قسەکانی پرۆفسۆر عەبباس وەلی لە کۆنفڕانسی بۆن، دیداری ژینا و ژیانەوە

قسەکانی پرۆفسۆر عەبباس وەلی لە کۆنفڕانسی بۆن، دیداری ژینا و ژیانەوە
لە ڕۆژی شەمە ٢٥-ی فێڤرییەی  ٢٠٢٣ بە پێی بانگهێشتنی  ڕێکخراوی جیهانی کورد کۆنفڕانسێک  بە بەشداری نوێنەرانی بەشێک لە هێزە  سیاسییەکانی کوردستانی ئێران و ژمارەیەک لە ئاکادێمی و ڕووناکبیری کورد بەڕێوەچوو. لێرولەوێ لە ڕووی نەزانی یان بە ئانقەستە هێندێک لە قسەکانی پرۆفسۆر وەلی چەواشە کراوە. لێرە دا دەقی وتەی بەڕێزیان دەخوێننەوە.
دوکتور مەنسوور سوهرابی بەڕێوەبەری پانێل: بە نێوی ژن ژیان ئازادی، ماندوونەبوونی دەکەم لە هەموو لایەک. بەخێرهاتنی گشت میوانە بەڕێزەکان دەکەم و سپاسی ئەو بەڕێزانە دەکەم  کە لەو پانێلە دا بەشدار بوون. پانێلێکی زۆر گرینگ وەکوو "دیاردەناسی شۆڕشی ژینا و بەرژەوەندیی کوردستانی"
کاتێک ئێمە چاو لە خەباتی گەلەکەمان دەکەین لە سەد ساڵی ڕابردوو دا زۆر فەراز و نەشیب دەبینین. دەبینین لە هێندێک دەرفەتی تاریخیدا ئێمە  توانیومانە نەوعێک سەروەری سیاسیمان  هەبێ. لە دەرفەتێکی دیکەی تاریخیدا شۆڕشەکەمان نووستووە ماوەیەکی زۆر ڕەنگە ئەو شۆڕشە بە حاڵەتێکی غەیری فەعال مابێتەوە بەڵام دواتر ئەو شۆڕشە ژیاوەتەوە. لە دوای هاتنە سەر کاری کۆماری ئیسلامی فەراز و نەشیبێکی زۆرمان دیوە. هێزی کوردستان واتا هێزی گەل لە کوردستاندا، لە کوردستانی ئێراندا هێزێکی دیارە. هێزێکە کە دەتوانێ ئاسەوار و شوێنەواری هەبێ لە سەر هەموو کۆمەڵگا. هێزە سیاسییەکانی کوردستانیش هەر وا توانیویانە  لە ماوەی چل ساڵی ئەخیر دا وەکوو حیزبی سیاسی ئەکتی باش بگێڕن و بتوانن تەئسیریان لە سەر خەبات هەبێ. هەر لە یەکەم  ڕۆژەکانی  هاتنە سەر کاری کۆماری ئیسلامی بە تەحریم کردنی ئینتیخاباتێکی کە وەک ڕێفراندۆم دیاری کرا خەباتی  ئێمە لەو ڕۆژەوە بە شکلێکی زۆر بەرچاو دەستی پێکرد. کە ئێمە لەو کاتەوە نامان بە جمهووری ئیسلامی کوتووە تا ئەوڕۆ بەردەوام بووین لە سەری.
بەڵام ئەوەی کە ئێستا ڕووی داوە وەکوو نوختە عەتفێکی تاریخی  مەسەلەی ژینا و شۆڕشی ژینا کە لە کوردستاندا ئێمە دیتمان دەستی پێکرد، من زۆرجار لەگەڵ هاوڕێیەکانم دەڵێم لە ساڵی ١٤٥١ دا، لە ٥٠ ساڵی داهاتوو دا مێژوویەک کە بۆ ئەو شۆڕشە بنووسرێتەوە لەلایەن کەسێکی غەیری کوردەوە چۆن دەنووسرێتەوە؟ ئێمە چۆنی باس دەکەین؟ ئێمە چەند توانیومانە ئەو شۆڕشە وا پێناسە بکەین کە وەکوو خۆی هەیە . حیزبە سیاسییەکانی ئێمە لە سەرەتای شۆڕشەکەوە توانیان بەشێوەیەکی فەعال کۆنێش ساز بن. ریئەکشن نەبوو، واکونێش نەبوو، کونێشیان ساز کرد لە جامیعە دا. هەمیشە مەسئەلەیەکی کە زۆر جێگای سرنج بوو ئەوەیە کە ئایا ئێمە توانیومانە کۆنێش سازی  بکەین یا واکونێشی جووڵاوینەوە؟ کە بە مەسەلەی ئێعتێسابات و بە هاناچوونەوەی خەڵک و ئەوەی کە لە نێوخۆی کوردستاندا ڕووی دا، بەڵام لەو بەرەوە چاو لێ کەین لەدەرەوە ئۆپۆزیسیۆنی ئێرانی، لەگەڵ حیزبە سیاسییەکان پێوەندییەکانیان لەگەڵ خۆیان چەندە توانیویانە کونێێشێکی باشیان هەبێ کە کەمترین ڕەخنەی لەسەر بێ. ئایا ئەو کۆنیشە کە ئێمە لە بێوخۆ هەمان بۆ  لە دەرەوەش هەمان کۆنێشمان هەبۆ؟ ئایا ئێمە کە دەمانتوانی پێشەنگی ئەو شۆڕشە بین  بۆ سەرتاسەری ئێران ئۆپۆزیسیۆنی  ئێرانی بە دووی خۆماندا ڕابکێشین، بتوانین ئێمە گوتار سازی بکەین، بتوانین ئێمە پلاتفۆڕمێک تەشکیل بدەین کە بۆ نموونە ڕەزای پەهلەوی یان کەسانی دیکە بیانهەوێ لەگەڵ ئێمە بەشدار بن ئێمە چەندە موەفەق بووین لەو کارە دا؟ جا ئەوانە باسهایەکن کە ئێمە دەتوانین باسی بکەین . ئێمە ١٢٢ کەسمان شەهید داوە لەو شۆڕشە دا. حەوت هەزار و پێنجشەد  کەسمان بە دیل گیراوە. زۆرترین خەسارمان پێ وارید بۆ بەڵام دەسکەوتەکانمان  چۆن بۆ؟
جا بۆیە ئەمن پێم خۆشە بۆ دیاردەناسی ئەو شۆڕشە، بۆ ئەوەی کە جوابێکیش بە پرسیاری پانێلی ئەوەڵ بدەینەوە و ئەمن لێرە دەسخۆشیان لێ دەکەم و ڕەخنەکەشیان  لە جێی خۆی دەزانم بەش بە  حاڵی خۆم من ئەو کەمایەتییەی کە لە بەڕێوەبەری کۆنفڕانسەکەدا هەبۆ  ئەمن وەستۆی دەگرم بیلەخەرە کاری یەکەممانە و حەتمەن لە داهاتوو دا باشتر دەبێ. بەڵام وەکوو جوابێکیش بۆ وی لەو پانێلە دا ئەمن پێم خۆشە  بەڕێزان ئاماژە بە ویش بکەن کە بۆچی ژن لە کوردستاندا، لە پرۆسەی سیاسیدا  دەوری لە مەسەلەی رێبەری دا، لە مەسەلەی بەرچاو بووندا، هەر ئەوەی کە بۆخۆیان باسیان کرد نییە پێم خۆشە جوابی لێ وەرگرین. بە هەر حاڵ ئەمن دەچم بۆ لای کاک دوکتور عەبباسی وەلی، ئەمن پێناسەم نەکرد بۆ وەی بۆ هەموو ئەو بەڕێزانە  بە ئەندازەی کافی ناسراون و دەتانناسن. کاک دوکتور پرۆفسۆر عەبباسی وەلی من پێم خۆشە جەنابت لێکدانەوەیەکت لەسەر ئەو شۆڕشە هەبێ وەکوو ئەو تایتلەی کە ئێمە دامانناوە " دیاردەناسی شۆڕشی ژینا و بەرژەوەندیی کوردستانی" لە ڕوانگەی جەنابتەوە چۆنە؟ فەرموو!
پڕۆفێسۆر عەبباس وەلی: زۆر سپاس، سپاس بۆ ڕێکخەرانی ئەو کۆڕە، هەر واتر سپاس بۆ ئێوەی بەڕێز کە لێرە بەشدار بوون. بە باوەڕی من دە پێوەندی لەگەڵ کورد و کوردستاندا شۆڕشی ژینا دوو دەسکەوتی زۆر ئەساسی هەبووە، یەکیان پێکهێنانی هووییەتێکی پلورالیستی دێمۆکڕاتیک لە ژێر چەتری ژن ژیان ئازادی. ئەوە دەسکەوتی ئەوڵی بووە کە لە تەواوی ئێرانێ بڵاو بووەتەوە و ئەلئان کە دەبینین سەعی و ئیهتیمامێکی زۆر هەیە کە پێشی ئەو بڵاو بوونەوەی بگرن و ئەوەی بێننەوە سەر جێگای خۆی. ئەمما مەسەلەی دووەم لێرە ئەوە بووە کە شۆڕشی  ژینا پێوەندی مێژوویی و پێوەندیی سیاسی بەینی مەرکەز و ئەو کۆمەڵگایانەی دە پەراوێز دان، پەراوێز لە نەزەر جوغرافیاییەوە دەڵێم. ئەو پێوەندییەی گۆڕیوە یانی ئەلئان لە ١٦-ی سێپتامبری ٢٠٢٢ وەوە پەراوێزە کە سێنتر و مەرکەزی دینامیزمی سیاسییە.
ئەلئان بەشێکی زۆر لە ژوورەوەی ئێرانێدا مەرکەز ئێستاش تابیعی ئەو دینامیزمەیە کە لە پەراوێزیدا هەیە. ئەمما ئەو دەسکەوتانە بۆ خۆی سەبەبێکی هەیە، سەبەبێکی ئەساسی ئەوەیە کە شۆڕشی ژینای دە واقیعدا شۆڕشی کۆمەڵگای مەدەنی ئێرانێیە.  دە دەرەجەی ئەوەڵدا شۆڕشی کۆمەڵگای مەدەنی کوردستانە، دە دەرەجەی دووەمدا شؤڕشی کۆمەڵگای مەدەنی کولی ئێرانە. ئەوە بۆ خۆی بەو مەعنایەیە ئەلئانەکە ئەو پێوەندییەی سیاسی سوننەیی بەینی سیاسەت و کۆمەڵگای مەدەنی  لە کوردستانێ و هەرواتر لە ئێرانێ بە گشتی ئەویش گۆڕدراوە. بە نەزەری من مێحوری ئەسڵی سیاسەتی کوردی ئەلئانەکە جووەتە سەر کۆمەڵگای مەدەنی و کۆمەڵگای مەدەنی نەبزی ئەساسی سیاسەتی کوردییە و ئەگەر ئێمە بچینەوە سەر  بەحسێکی فەلسەفی کە دەڵێ کۆمەڵگای مەدەنی دەسکەوتی ئەساسی مۆدێرنیتەیە بەو مەعنایە ئێمە واریدی سیاسەتێکی مۆدێڕن بە تەواوی مەعنا بووین.
ئێستا پاش نزیکەی سەد ساڵان کە هووییەی مۆدێڕنی کوردی لە ئێرانێ دەستی پێکردووە ئەلئانەکە  قەدەمی ئەوەڵ چ لە نەزەری گوفتمانی/گوتارییەوە و چ لە نەزەر سیاسییەوە ئێمە واریدی فەزایەکی حەڕەکەت و جووڵانەوەیەکی مۆدێڕنی سیاسی بووین.
بە نەزەری من  ئەگەر مێحوری سیاسەتی فێعلی کوردی  لە کۆمەڵگای مەدەنییەوە ئەو مێحورە ئەساسەن زات یان خیسلەتێکی مۆدێڕنی هەیە ئەوە بەو مەعنایەیە کە دەبێ فۆرم و ناوەرۆکی سیاسەتی کوردیش بگۆڕدرێ و مۆدێڕن ببێ. ئەوە شتێکی زۆر ئەساسی یە کە دەبێ لەبەر چاو بگیرێ. نە فەقەت ئەساسییە  بەڵکوو شتێکی حەیاتییە هەم دە بەینی خۆماندا  وەکوو کورد و هەم دە بەرابەر ئەوانیدیکەی کوردیدا جا ئەوڕۆکە فارسە، سبحەینێ ئازەری بێ یا هەر کەسێکی دیکە. ئەوە شتێکی زۆر زۆر گرینگە دەبێ لەبەرچاو بگیرێ.
یەکێک لە ئەساسی ترین پێداویستییەکان، تایبەتمەندییەکانی سیاسەتی مۆدێرنیش  سەربەخۆیی حیزبەکان و سەربەخۆیی هێزە سیاسییەکان لە نەزەر سیاسی و فەرهەنگی لە داخلی کۆمەڵگا دایە. ئەگەر ئەوەی لە بەر چاو بگرین، بە تایبەتی ئەگەر ئەو ئیستیدلالە دروست بێ کە ئەلئان کۆمەڵگای مەدەنی مەرکەزی سیاسەتی کوردییە ئەوە بەو مەعنایەیە کە ئەو هێزانەی کە دە کۆمەڵگای مەدەنی دان دەبێ سەربەخۆیی  گوتاری و سەربەخۆیی پراکتیک. پراکسیس و هەر وەها تیوری سیاسی ئەوانە لەبەرچاو بگیرێ و جیاوازییەکان بە ڕەسمی بناسرێ و ڕێزی لێ بگیرێ.
دە دەرجەی ئەوەڵدا من لێرە میسال دێنمەوە. مەسەلەی ژنان. مەسەلەی ژنان. ئەلئان پانێلەکەی ئێرە کە ئەو بەڕێزانە قسەیان لە سەر کرد هەموو باسی مەسەلەیەکیان کرد کە دەگەڕێتەوە سەر ئەوەی ئەویش ئەوەیە کە مەسەلەی ژنان سەربەخۆیی تایبەتی خۆی هەیە، ئەو سەربەخۆییە تایبەتییە لە نەزەر سیاسییەوە، لە نەزەر گوتارییەوە، لە نەزەر فەرهەنگییەوە دەبێ بناسرێ ناتوانین ئێمە مەسەلەی ژنان بکەین بە  دیپارتمانی حیزبێکی و ئەوەی تابیعی ئەو مەسەلەی بکەین. ئەو سەربەخۆییە دەبێ بناسرێ و ئێمە دەبێ بزانین کە  دە شۆڕشی ژینای دا ئێمە هەم هووییەتی  نەتەوەییمان هەیە، هەم هووییەتی جینسییەتیمان هەیە، هەم هووییەتی  چینایەتی مان هەیە. هیچ یەک لەوانە قابیلی وەی نین کە بتوانین یەکێکیان بە یەکی دیکە تەقلیل بدەین. ئەگەر لێرە سیستمێکی تیوریک کار بکا بۆ ئەوەی کە ئێمە بتوانین  سیاسەتێکی مووەفەق دابێین ئەوەیە کە دەبێ بڵێین ئەو سیاسەتە لە ئینترسێکشن، نوقتەی تەقاتوعی ئەو سێ شتانە بێ. ئەوەی هەر وا ناڵێم بۆیەیە کە شۆڕشی ژینا  دە ئەساس دا بە دژی سێ جوور ئاپارتایدە؛ ئاپارتایدی نەتەوەیی، ئاپارتایدی  جینسییەتی و ئاپارتایدی چینایەتی.  ئەگەر ئەوە دە نەزەر بگرین ئەوەی ئێمە لەو بابەتەوە تا ئەو جێگایەی کە پێوەندی بە ئاپارتایدی چینایەتی و نەتەوەییەوە هەیە  جمهووری ئیسلامییە بەڵام وختێک کە دێینە سەر ئاپارتایدی جینسییەتی  مەسەلەکە بەرفرەوانتر دەبێتەوە لەبەر ئەوەی کە ئەو ئاپارتایدی جینسییەتی بنەمای زۆر بەهێزیشی دە خانەوادەی کوردی و  ئێرانیدا هەیە، چونکە ئەو ئاپارتایدی جینسییەتی بنەمایەکی زۆر بەهێزی دە ڕێکخراوە سیاسییە کوردی و ئێرانییەکاندا هەیە.  بۆیە ئێمە دەبێ ئەوەی لە نەزەر بگرین و لە سەر ئەساسی ئەوە سیاسەتێکی تازە دابنێین، سیاسەتێک کە ئەساسەکەی ئەوە بێ ئەگەر ئێمە سیاسەتێکی کولی دادەنێین و ئەو سیاسەتە شامیلی هێز، ڕێکخراو یا جەماوەرێک یا حەتتا بونگاهێک، یا حەتتا مەرکەزێکی فەرهەنگی و ئەوانە دەبێ ئەو جیاوازییانە لێرە دا لە نەزەر  بگیرێ. ئەگەر بۆ کولی مەسەلەکە بۆچوونمان ئاوا بێ لێرە دا ئەگەر باسی داهاتوو بکەین ئەمن دەگەڵ ئەو قسەی کە هەواڵێک لێرە کردی فکر دەکەم کە گوڵاڵە خانم [کەمانگەر] بوو کە کوتی داهاتوو  هەزار ساڵ نییە. داهاتوو ئەو جوورەی کە سابیقەن مارکسیستان ئیشاڕەیان پێ دەکرد کە ئەو مەسەلە دە داهاتوو دا وەدی دێ، دە داهاتوو دا ئێمە هەموو مردووین خەڵاس بوو. داهاتوو شتێکە کە ئەلئان دەگەڵمانە. سیاسەت دەبێ لە سەر ئەوڕۆ بێ هەر سیاسەتێکی کە ئەوڕۆ قوربانی داهاتوویەکی بکا، داهاتوویەکی نامەعلووم بکا ئەساسەن سیاسەتێکی مێتافیزیکی یە. سیاسەتەکە دەبێ ئی ئەوڕۆ بێ، سیاسەتی موشەخەسی ئەوڕۆ. جا وەختێکی دەڵێم بۆ داهاتوو دەبێ مەقسوودم ئەوەیە داهاتوویەکی کە ئەلئان دەتوانین بیبینین و بتوانین خەتێکی بۆ بکێشین، واتە خوتووتی شێماتیکی ئەوەی ڕوون بکەینەوە نەک داهاتوویەکی ئەگەر مەسەلەن سۆسیالیزم هات مەبەستم ئەوە نییە. بە هەر حاڵ دە داهاتوویەک دا دوو پێویستی هەیە یەک دە کۆمەڵگای خودی کوردی دایە، یەکیش پێویستییەکە دەگەڵ کۆمەڵگایەکی گەورەتری ئێرانێ.
ئەمن فکر دەکەم دە چوارچێوەی کوردیدا ئێمە دەبێ  ئەوەمان لەبەر چاو بێ ئەلئانەکە وەزعەکە ئەوەندە حەساسە  کە ئێمە لە قۆناغی دروست کردن یا کار  کردن لەگەڵ شتێکی وەکوو ناوەندی هاوکاری تێپەڕ بووین بە نەزەری من. ئێمە واریدی قۆناغی ئیتیلافێکی سیاسی بووین. نەزەری من ئەوەیە. نەزەری من ئەوەیە دەو قۆناغەیدا دەبێ زۆر باش فکر بکەینەوە و بنەمایەکی ئەساسی لە بۆ ئیتیلافی سیاسی لە سەر بەرنامەیەکی حەدی ئەقەلی قابیلی قبووڵ بۆ هەموو هێزە سیاسییەکان دانێین. جا ئەوجار شەرتیش ئەوە نەبێ کە ئەوە ئیدێئۆلۆژی ئەوەیە و ئەوە بۆچوونی ئەوەیە و ئەوە نازانم ئاوایە. شەرتەکە ئەوە دەبێ کە کێ ئوسوولی ئەساسی ئەو بەرنامەی حەدی ئەقەلی بۆ ئیتیلاف قبووڵ دەکا. ئەگەر فارسەکان دەتوانن ئەو کارەی بکەن و ڕۆژ بە ڕۆژ بەهێزتر دەبێ ئێمە لێرە پێداگرتن لە سەر ئوسوولی ئیدێئۆلۆژیک، چون ئەو کەسەی دەڵێ ئەمن لەگەڵ کەسێکی ئیتیلاف ناکەم چون ختووتی ئیدێئۆلۆژیکی هەیە بۆ خۆشی نازانێ کە بۆخۆشی لەسەر ختووتی ئیدێئۆلۆژیک قسان دەکا. ئەوە ئەساسەن بۆ خۆی ئیدێئۆلۆژیکە. ئەگەر ئەوە وا بێ، ئەساسەکە وا بێ ئێمە دەبێ ئەوەی ئەو خەتەکەی ئاوایە، نازانم ئەوە وا دەڵێ فڵان. ئێمە لەو قۆناغەی کە تێپەڕ بووین بەرەو ئەوە دەبێ بچین کە ئیتیلافێکی دروست بکەین، ئیتیلافێکی سیاسی دروست بکەین  ئەوە دەبێ لە سەر بەرنامەیەکی بێ جا هەر کەسێکی بۆخۆی ئەو بەرنامەی قبووڵ کرد هاتە ژوورێ تابیعی ئەو ئوسوولەی دەبێ کە پێکەوە حەموومان دای دەنێین ئەو دەمی ئیدی جێگای ئەوەی نییە کە گلەییێ  بکا کە ئەمنیان  وەلا ناوە یا ئەمنیان وەلا نەناوە چون  ئەمن وا دەڵێم، ئەمن وا ناڵێم.
ئەو  دەمی ئەو بەرنامەی حەدی ئەقەلی ئێمەیە، ئەوە ئوسوولی ئێمەیە ، ئیمە دەمانەوێ بەر ئەساسی وەی کار بکەین ئەگەر دێی فەرموو دەگەڵمان کار بکە. وەختێکی  کە شتێکی وا دروست کرا ئەو دەمی بە باوەڕی من ئیتیلاف لە ناوەندی شت دەبێ. بە نەزەری من وەزعی حەساسی ئەوڕۆ بەو کارانەی کە ئۆپۆزیسیۆنی فارسی دەیکا زەرورەتی ئەوەی هەیە کە ئێمە ستادێکی دروست بکەین. ستادێکی گوفتمانی و ستادێکی عەمەلییاتی دروست بکەین  لە هێزە کوردییەکان. ئەلئان وەختی وەیە بە نەزەری من زۆرمان لەو جێگایەی دانیشتووین هێندێک دابەزین  و بێین واقعی جامیعەکەمان ببینین، واقعی کۆمەڵگاکەمان ببینین . وەختێک واقعی کۆمەڵگاکەمان دی ئەو مەسائیلە زەروورەت پەیدا دەکا. ئەمن کە باسی ستادێکی عەمەلییاتی و گوفتمانی دەکەم  لەبەر ئەوەیە ئێمە زۆر دەباتە پێشێ ئەو دەمی ئێمە دەتوانین دوو وتەبێژ بۆ  وەی دابنێین یەکیان پیاو بێ یەکیان ژن بێ یا ئەساسەن دەبێ لێرە ژن حەتمەن هەبێ، زۆر بە ڕاشکاویش دەڵێم  بە بێ تەعاروفیش دەڵێم کەسێکی فارسی چاک بزانێ، کەسێکی ئینگلیسی بزانێ، بەڵام فارسی زانی ئەساسی یە چون دە شەڕایەتی ئەوڕۆ دا بەو جەوەی کە بەو سیاسەتانەی دەستی ڕاستی هێناویەتە پێشێ ئەوە زەروورەتی هەیە، ئەوە واقیعەن زەروورەتی هەیە.
ئێمەی کورد بە شێوەیەکی تاریخی ڕەوابیتی عموومیمان زۆر خراپ بووە پێمان داگرتووە لە سەر بەعزە شتێکی  کە ئەلئانەکە چەسپاندنی وانە، دە جەوی سیاسی ئەوڕۆ دا موشکیلە . وختێک دوو کەسی ئاوا هەبێ ئەو دوو کەسە بە یەک زمان قسان بکەن، بە یەک شت قسان بکەن  کە ئەوە هەڵوێستی ستادە. ئەوە پێشی فارسەکان دەگرێ. ئێمە ئەوەمان بۆخۆمان دی. بزانین ئەو تەشەدوودەی کە لە مەوریدی ناوەندی هاوکاری هاتووەتە پێشێ. بە نەزەری من ئەو مەوزعەی کە ئێستا لە سەر ڕەزا پەهلەوی گیراوە، لە سەر سەلتەنەت گیراوە دەبوو سێ مانگ پێشتر بگیرێ. ئەوە سێ مانگ پێشتر وەکوو مەوزعێک بگیرێ ئەو تەشەدودەش نەدەهاتە پێشێ. دەر زیمن، ئەمن زیمنی ئەوەی کە ڕێز و ئیحتیڕامم هەیە بۆ کاک مستەفا و حیزبی دێمۆکڕات دە عەینی حاڵدا ئەمن لێرە جوورێکیش سەداقەتم پێ خۆشە پێویستە  ئەو مەوزعانەی کە گیراوە هیچ فەرقی نییە لەگەڵ کەسێکی کە دەچێ لە ئەمریکایە دەڵێ ئێمە هیچ خەتی سوورمان نییە. هیچ خەتی سوور نەبوون ئەمن وای تێدەگەم دەرکەی ئاواڵەیە. هیچ خەتی سوور یانی سیاسەتەکە مەرزی نییە. هیچ خەتی سوور بە مەعنای ئەوەیە ئەمن لەگەڵ حەموو کەس دادەنیشم. مومکینە بڵێ دادەنیشم بەر ئەساسی بەرژەوەندی خۆم دە سیاسەتدا  بەرژەوەندی ئەساسی یە، بەڵام ئەمن ئەساسەن ئەوە دەڵێم ئەگەر ئێمە لێرە ئەو مەوزعەی دادەنێین وەکوو ستادێکی کولی سێ مانگ لەوە پێش ئەلئان ئەو قەیرانە نەدەهاتە پیشێ.
سۆهرابی: کاک عەبباس ببورە ئەگەر ئەمن بتوانم بێمەوە لات کۆبەندێکی بکەی، کاتەکەی دەوری ئەوەڵمان خەریکە تەواو دەبێت کۆبەندێکی بفەرموو، دواتر دێمەوە  خزمەتت.
وەلی: زۆر باشە. ئەمن لەسەر وەی ناڕۆم چیدیکە، دووەمیش ئەوەیە کە وەختێک ئێمە ئەوەمان ساز کرد دەبێ لەگەڵ کەسانی دیکە، هێزەکانی دیکە، سازمانەکانی دیکە  دە چوارچێوەی گەورەتری ئێرانێدا ئیتیلافێک دروست کەین. ئەو ئیتیلافە  ئەساسی یە دەگەڵ بەلووچی، دەگەڵ لوڕی، دەگەڵ عەڕەبی، دەگەڵ ئازەری دەگەڵ تورکەمەنی دەگەڵ هەرکەسێکی کە دێ دەو ئیتیلافەیەوە. ئەو ئیتلافە دیسان دەبێ بەر ئەساسی بەرنامەیەکی موشەخەس مەسەلەن چووزانم ئەگەر هێزێکی ئازەری دەستەچەپی هەیە و دەیەوێ بێتە ژوورێ و بنەمای مینیمۆمی ئەو ئیتیلافەی قبووڵ دەکا دەبێ وەربگیرێ. ئەوەش زەروورەتێکی ئەساسی ئەلئانە کە دەبێ بکرێ بەو وەزعەی کە ئەلئانەکە لە دەرەوەی وڵاتی و هەر واتر لە ژوورەوەی وڵاتی ئەو سیاسەتە دەستی ڕاستییانە  ئینسیجام  پەیدا دەکەن. ئینسیجام پەیدا کردنی وانە لە نەزەر سیاسی و لە نەزەر ئیدێئۆلۆژیکەوە  بەو مەعنایەیە کە ئێمە دیسان دەکەوینە پەراوێز. هەرچەندێکی سەعیش بکەین ئێمە دەکەوینە پەراوێز. یانی ئەوە واقعییەتێکە نابێ لە بیری بکەین ئەو دوو مەسەلەیەی کە من مەترەحم کرد بۆ داهاتوویەکی کە ئێمە پێی دەڵێین بەشێک لە ئەلئانە یانی ئەکنوون و حاڵایە  دەو شەرایەتەی دا ئێمە دەبێ بەرەو ئەوەی بچین. سپاسوو دەکەم.
سۆهرابی: زۆر سپاس کاک عەبباسی خۆشەویست دوو خاڵی زۆر گرینگت ئاماژە پێ کرد. یەکێک دانانی پلاتفۆرمێک بۆ کورد ئێمە بتوانین لە نێوخۆماندا  ئیتیلافێکی سیاسیمان هەبێ و ئەوەی کە پلان و بەرنامەیەکمان هەبێ بۆ ئیتیلافێکی گوستەردەتر لە سەتحی ئێراندا.

--------
سوهرابی: کاک دوکتور [ ڕووەو وەلی]  باسهایەکی زۆر هاتە گۆڕێ جەنابیشت گوێ بیس بووی دووخاڵی کە جەنابت ئاماژەت پێ کرد وەکوو ئیتلافی هێزەکانی کوردستانی و ئێرانی پێم خۆشە لە سێ دەقیقە دا ئەگەر ئیمکانی هەبێ ئەوەمان بڕێک بۆ ڕوونتر بکەیەوە ئەگەر دەگونجێ، سپاس. سادەسازی مەکە فەقەت بۆ مان ڕوون بکەوە.

وەلی: ئەو دوو تایبەتمەندییانەی کە شۆڕشی ژینا بۆ کۆمەڵگای کوردی لە ڕۆژهەڵات یانی دەسکەوتێتی، دە واقعدا دەسکەوتی کۆمەڵگای مەدەنی ئێرانە و خودی خەباتی ئەساسی کوردیی ڕۆژهەڵات  دە چوارچێوەی ئێرانێدا و هەر واتر لە ڕۆژهەڵاتدا کردوویانە ئەلئانەکە یانی دەوچەند مانگەیدا وەزعێکی داوە بە کورد و مەسەلەی کوردی کە لە وەزعی واقعی خۆی دە چوارچێوەی سیاسەتی ئێرانێدا باڵاتر و زۆرترە. یانی وەزنی سیاسەتی کوردی بردووەتە سەرێ. ئەوە دەرفەتێکی زۆر دەگمەنە بۆ ئێمە هاتووەتە پێشێ  دەبێ لەو دەرفەتەی ئیستیفادە بکرێ. ئەمن کە تەئکید لە سەر ئیتیلاف دەکەم  ئەوە شەڕایتێکە وەختێک کە بنەمای دەسەڵات دەپچڕێ وەکوو ئەو وەزعەی کە لە ئێرانێ هەیە، شۆڕشی ژینای واقیعەن کردی، ئەو حاڵەتە دێتە پێشێ، ئاڕایشی هێزەکان تێک دەچێ بەعزێکیان  وەزنیان زۆرتر دەبێ، بەعزێکیان کەمتر دەبێ. وەزنی کوردان چووەتە سەرێ ئەوە شتێکی زۆر گرینگە کە ئێمە دەبێ لەوە ئیستیفادە بکەین. ئەوە یەک شتی دووەمیش کە من باسی ئیتیلافم کرد ئەوەیە کە ئەمن کوتم ئەوە شۆڕشی کۆمەڵگای مەدەنی بوو. ‌هێزەکوردییەکان دەبێ دە دەرەجەی ئەوەڵ دا ئیتیلاف لەگەڵ کۆمەڵگەی مەدەنی خۆمان بکەین. ئەوە زۆر گرینگە. ئەمن بە ڕاشکاوی بە بێ هیچ جوورە تەعاروفێک دەڵێم ئەو جوورەی کە ئەمن ئاگام لێیە بەشێک لە جەماوەی ڕۆژهەڵاتی پێیان وایە کە کەمکاری کراوە. کەمکارییەکی زۆر کراوە و نەتیجەشی ئەوە بووە کە ئەلئانەکە دەو مودەتەی دا ئەقەلەن ئەمن ئەگەر بڵێم دە گرووپ دەگەڵ من پێوەندییان گرتووە، گرووپی جەوانان بۆ  خۆیان بەرنامەی دەنووسن، مەنشووری دەنووسن، نەزەریان دەوێ باشە. ئەمن فکر دەکەمەوە ئەوە قەدەمی ئەوەڵە بەرەو ئەوە بڕوا کە لە ڕۆژهەڵات بۆخۆیان ڕێکخراوی سیاسی تەشکیل بدەن. ئەوە تەعاروفی تێدا نییە وەزعەکە ئاوایە. وەزعەکە ئاوایە، ئەگەر ئەنگۆ واقیعەن دیقەتێ دەکەن لەو وەزعەی و ئیستیفادە دەکەن لەو دەرفەتەی کە شۆڕشی  ژینا داویەتی. مەسەلە ئەوەیە ئێمە ئەلئان دە شەڕایەتێکی موشەخەس داین. ئەو شەڕایەتە تایبەتییە بورشێک لە مێژوویی نییە ئەوە وەزعی ئێستایە، کامیلەن وەزعی ئێستایە. ئێمە دەبێ بەر ئەساسی وەزعی ئێستا ئەو ئاڕایشی هێزەکان کە هەیە سیاسەتگوزارییەکی تایبەتی  بکەین دەو سیاسەت گوزارییەی دا دەبێ کۆمەڵگای مەدەنی نەقشی هەبێ. هەر هێزێکی کە جوابی هێزی مەدەنی نەداوە تێک دەچێ ئاخری. ئێمە وەعی شامان دیت، ئێمە وەزعی خامەنەیی دەبینین، بزانە بە چ وەزعێکی گرفتار بوون ئەوانە. ئەوان بزانین چیان دەوێ، بۆچی ئەو بەرنامانە دەنووسن. بۆچی ئەو مەنشوورانە دەنووسن، بۆچی نەزەریان دەوێ. بۆچی نەزەریان لە حیزبەکان ناوێ؟ و دێن نەزەریان لە ئاکادێمیکێک دەوێ، لەویدیکەیان دەوێ. ئەوە بە باوەری من ئەوەیە لە کۆمەڵگای ڕۆژهەڵاتی چ پێمان خۆش بێ چ پێمان ناخۆش بێ  بەشێک لە کۆمەڵگاکەی فکر دەکاتەوە بۆشاییەک هەیە، فکر دەکاتەوە کە کەمکارییەک بووە و دەوپێوەندییەیدا ئەمن فکر دەکەم ئەوە دەبێ دە سیاسەتگوزاریدا کە ئیشاڕەی پێ دەکەن سەرۆک حیزبەکان ئەوە دەبێ ڕەنگ بداتەوە، دەبێ ئەوەی قبووڵ بکەین کە دە شۆڕشی ژینای دا ئەوە هێزە سیاسییەکان بوون کە وە دوای کۆمەڵگای مەدەنی کەوتن، کۆمەڵگای مەدەنی نەبوو کە بە ڕێبەرایەتی هێزە سیاسییەکان واریدی عەمەل بن. لە وێڕا دەستی پێکرد، ئەوان قسەیان هەیە، ئەوان پۆزیشنیان هەیە و ئەو پۆزیسیۆن و ئەو قسانە دەبێ دە سیاسەیگوزاریدا ڕەنگ بداتەوە. ئەگەر ئێمە قسە لە ئیتیلاف دەکەین دەبێ بزابین بەشێک لەو حیزبانەی کە وەلا نراون لە ئێرانێ تەڕەفداریان هەیە لە بەینی جەوانان دا.
سۆهرابی: کاک عەبباس کاتەکەمان کەمە چون هەتا سەعات یەک دەبێ تەواوی کەین.
وەلی: بۆ من دەڵێم ئیتیلاف نابێ سنوورێکی ئیدێئۆلۆژیکی هەبێ و کاتێک بەرنامەی حەدی ئەقەلیمان دانا ئەو دەمی حیساب دەکەین کێ دێ کێ نایە.  بەڵام حەتمەن دەبێ کۆمەڵگای مەدەنی دەو سیاسەتگوزارییەیدا  نەقشی هەبێ.
سۆهرابی: زۆر سپاس کاک عەبباسی خۆشەویست.