نامەیەکی مێژووی و گرینگی نەمر ئەمیر حەسەنپوور

نامەیەکی مێژووی و گرینگی نەمر ئەمیر حەسەنپوور
حەسەن قازی
ئێتێل و جولیوس ڕۆزنبێرک ژن و مێردێکی ئەمریکایی بوون کە بە تاوانی سیخۆری بۆ یەکێتی شووڕەوی لە ئەمرێکا لە مانگی ژووەنی ساڵی  ١٩٥٣ بە ڕێگای ئێلێکتریک دان لە لەشیان ئێعدام کران. ئەوان بەوە تاوانبار کرا بوون زانیاری تەواو نهێنییان سەبارەت بە سیستمی ڕادار و پێشخستنی مۆتۆڕی فڕۆکە و گەڵاڵەی چەکی ئەتۆمی لەبەردەست سۆڤییەتیەکان ناوە. ئەوان لە ساڵی ١٩٥١ حوکم دران و لە ساڵی ١٩٥٣ بە فەرمانی حکوومەتی فێدێڕالی دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا  لە سینگ سینگ لە ئۆسینینگ لە نیۆیۆرک بە ئێلێکتریک کووژران.  ئەوان یەکەم کەسانی مەدەنی ئەمریکایی بوون کە بە تاوانی ئەوتۆ لە زەمانی ئاشتی دا ئێعدام بکرێن. چەند کەسی دیکە بە تاوانی هاوکاریکردنی لەو بارەیەوە لە بریتانیا حوکم دران.
بە دەیان ساڵ، زۆر کەس، لەوانە ئەو دوو کوڕەی لە پاش ڕوزنبێرگەکان بە جێ مابوون  (میکاییل و ڕۆبێرت میرۆپۆل) دەیانگوت دایکوباوکیان و بەتایبەتی دایکیان کاری سیخوری نەکردووە و لە جێدا قوربانی ترس و خۆفی سەردەمی شەڕی سارد بوون.  ئەو دووکوڕە هەتیوە لەلایەن بنەماڵەیەکی کۆمۆنیستی ئەمریکایی وەخۆ کران و پاشناوی میرۆپۆلیان هەڵبژارد و تا ئێستا چەندین کتێبیان لە سەر ژیانی دایکوباوکیان نووسیوە و چەندین کەمپەینیان وەڕێخستووە. ئەوان لەو باوەڕە دان دایکیان بە ناحەق کووژراوە و دەبێ دووبارە وەخۆ بکرێتەوە و تاوانی سیخوڕی لە سەر لابچێ. ئێتێل و جولیوس ڕۆزنبێرگ ئەندامی حیزبی کۆمۆنیستی ئەمریکا بوون و لە سەرانسەری جیهان حەولێکی زۆر درا بۆ ئەوەی ژیانیان بپارێزرێ. عەبدوڵا گۆران لە تازیە باری ئەواندا پارچە شێعرێکی بە سۆزی هۆندووەتەوە و نامەی مامۆستای نەمر بۆ  کوڕی گەورەی ڕوزنبێرگەکان ڕۆبێرت میرۆپۆل سەبارەت بەو شێعرەیە. لە خوارەوە وەرگێڕانی نامەکە و شێعرەکەی گۆران دەخوێننەوە. مامۆستا ئەمیر بە پەیوەستی نامەکەی خۆی بۆ ڕۆبێرت میرۆپۆل دەقە شێعرەکەی هێناوەتە سەر خەتی لاتینی و وەرگێڕاوی ئینگلیسی شێعرەکەی گۆرانیشی بۆ میرۆپۆل ناردووە.
نامەکەی مامۆستا ئەمیر:
لە سەر کاغەزی مارکداری زانکۆی وینزۆر، کانادا
 بەڕێز ڕۆبێرت میرۆپۆل
٩٧ گارفیلد ستریت
سپرینگ فیلد، ماساجووسێت. 01108
دەوڵەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا
١٤-ی ژووەنی ١٩٩٣
ڕۆبێرتی ئازیز،
   هاوژینم، کوڕم و من بەیەکەوە لە ١٣ و ٢٠-ی مانگی مارسی ڕابردوو چاومان لە فیلمی  " مەرگی نا ئارامی ئێتێل و جولیوس ڕۆزنبێرگ " کرد لە کاناڵی تێلێڤیزیۆنی کانادا ( بەرنامەی حەوتووانەی  The Passionate Eye ) دا. زۆر بەر لەوەی ئەو فیلمە ببینم، ئەمن سەبارەت بەو ناعەداڵەتیم دەزانی کە دەرحەق بە بنەماڵەی ئێوە کراوە. لەگەڵ ئەوەشدا، نەمدەزانی ئەتۆ و برایەکەت مایکڵ، لەو بارەیەوە چ دەکەن.
لەو دواییانە دا بە دیوانی شێعری گۆران دا دەهاتمەوە، گەورەترین شاعیری هاوچەرخی کورد. گۆران ئەم شێعرە پەیوەستەی  " بۆ مکاییل" داناوە . ئەمن بە زەینم دا هات ئەوە بۆ ئێوە بنێرم.  ئەمن کۆپییەکی شێعرەکەش دەنێرم، هەر وەها لەگەڵ کۆپی رووبەرگی کتێبەکە لەگەڵ دەقی شێعرەکە کە لە ئەلفوبیی عەڕەبییەوە هێناومەتە سەر ڕێنووسی لاتیینی کوردی و شێعرەکەشم وەرگێڕاوە. ( لەبەر دابەشبوونی کوردستان لەناو وڵاتانی جۆر بە جۆر دا، زمانی کوردی بە سێ ئەلفوبێ دەنووسرێ، عەڕەبی، ڕۆمی و سیریلی)
   کارەکانی گۆران، وەکوو بەرهەمی نووسەران و شاعیرانی دیکەی کورد، کەوتووەتە بەر زوڵم و زۆرداری. کۆکراوەی شێعرەکانی یەکەم جار لە ساڵی ١٩٨٠ دا بڵاو بووەتەوە. گۆران لە هەڵەبجە لە دایک بوو، هەر ئەو شارەی کە کەوتە بەر کوشتاری سەدام حوسێن بە گازی کیمیایی. ئەو دەسگا سەرکوتکەر و بکوژەی کە ئەو پێکییەوە ناوە زۆر لە پشتیوانی سیاسی و بازرگانیەکەی لە ئەمریکا،بریتانیا، ئاڵمان، فەڕانسە و ئیتالیا ڕا هاتووە.
ئەمن شادمانم بەوەی بە ڕێگای ئەو بەڵگە فیلمەوە زانیم کە ئێوە بنیاتی ڕۆزنبێرگ بۆ منداڵاتان داناوە. گۆڕان لە گۆڕی خۆی دا دەگەشێتەوە بە زانینی ئەوەی کە مەرگی دایکوبابی ئێوە کۆتایی نەهێناوە بە خەباتی ئەوان لە پێناوی عەداڵەت دا. وەک دەبینن، بیرەوەری ئەوان لە دڵ  و مێشکی خەڵک دا دەژی تەنانەت لە جێی هەرە دووری وەک کوردستانیش.
وەرگێڕانی شێعر کارێکی هاسان نییە. لەگەڵ ئەوەشدا، ئەمن هیوادارم ئێوە و ئەندامانی بنەماڵەکەتان ئەو شێعرەتان پێ خۆش بێ. باشترین سڵاوم دەنێرم بۆ مکاییل، وا وێدەچێ گۆران پێی وا بووە لە ساڵی ١٩٥٣ ئەتۆ زۆر منداڵ بووی کە بکرێ لە شێعرەکەی تێ بگەی! هەر بۆیەش ڕەنگە ناوی شێعرەکەی نا بێ "بۆ مکاییل " و نەک بۆ " میکاییل و ڕۆبێرت ". ئەوەش هەر وەها سەرنجڕاکێشە کە گۆران لە شێعرەکە دا لە پێشدا ئاماژە بە ناوی دایکت دەکا.ئەوە ڕەنگە هۆی زۆر بێ بەڵام ڕەنگە لەبەڕ ئەوە بێ کە ئەو کەوتبێتە بەر تەئسیری ئەوەی کە دایکت سەری لە هەمبەر بێ عەداڵەتی دانەنواند و خیانەتی بە ئەوانە نەکرد کە هاوخەباتی بوون لە پێناو دنیایەکی باشتر دا. گۆران، وەک زۆر لە کوردەکان، زیندان و ئەشکەنجەی تەجروبە کرد بوو.

لەگەڵ باشترین سڵاو،
ئەمیر حەسەنپوور
هاوکاری توێژینەوە
دیپارتمانی لێکۆڵینەوەکانی کامیونیکەیشن
زانکۆی وینزۆر
وینزۆر، ئۆهایۆ
کانادا، N9b 3P4
تەلەفون:     (519)252-0611  

بۆ مکاییل
ئەی ڕۆڵەی ئێتیل و جۆلیۆس، ئەی مکاییل
ئەوەی تۆی هەتیو خست: جەورێکە زۆر زل،

جەورێکە کراوە لە باوەڕ بە داد
لە سەربەستی زانست، لە بیری ئازاد.

کێرذیکە بە دەستی خوێناوی تاوان
دراوە لە جەرگی هۆی فەخری ئینسان

ئئێتیل و جۆلیۆسی دایک و باوکی تۆ
بۆ ئاشتی ئەیاندا لە یەک هەشت و نۆ..

ئەیانویست زانستیان، بەری مێشکیان،
بێتە هۆی ڕووناکی بەرچاو بۆ ژیان.

نەک دەزگای دۆزەخی قەڵاچۆکاری
دروست کا بۆ دەستی سەرمایەداری

تا گۆشتی گیانداری ڕووی ئەرز بە یەک جەم
دەرخواردی دێوێک بەن دایپچڕیوە دەم.

ئەم پاکی و پیرۆزی و بەرزی نیازە
بە تاوان دانرا لە دنیای تازە..

هەر لە بەر پەیکەری سەربەستی بەرزا،
وەک قۆچی قوربانی دران بە عەڕزا!

پەیکەری سەربەستی بە چاوی خۆی دی
وڵاتی: دوو زانای مردن. لە سەر چی؟

لە پەڕەی تەئریخا سەرەک لێنکۆڵن
سەرشۆڕە لە شەرمی زانای وا کوشتن!

کووژران دایک و باوک، بەڵێ لە ناو چوون
لە ڕێی باوەریانا بە قوربانی بوون!

تۆ و ڕۆبێرت تا کە جووتێک هەتیون
خەم خۆرادن ئەو بزەی لە لێو بڕیون

کە تا مرد بۆ دایکت هۆی گەشی دڵ بوو
دوا نامەی بۆ بزەی لێوتان بە کوڵ بوو؟
                ***
ئەی مکاییل! ئەی ڕۆبێرت! ئەی نازدارەکان
ونتان کرد باوەشی گەرمی دایکتان!

لێتانی شاردەوە هەوری گەشی مەرگ
پڕشنگی باوکێتی جۆلیۆس ڕۆزنبەرگ

گرانە، ئەزانم، بێ دایک و باوک مان
بۆ کۆرپەی وەک ئێوەی ئێسک سووک و جوان،

بەڵام ئەگەر ئێتیل و جۆلیۆسی زانا
نەبوورن لە خۆیان لە ڕێی ئینسانا،

ژمارەی هەتیوی ئینسانی هەژار
دوونابێ .. ئەگاتە سەد هەزار هەزار!

دوایی، بەرخەکانی نەوەی رۆزنبەرگ
ئێستاکە لای گشت کەس بوون بە کزەی جەرگ

لە جیاتی دایک و باوکێک ، یەک ملیار
دایک و باوک دایناون بە ڕۆڵەی نازدار!

باوەشی کەم تیایە ئەم ڕووی جهانە
بە گەرمی بۆ ئێوە نەبێ بە لانە!..
سلێمانی - ١٩٥٣

مامۆستا ئەمیر لە ژێر وەرگێڕانی ئینگلیسی شێعرەکە دا نووسیویە:
سلێمانی [ شاری ئەلسولیمانییە]. ١٩٥٣
[ئەو شێعرە یەکەم جار لە ڕۆژنامەی کوردی ژین ( ژین یانی لایف) ، ژمارەی ١١٦٥، ١٧-ی سێپتامبری ١٩٥٣ دا بڵاو بووەتەوە]
تێبینی: زانیاری کورت لە سەر ڕوزنبێرگەکان لە ئینتر نێت وەرگیراوە.