جەعفەر حەسەنپوور، لێکۆڵینەوەیەک لە مەر وشەی قەرزکراوی ئوڕووپایی، فارسی و عەڕەبی لە ستانداردی سۆرانیدا!
دوایین دیداری نەمران دوکتور ئەمیر حەسەنپوور و دوکتور جەعفەر حەسەنپوور لە شاری کارلستاد لە سوێد لە ساڵی ٢٠١٢
دوکتور جەعفەر حەسەنپوور لە ساڵی ١٩٩٩ پایاننامەی خۆی بە نێوی: ( لێکۆڵینەوەیەک لە مەڕ وشەی قەرزکراوی ئوڕووپایی، فارسی و عەڕەبی دە ستانداردی سۆرانیدا) پێشکێشی دیپارتمانی زمانانی ئاسیایی و ئەفریقایی زانکۆی ئووپسالا کرد لە سوێد و پلەی دوکتورای پێ وەرگرت. ئەو تێزە بە زمانی ئینگلیسی نووسراوە و زانکۆی ئووپسالا هەڵێنجاوەکەی بەم شێوەیەی خوارەوە ناساندووە.
حەسەن قازی
لێکۆڵینەوەیەک لە مەر وشەی قەرزکراوی ئوڕووپایی، فارسی و عەڕەبی لە ستانداردی سۆرانیدا!
ئەو پایاننامەیە لە پێواژی قەرزکردنی پەیف لە ستانداردی سۆرانی زمانی کوردی دەکۆڵێتەوە، کە لە عێڕاق، ئێران و دیاسپۆرای کوردی دا قسەی پێ دەکردرێ. قەرز کردن، بریتییە لە شێوەیەک لە پێوەندی زمانی، کە لە هەموو ئاستەکانی ستروکتووری زمان دا ڕوو دەدا. لە کوردیی ئەدەبی بەر لە ستاندارد بوون دا ( کورمانجی و سۆرانی) کە لە سەروبەندی بەر لە مۆدێڕن دا سەری هەڵێنا ، قەرزکردن لە عەڕەبی و فارسی ئامرازێک بوو بۆ پێشخستنی نەریتێکی تایبەتی ئەدەبی و زمانەوانی.بە پێچەوانە، لە ستانداردی سۆرانی و کورمانجی دا قەرز کردن لە زمانە دەوڵەتییەکان، عەرەبی، فارسی و تورکی، وەک شێوەیەک لە زاڵدەستی چاو لێدەکرێ، هەڕەشەیەک بۆ سەر کەسایەتی، کولتوور و تایبەتمەندی جوێی نەتەوەیی نەتەوەی کورد. لە وڵامدانەوە بە قەرز کردن و لە جیاتیان، پەتی کردن بە ڕێگای داڕشتن، قەرزکردنی ناوخۆیی و ئامرازیدیکە بۆ دەوڵەمەند کردنی سەرچاوە پەیڤییەکانی زمان دەکار دەکردرێ.
سۆڕانی وەکوو زمانێکی ژێر دەستە، لەگەڵ دەرجەی جۆر بەجۆری سەرکوت و زوڵمی زمانی بەرەو ڕوو بووە و ئەوە ڕێگای پێ نەداوە ئازادانە پێش بکەوێ.لە بەر ئەوەی ئاخێوەرانی سۆرانی لە (ئێران) تەنێ بە زمانی فارسی خوێندوویانە و پەروەردە کراون، یان تا ڕادەیەکی زۆر بە عەڕەبی لە (عێڕاق)، وشەی قەرز کراو لە زمانە ئوڕووپاییەکانەوە لە سۆرانی دا بە گشتی ناڕاستەوخۆ لەزمانی فارسی و لە عەڕەبییەوە لە (عێڕاق) هاتوونەتە نێو زمانی کوردی. ئەو وشە قەرزکراوانە سەرچاوەیەکی سەرەکین بۆ مۆدێرن کردنی پەیڤان. لەم لێکۆڵینەوەیە دا لیستێک لەو وشە قەرزکراوە ئوڕووپاییانەی وا هێمن و کۆد دانەرەکانی دیکەی سۆرانی دەکاریان کردوون ئامادە کراوە. زۆربەی ئەو وشە قەرزکراوە ئوڕووپاییانە ڕۆنیشتوون و جێی خۆیان گرتووە، لە گۆڤاران، کتێبان، و زمانی ئاخافتن دا دەکار دەکردرێن هەر چەند ئەوان نە ڕێنووسیان ستاندارد کراوە و نە لە قامووسەکان دا ئاستە کراون. هێندێک وشەی قەرزکراوی موتوربە،وشەی قەرزکراوی ئاڵوگۆڕ کراو، وشەی ساز کراو، وشەی پەتی کوردی کە هێنراونە نێو کوردی ڕۆنیشتوون و دامەزراون. لەگەڵ ئەوەشدا، لە ژێر تاوی بارو دۆخی پێوەندی زمانی بە گوڕ و نەپساوە،وشە قەرز کردن و پەتی کردن دڕێژە دەدن بەوەی کە مەیلی سەرەکی بن بۆ ستاندارد کردن.
No comments:
Post a Comment