باسی کوردستان له ڕۆژنامه‌ی " آذربایجان" دا – 22
موزه‌فه‌ری دره‌فشی له شاعرانی ئازه‌ربایجانی، وه‌رگێڕی هێندێک له شێعره‌کانی هێمن و هه‌ژار بۆ سه‌ر زمانی ترکی ئازه‌ربایجانی و وه‌رگێڕی چێرۆکه شێعری هو وانێس غۆقاسیان
باسی کوردستان له ڕۆژنامه‌ی " آذربایجان" دا – 22
کوردلر " داستان" (کورده‌کان،چیرۆکه شێعر)
له 24 ژماره‌ی په‌یتا په‌یتای آذربایجان دا ( ژماره‌ی 194، پێنجشه‌مۆ 19ی بانه‌مه‌ڕی 1325ی هه‌تاوی تا ژماره‌ی 222، سێشه‌مۆ 21ی جۆزه‌ردانی 1325 هه‌تاوی،له‌و نێو دا له 5 ژماره دا بابه‌ته‌که نه‌هاتووه و ژماره‌یه‌کی "آذربایجانیش به ده‌سته‌وه نییه) نووسراوه شێعرێکی درێژ به نێوی " کوردلر" (کورده‌کان) که هووانێس غوکاسیان نووسیویه و موزه‌فه‌ری دره‌فشی کردوویه‌ته شێعری ئازه‌ربایجانی بڵاو کراوه‌ته‌وه. به‌داخه‌وه سه‌باره‌ت به ئه‌وه‌ی ئه‌و کتێبه شێعره له چ زمانێکه‌وه وه‌رگێڕدراوه له "آذربایجان" دا هیچ نه‌نووسراوه.
موزه‌فه‌ری دره‌فشی له شاعیرانی سه‌رده‌می حکوومه‌تی نه‌ته‌وه‌یی ئازه‌ربایجان بووه و چه‌ندین شێعری هه‌ژار و هێمنی وه‌رگێڕاوه و دوو له‌و شێعرانه له "آذربایجان " دا بڵاو کراونه‌ته‌وه.
سه‌باره‌ت به نووسه‌ر/ شاعیری " کوردلر" یش به‌داخه‌وه "آذربایجان" هیچ زانیارێکمان له به‌ر ده‌ست نانێ. به نێوه‌که‌ی ڕا دیاره که هه‌رمه‌نییه و، ده‌کرێ به ئاگاداری له مێژوو، کولتوور و نه‌ریتی کورده‌واری ئه‌و شێعره‌ی دانابێ یان وه‌ک ئه‌وه‌ی له ده‌سپێکی شێعره‌که دا ده‌ڵێ " ئه‌من شاعیری کوردستانم " خه‌ڵکی کوردستانی سوور بوو بێ. ئه‌و ناوچه‌یه‌ی که یه‌که‌یه‌کی ڕه‌سمی ئیداریی شووڕه‌وی بوو و له ساڵی 1923 تا 1929 بۆ ماوه‌ی شه‌ش ساڵ وه‌ک ناوچه‌یه‌کی خۆسه‌ر به‌ڕێوه ده‌چوو و پێته‌خته‌که‌ی شاری "لاچین " بوو.به له به‌ر چاو گرتنی هێندێک له‌و نێو و ته‌عبیرانه‌ی له‌و چیرۆکه شێعره‌که دا هه‌یه وه‌ک " عێلی مه‌نگور" و هێما به " خه‌لیفه عومه‌ر" ده‌کرێ شانۆی روودانه‌که "کوردستانی سوور" نه‌بووبێ. " آذربایجان" هه‌ر جاره‌ی چه‌ندین به‌یتی له‌و چێرۆکه بڵاو کردووه‌ته‌وه. لێره له ڕوانگه دا، هه‌موو ده‌قه‌که به زمانی ئازه‌ربایجانی ده‌نووسینه‌وه و دوایه کورته‌یه‌ک له‌و چیروکه شێعرییه کوردییه به کوردی ده‌گێڕینه‌وه.
کوردلر
"داستان"
- 1 -
من کوردستان شاعری یم
آدلانیری ائلیم: " مانقور"
ذره قدر من بیلمیرم
ئولوم نه در، قورخو نه‌در
بیزیم ائلده بیر قایدا وار
سنگر ایدیب سینه‌میزی
باج وئرمه‌ریک دشمنلره
یاخشی تانیر دنیا بیزی
ان وفالی یولداش اولور
سیلاح بیزه اوشاقلیقدان
قوروساریق شن وطنی
آت بلینده قوجا، جوان
نه در قیزیل، جواهرات
گتر منه کارابینی
تا حفظ ایدیم جسارتله
ئوز ائلیمین شرفنی
درس آلمیشان شجاعتی
آنا وطن بشیگینده
بیز قهرمان بیلتمیشیک
آزاد داغلار اتگینده
قوی داغلاری دومان دوتسون
دنیزلرده طوفان قوپسون
قوی یوردوما کچ باخانین
سینه‌سینی خنجر توپسون
بیزلر آزاد یارانمیشیق
کورد لیباسی کفنیمیز
قان ایچی جی جلادلارا
تسلیم اولماز وطنیمیز
قوی شربت لر زهره دونسون
قوی ایتراق قوهوم قارداش
توپراقیمیز، وطنیمیز
قوی اگمه‌سین ظالمه باش
قولاق ویرون بوتون ائللر
مانقورلارین شرفینده‌ن
سیزلره بیر داستانیم وار
یاسلی کونول طرفینده‌ن
بو نغمه دن، قوجا، جوان
آغلامایون هونگور- هونگور
بیز سه‌ومریک شیون، فریاد
چونکه بیزیم ائل در مانقور
بوگون یاروب ئوز سینه‌می
ویره‌جگم سیزه خبر
تا گوره‌سیز ایگیت هاسو
حیاتیندا ایتدی نه‌لر
او شرفلی ایگیت ایدی
باغیشلادی انتقامی
باغیشلادی اوجاغینا
خاین اولان بیر آدامی
او "مامه" یه امان ویردی
یوره‌گیندن سیلیندی کین
او گوز تورتدی انتقام دان
تا قوروسون ائل شرفین
او ئوز جانین قربان ایتدی
تا ئولمه‌سین آنا وطن
ئولدی جوان، کام آلمامیش
ژاندارمانین گولله‌سیندن
بلی ئولدی ایگیت هاسو
جوان ایدی، ایگیت ایدی
او بیلیردی شرفلی آد
ایگیت لرین زینتیدی
اوزانوبدور هاسو، داغین بوورینده
جوانمرد هیکلی، بیر تپه کیمی
یاشیل چمنزارلیک مقابلینده
آچیلوپ موج ویرور نوی شبه کیمی
و لیکن هاسونن محزون کونلونه
قارانلوق ماتملی بیر دومان چوکوب
او احساس ایدیردی بیر آغیر ضربت
که قلبین یاندیروب سینه‌سین سوکوب
او خاطرلا یوردی کیچمیش زمانی
ایسته‌کلی زینه‌نی، گوزه‌ل آروادین
قره‌گوز زینه‌نی...! آفت زینه‌نی ...
سینه سینده بوغور، کونول فریادین
آه زینه! ای منیم سوگیلی یاریم
سن منیم سعادت گلتیرمدون
آخ مامه، آخ دنیا، آخ زینه زینه
حیف که بیلمینم هارداسان بو گون
نه تیز خزان اولدی عشق گکشنیم
نه تیز او سعادت گیتدی المیدن
منی رزقو ایله تک قویوب گتیدی
آه زینه شن آدون دوشمز دیلیمدن
هاسو نفس وورور ئوز چوبوقونا
خیال دنیزنده او غوطه‌ور در
کیچمیش خاطره‌لر هجوم چکیرلر
نهایت مامه‌نین اونینده دورور
او مامه، او منیم یولداشیم ایدی
ولیکن گوتوروب زینه‌نی قاچدی
غصبلی هاسونین کسکین خنجری
مامه‌نین اتیندن انتقام آچدی
مامه چوبان ایدی، او ایگیت ایدی
اوبا، آند ایچیردی اونون باشینا
مامه امین ایدی، مرد اوغول ایدی
خیانت ایتمزدی ئوز یولداشینا
اونین خنجری نین صدف دسته‌سی
زینت تاپمیش ایدی مرجانلار ایله
اونون صداقتلی باخیشلاریندان
یوکسله‌ردی مردلیل افتخار ایله
نه چوخ خوش گونلری بیر کچیرمیشلر
هامی ایله هاسو، داغدا، اوبا دا
شکار ایتمیشدیلر، یول گیتمیشدیلر
اونلار ساتمازدیلار یولداشی بادا
جوخ زمان یاغیشدان سونرا تپه ده
قوری تیکان ییغوب یاندیرمیشدیلار
چایدا،چیمیشدیلر صمیمیت له
آخ فلک بیلمنیم سنده نه‌لر وار !
همان مامه ایدی که نجات ویردی
بولانمیش بیر چایین دالغالاریندان
بالاجا رزقونی، هاسونین اوغلین
بیلر بیر یولداشی اولو دار انسان ؟
گورور سودان چیقوب قهرمان مامه
اوستوندن هله ده سو دامجیلایور
سینه سینه باسوب گوزه‌ل رزقو نی
یوکسلیر یوزوندن صداقتلی نور
گله‌رکن هاسوی ساری، الینی
رزقونین باشینا چکیوب سویلیور
آه هاسو، رزقونین قارا تل لری
باخ گیلن زینه‌یه نه‌چوخ بنزه‌یور
تبسمله هاسو سویلیور، بس نه ؟
هاسونین، زینه‌ین اوغلیدر رزقو
گرگدور آنایا بنزه‌یه اوغول
یوخ! بو منظوریله سویله‌میردی او!
آخ هاسو او زمان نه غافل ایدون
مامه ئوز یولداشون آلداتدی سنی
بوتون عادتلری،رسمی انودوب
زینه دن ئوتری، او ساتدی سنی
ینه نفس وورورچوبوقا هاسو
اونون فکر قوشی اوچور کچمیشه
کنده انمیشدیلر، داغدان او گونلر
چارداغدا هر بیری مشغول بیرایله
دارایور رزقونین توکلرین زینه
هاسو فکر ایدیردی، بیر ده غفلتا
بو زمان قاپو دان شدتله مامه
گیردی تیتره‌ییرکن، کین ده‌ن،غضبدن
سویلدی خبرون واردورمی هاسو!
ینه کنده گلوب دولت ژاندارمی
ویرگی ایسته‌یوری بیر ده دوباره
بو تحمیله سویله انسان دوزه‌رمی؟
من ویرگی ویرمه‌رم او کیمی ایته
بیر ایلده ایکینجی دفعه اولاراق
من ظلمه دوزمدیم، ویرگی ویرمه‌ریم
وطندن اگرچه دوشمده قاچاق
خاطرلایور هاسو،گورور یخیلدی
ژاندارما مامه‌نین خنجری ایله
سیلدی خنخری نین قانینی مامه
بو عمل گتوردی هاسونی دیله !
آخ مامه ئولدوردن شاهین ژاندارمین
قاچاق قولدون داخی ائلدن ، وطنده‌ن
مامه دونوب باخوب زینه‌یه دیدی
سلامت یاشایون، خدا حافظ من
مامه قاچمیشدی، لیکن هاسونی
فشاره سالدیلار، تریاکی فارسلار
حدسیز شکنجه و ویرگیلر ایله
بیچاره هاسونین سویون سیخدیلار
آه او مامه ایدی یولداشی ایدی
رزقونی ئولومدن قورتارمیش ایدی
بوم بوم، بو زمان بیر سس اوجالدی
نه‌سس دور؟ هاسو ئوز ئوزینه دیدی
یقین که رزقو دور، شکار ایدیردی
او ایندی ساییلور رشید بیر جوان
آی های کارابینم، آی های کیم بیلور
بیر گوین شیطان قلبین یارتلاداجاقساب
هاسو تیمار لایور شاه قطارینی
چوبوقینه وورور ینه بیر نفس
بو زمان ینه دا بوم بوم، اوجالور
همان دور و بردن ایشیدیلر سس
رزقو دور آتری ولی هارا دا؟
چمنده یا اینکه یاخین ده‌ره ده
هاسو گویز تیکری ان اوزاقلار دا
اونا آچیق دیور داغدام دره ده
اونون قاباقیندا یاشیل چمنزار
توتور آزاد قوشلار، طرلان اوینایور
اونون کدورتلی، یاسلی گونلرنده
انتقام بولاغی جوشوب قاینایور
هیکل لی دور هاسو بیر تپه کیمی
چوبوقون ئوسدرسی اوجه‌لان زمان
اوزاقدان باخانلار بیله سالورلار
که اوجا تپه‌یه اوتوروب دومان
حیف که بدبخت دور آلدادیلمش در
یوره‌گی دردلی دور، حسرتله دولی
یوره‌ک پوزغونلوغودان ایسه انساندا
هم حیات هم وطن پوزولمرش اولی
اونون قلبینده وار بوغولموش آتش
نجه که ئوز قدیم کارا بیننده
انتقام فرض در ایگیت اولانا
هر بیر ملت ایچره هر بیر آنینده
بوم بوم عکس صدا دوشور داغلارا
بوم بوم قولاق آسور هاسو بو سسه
سسین رعشه‌لری دگیب کونلونه
گتیریر ایگیتی شوقه، هوسه
دییرسن یاخیندان ایشیدیلر سس
ایاق سسی کیمی بیر خشمیلتی در
داغلاه دیغیرلانور سانکه دره‌یه
آغزین آچمیش دره، داشلاری او در
تاپ،تاپ سسی گلیر فکر ایدیر هاسو
حقیقت بیلمیرم بونلار نه سس در
هه! آیاق سسی در سانکه بیر نفر
قاچاراق گلیری، تنگه نفس در
منه بیله گلور قوجا جعفر در
که بیک گونده‌ربیدر مندن ئوتری
بوم بوم. هه اولسون اوغلوم رزقو در
شاید شکار ایدوب بیر گوره خری
یقین قهرمانیم ئوز شکارینی
چالیشور تپه‌یه سوروب گتیرسن
تجربه‌سیز اوغول خراب ایده‌رسن
ووردوغون حیوانین گوزه‌ل دربسین
قولاق ویریر هاسو، تعجب لنیر
آه چکور بو گله‌ن؟ یا ناله ایدیر؟
رزقو دگیل بو، کیم اولا بیلر؟
هاسونین فکرئندن مین خیال گیدیر
بو بیر نفر در که صون نفسیله
دیرماشیر تپه‌یه، چوخ یاخیندا در
قالمایوب قدرتی،کول امیدیله
چیقماقدان ئوتری، اللرین آتور
آه خدا کیم اولا؟ بو کیندور چخیر؟
آستادان ایشیدیر: " یاخلیف عمر"!
اوغرو در؟ ایگیت در؟ یا بیر قوجا در؟
هاسونین الینده قوغزانیر خنجر
قایانین دالیندا، او پناهلانیر
گله‌نین قاباغین آلماقدان ئوتری
کیمسین دور! کیمسن دور! یوخسا ووررام
آه...! قاچاق مامه در ! چکیلیر گیری
درێژه‌ی هه‌یه
No comments:
Post a Comment