەدۆڕێنێ کە پێیان وا بوو ئەوە داعش دەبێ و پنتی دوویەمیش پێیان وا نەبوو  ئەوە وەک کێشەیەکی نێوان سورییەییان خۆیان یان عێڕاقی لە بەرانبەر عێڕاقی یان موسوڵمان لە هەمبەر موسوڵمانی لێ دێ. هەر چۆنێک بێ ئەو خەلافەتە تازەیە داوای بەیعەت و فەرمانبەرداری هەموو موسوڵمانان لە خۆی دەکا و ئیدیعای فەرمانبەری هەموو دنیا دەکا لە بەر ئەوەی ئاواتەکانی جیهانی یە.

تارق عەلی: گلۆبالە ، کورە گرەوەیە.

پاتریک کاکبۆرن: بەڵێ کورە گرەوەیە.

تارق عەلی: شێوازی زۆر وە ناتۆ دەچێ، ئەو دوو ڕێکخراوانە وەک یەک دەچن. ئاشکرایە  کە داعش مۆدێلی ناتۆی کۆپی کردووە. ئەوان وێنەی ئەوتۆیان هەیە [ ئاماژە دەکا  بە وێنەی کوشتنی بەکۆمەڵی خەڵک بە دەست داعش  لە سەر پەردەی نێو ستودیۆکە دا ]، " ئێمە ئەوە دەکەین، ئەوەندە کەسەمان کوشتووە " کەمترین هەستی شەرم و بەخۆدا شکانەوەیان پێوە دیار نییە لە مەڕ ئەوەی دەیکەن. بە شێوەیەکی سەیر، سەڕەڕای ئیدێئۆلۆژییەکەیان کە وەهابی یە و وەکوو دیسان زانەوەی موسوڵمانەتی پیشان دەدرێ ئەوان لە هێندێک رووەوە بە جۆرێک مۆدێرنن، دەنا وا نین؟

پاتریک کاکبۆڕن: با، وان. بەشێوەیەکی سەرنجڕاکێش ئاوان. لە سەرەتای سەرهەڵدانی عەڕەب لە ساڵی ٢٠١١وە، بلۆگ نووسین، بە کارهێنانی تویتر، یووتوب وەک ئامرازی پێشکەوتوو وەبەرچاو دەگیران کە دەستەڵاتی دەوڵەتە پۆلیسی و سەرەڕۆیەکان کەم دەکەنەوە. بەڵام، لە ڕاستیدا ئەوانەی کە زۆرترین کەلکیان لەو ئامرازانە وەرگرتووە ڕێکخراوە جیهادییەکان و بە تایبەتی داعش بووە بۆ بڵاو کردنەوەی بیر و بۆچوونەکانیان [ ئاماژە دەکا بە وێنەی سەر پەردەی نێو ستودیۆ]، بۆ بڵاو کردنەوەی ترس و خۆف بە شێوەیەکی زۆر کاریگەر. دەزانی چۆنە خێزانی عەسکەرێکی عێڕاقی لە بەغدا، دایکی و ژنەکەی هەموو ئەو شتانە دەبینن و دەڵێن " عەلی" مەچووەوە ڕیزەکانی ئەڕتەش، ئەگەر بچییەوە دەکووژرێی. جا بۆیە ئەوە تەواو شوێن دانەرە.

تارق عەلی: دەی پێت وایە ئێستا دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمێریکا چ دەکا؟ بژارەکانی چن؟ پێت وا هەیە چ سەرکەوتنێکیان دەبێ لە خاشەبڕ کردنی داعش دا؟ وا وێدەچێ پلانیان ئەوە بێ! بەڵام سندانیان لێ دا ئەوە چۆن دەکەن ئەگەر عەسکەری پیادە نەنێرنە شەڕی داعش و هەموو ئەو ڕاپۆرتانەی لە بەر دەست دان دەڵێن پێنتاگۆن دەبێ ئەڕتەشی پیادە بنێرێ بۆ شەڕی داعش. ئایا ئەمێریکا و ڕۆژئاوا دەتوانن ووڵاتێکی عەڕەب ببیننەوە کە لە جیات ئەوان ئەو شەڕە بکا؟

پاتریک کاکبۆڕن: ئەدی بە جۆرێک ڕەنگە ئەوە بکرێ. دەزانی کە ئەرتەشی سوورییە شەڕی کردن و لە ئاستیان شکا، ئەڕتەشی عێڕاق لەبەریان هەڵات. ئەڕتەشی سوورییە چەند حەوتوو لەوە پێش پێگەیەکی هەوایی گرینگی پێ دۆڕاندن لە ئەستانی ڕەقا داعش گرتی، ئەگەر چی زۆر بە توندی دژی داعش شەڕی کرد. جا بۆیە ئەوان زۆر بە ترسەوە شەڕی داعش دەکەن. ئەمێریکا و ئۆباما دەڵێن ئەوان لە بەردەنگ و هاوبەشی خۆجێیی دەگەڕێن. ئەوە تەواو ڕوون نییە مانای چییە. بەردەنگی ناوچەیی لە بەغدا، لایەنەکان بە جۆرێک لە دەوری یەکدی کۆبوونەتەوە چونکە هەموویان لە داعش تۆقیون. بەڵام ئەگەر مرۆ هێندێک بە ووردی لە بارو دۆخەکە بڕوانێ، کوردەکان لە سەر هیچ تەوافوقیان لە گەڵ بەغدا نەکردووە. ڕێبەرە سوننییەکان لەوێ پلەیان وەرگرتووە، بەڵام ئەوانە ئەو جۆرە ڕێبەرە سوننییانەن کە ناوێرن بگەڕێنەوە  شار و شارۆچکەکانی خۆیان چونکە لەوێ ملیان دەپەڕێنن.جا بۆیە ئەوەی کراوە هێشتا زۆر شڕ و شپرزە و لێک بڵاوە و تەنێ لە ژێر گوشاری ئەمێریکا و ئێران دا بووە کە هەر دووکیان لەوێ بەرژەوەندی هاوتەریبیان هەیە .

تارق عەلی: ئەوە بە تەواوی وایە. ئەوە ئاشکرایە ئەوان لەوەدا هاوپەیمانن. ئەمێریکا لە هاوپەیمانی جیدی لە ناوچەکەدا دەگەڕێ، لە ڕاستیدا ئەوە دەبێ ئێران بێ. دیارە نایانەوێ ئەوە لەبەر چاو بگرن چونکە ئێرانیان تا ئاستێکی زۆر ئیبلیساندووە و لەوانەشە ئیسرائیلییەکانیش دژایەتییەکی زۆر لە گەڵ بۆچوونێکی ئەوتۆ بکەن، چونکە ئێرانییەکان دەتوانن هاوپەیمانی لەگەڵ ئەمێریکا بەکار بهێنن بۆ ئەوەی خێرا دەستیان بە بۆمب ڕابگا وەک ئەوەی ژەنەڕاڵ زییا لە پاکستان کردی لە ماوەی شەڕی لە گەڵ ئەفغانستان دا. بەڵام جگە لە ئێران کێی دیکە لەوێ هەیە کە توانایی تەقە کردنی هەبێ؟

پاتریک کاکبۆڕن: وایە! دیارە ئێران یارمەتی سوورییەش دەدا.ئەمێریکا و ئەوانی دیش نایانەوێ بیهێننە نێو ئیئتیلافێکەوە کە ئێماراتی یەکگرتووی عەڕەبی و عەڕەبستانی سعوودی پشتی دەگرن، ئەوانە پارەیان هەیە و لەوانەیە لە لای کۆمەڵگە سوننی و جیهادییەکان قسەیان بڕوا.بەڵام ئەوان نایانەوێ پێوەندییەکانیان بگۆڕن و کۆتایی بهێنن بە مل دەبەر یەک هەڵسوون لە گەڵ ئێران. لێرە دا ڕووسییە مانای زۆرە. ئەوان هێشتا دژایەتی حیزبوڵا دەکەن، و هەر وەها لە ئاست کوردەکان لە سوورییە کە بە شێوەیەکی زۆر کاریگەرانە دژی داعش شەڕ دەکەن بۆچوونیان ڕون نییە. دە ڕاستیدا ئەوە نوسخەیەکە بۆ شەڕێکی زۆر درێژخایەن لە وەزعێکی زۆر ڵێڵ و نادیار دا. باشە ئەوان چ دەکەن ئەگەر داعش بگاتە نێو شاری حەڵەب. داخودا لەوێ بۆمبارانی دەکەن لە هەمان کاتدا کە هێزی هەوایی سوورییە داعش بۆمباران دەکا. ئەوان چۆن دەکرێ بزانن کە هێزی هەوایی سوورییە حەول نادا بۆ خستنەخوارەوەی فڕۆکە ئەمێریکاییەکان؟ هەڵبەت من پێم وایە ئەوەی دەیکەن ئەوەیە کە پێوەندییەکی شاراوەیان دەبێ لە گەڵ حکوومەتی ئەسەد. لە ڕاستییدا بە من گوترا بە نەغدەن پێوەندییەکی ئەوتۆیان هەیە، بەڵام هەڵگەڕانەویەکی ئاشکرا و بەدەرەوە ناکەن بۆ هەبوونی تەفاهوم لە گەڵ ئەسەد، بەڵام تا دەرەجەیەک وەک  عێڕاق  لە دوای ساڵی ٢٠٠٣. ئەگەرچی عێڕاقییەکان هەمیشە دەیانگوت کە ئەمێریکاییەکان و ئێرانییەکان مست لە یەک ڕادەوەشێنن بەڵام لە بن مێزەوە دەستی یەکتری دەگوشن.

تارق عەلی:  کە ئەوان کردیان

پاتریک کاکبۆڕن: بە دڵنیاییەوە

تارق عەلی: مەبەستم ئەوەیە بڵێم چرا سەوزی ئێران بۆ ئەوان دژوار دەبوو ئاوا دەگژ عێڕاق ڕۆبێن کە ڕۆهاتن.

پاتریک کاکبۆڕن: ڕاستە. ئێمە بۆچی نوری مالکی مان هەبوو وەک سەرۆکوەزیری کارەساتاوی عێڕاق بۆ ماوەی ٨ ساڵ کە دیسان ساڵی ٢٠١٠ هێندرایەوە سەر کار. ئەمن لە بیرمە دۆستێکی عێڕاقی من، دیپڵۆماتێک زەنگی بۆ لێدام کاتێک کە مالکی وەک سەرۆکوەزیر هاتەوە سەرکار و پێی گوتم: " ئیبلیسی گەورە و تەوەری خراپە ئێران لەگەڵ یەک سازاون و ڕێبەریان بۆ داناوین"،

تارق عەلی: تەواو وایە،

پاتریک کاکبۆڕن: بە ئاکامی کارەساتاوی و خراپەوە بۆ عێڕاقییەکان.

تارق عەلی: پاتریک، بە گشتی بارودۆخەکە تەواو ناخۆش و بە ترسە و لەوانەیە هەر ئاوا بمێنێتەوە.

پاتریک کاکبۆڕن: بەڵێ ناخۆش و بەترسە چونکە یاریزانی زۆر لە مەیدان دان و تێوە گلاون. مەبەستم ئەوەیە بڵێم کە قەیرانی جۆر بە جۆر چوون دەباڵ یەکەوە کە وا دەکا ئەم بارودۆخە بۆ ماوەیەکی درێژ بەردەوام بێ.دوو ساڵ لەوە پێش دەمکاتی ئەتۆ هەبوون کە دەکرا پێشی داعش بگرن و نەهێلن گەورە بێتەوە.چونکە لە ڕاستیدا ئەوە شەڕی سوورییە بوو کە بەختی داعشی گۆڕی.
ڕاستە ئەو پێشتر لە عێڕاق، نامۆ کران و دە پەراوێز خرانی کۆمەڵگەی سوننی بەکار هێنا، بەڵام لەپڕ شەڕ لە سوورییە داعشی وەکار خستەوە. ئەو شەڕی نێو عێڕاقی هەڵگیرساندەوە ، کە دیارە قەت بە تەواوی دانەمرکا بوو. سیاسەتمەدارێکی عێڕاقی هوشیار زێباری ئەو دەمی بە منی گوت: " ئەگەر ڕۆژئاوا ئیجازە بدا شەڕ لە سوورییە بەردەوام بێ و درێژە بکێشێ، ئەوە بێ ئەوەی بکرێ پێشی بگیرێ سەباتی عێڕاقیش تێک دەدا" و ئەوە ئەوەیە کە ڕووی داوە.

تارق عەلی: بەو وەبیرهێنانەوە ڕەشبینانەیە، کۆتایی دەهێنین بەو بەیەکەوە دووانە. زۆر سپاس پاتریک. بێگومان دیسان بەیەکەوە قسە دەکەین.

پاتریک کاکبۆڕن: باشە، سپاس بۆ تۆ .

دابەزاندن، وەرگێڕان لە ئینگلیسییەوە: حەسەن قازی