چوار بەڵگەی خۆڕاگری و پێکێشی حوسێنی فڕووهەر ( زێڕینگەران) لە سەر داوای ڕەوای بۆ مافی کارکردن حەسەن قازی

چوار بەڵگەی خۆڕاگری و  پێکێشی  حوسێنی فڕووهەر  ( زێڕینگەران) لە سەر داوای ڕەوای بۆ مافی کارکردن

حەسەن قازی

ئەو چوار بەڵگانەی دەیبینن بریتن لە دوو نامەی حوسێنی فڕوهەر بۆ سەرۆکی شەریکەی سەهامی قوماشی لقی رەزائییە ( ورمێ) ، سکاڵانامەیەک کە بەرزی کردووەتەوە بۆ ڕەزاشای پەهلەوی و نامەیەکی کە ناوەندی شەریکەی سەهامی قوماش لە تاران سەبارەت بە  دواییی هێنان بە کاری فرووهەر بۆ ئیداری چاوەدێری وەرگرتنی ماڵیاتی وەزاڕەتی دارایی نووسیوە.

شەریکەی سەهامی قوماش دەزگایەک بووە  کە بە دەستپێشخەری  بانکی نیشتمانی ئێران ( بانک ملی)  لە ژێر چاوەدێری وەزاڕەتی دارایی پێک هاتووە  بە بەشداریی بازرگانان لە زۆر لە ناوەندی ئوستانەکان لە وانە لە سنە  و ڕەزائیە  (ورمێ) بۆ کار ئاسانی  پێک هێنان بۆ بازرگانان و قبووڵی ڕادانی کەلو پەڵ و قوماش. چالاکی ئەو شەریکەیە  لە مەهاباد   دووکانی  تێکەڵی مەهاباد ' بەڕێوەی بردووە کە سەر بە لقی ناوەندی ڕەزائییە بووە و فڕووهەر لەوێدا کاری کردووە،

دیارە هەموو بەڵگەکان بە زمانی فارسین و تەواو بە ڕاوێژی ئیداری و دیوانی ئەو سەرو بەندی واتە کۆتاییەکانی  حوکمی ڕەشی ڕەزاخان لە ساڵانی ١٩٣٠ یەکان دا نووسراون. لە ناواخنی نامەکان دا بە جوانی بۆمان دەردەکەوێ  فڕووهەر چەندە کەسێکی چاو نەترس بووە و چەندە باوەڕی بە کارامەیی خۆی بووە لەو پێشەیەدا کە ڕای پەڕاندووە   و ئامادە نەبووە سەر بۆ ناحەقی دانەوێنێ و لە عەریزەکەی دا بۆ ڕەزا شا  تەنانەت داوای لێ دەکا ئامادەیە بە حزووری ئەو زوڵمەی لێی کراوە  ڕوون کاتەوە.

تاریخی نووسرانی نامەکان

نامەی یەکەم  بۆ لقی ڕەزائییە   ١٨/ ٥ / ١٣١٨    [  ١٠ / ٨ / ١٩٣٩ ]

نامەی  دووەم بۆ لقی ڕەزائییە   ٥/ ٦ /  ١٣١٨     [ ٢٨ / ٨ / ١٩٣٩ ]

عەریزە بۆ ڕەزا  شا                 ٢٧/ ٦ / ١٣١٨   [ ١٩/ ٩ /  ١٩٣٩]

نامەی شەریکەی قوماش        ١٩/ ٨ /  ١٣١٨  [ ١١ / ١١ / ١٩٣٩]

دیارە  ساڵێک دوای ئەو شکوانامانە  فرووهەر و نیزیکەی ٦٠- ٨٠ کەس  لە خەڵکی مەهاباد لە مانگی ڕەزبەری ساڵی ١٣١٩- ی  هەتاوی / ئۆکتۆبری ١٩٤٠  دەسبەر  دەکرێن و لە زێد  و واری خۆیان دوور دەخرێنەوە. لە سەر ئەو ڕووداوە و لە پێوەندی لەگەڵ ئەو زوڵم و زۆرەی لە کوردان کراوە سەیفولقوزات دەڵێ:  " خەڵکی دی دڵخۆشن بە جێگە و مەوتەنی خۆایان/ بۆچی ئەمە نەخۆینەوە لەو چۆم و کانی یە؟ / هێندێکی بۆ عێڕاق و بۆ سمنان و دامغان / دەستێکی بۆ شیراز کە جێی شێخی سەعدی یە / دەکرانە دیل و  بوونە ئەسیری لە نێو عەجەم/  هەورامی. سابڵاغی و ئێلی جەلالی یە " . لە سەر ئەو نەفی بەلەد کردنە حوسێن فرووهەر (زێڕینگەران) لە وێنەیەک کە لە شیرازەوە بۆ کورە ساواکەی ئیبراهیم زەردوش فڕووهەری ناردووە لە پشت وێنەکە بە فارسی ئاوا دەنووسێ:  مەهاباد " نووری چاوانی خۆشەویستم ئاغای  ئیبڕاهیم ی زەردووش فرووهەر
ئێستا بۆ بیرەوەری وێنەی خۆم کە لە بەرواری  ١٩ی مانگی خاکەلێوەی ساڵی ١٣٢٠ [ ٨-ی ئاوریلی ١٩٤١] دوور خرابوومەوە بۆ شیراز  وەکوو یادگاری بۆ ڕۆڵەی خۆشەویست و بەڕێزم ئاغای برایمی زەردووش فڕووهەر بە پۆست لە ڕێگای دایکمەوە یای ڕەعنای فڕووهەر  نارد و لەشساغی ئێوە و گشت بنەماڵە و ئامۆزاکان ئاغایانی زەرگەری و ئیمامی لە خوڵای بەرز داوا دەکەم.  ئیمزا:حوسێن فرووهەر    ٢١/١/٢٠ [ ١٠ ئاورێلی ١٩٤١ ].

ئەوەی چاوڕاکێش بێ و دەیسەلمێنی ئەو نامانە فڕووهەر بە دەستخەتی خۆی نووسیونی بەراوەردی ئێمزاکانە لەگەڵ ئیمزای پشت ئەو وێنەیەی کە بۆ کوڕەکەی ناردووە.

سەبارەت بە ووڕە و ووزە و زیپکی حوسێنی زێڕێنگەران ( فرووهەر) ئەو کورتە نووسینەی هەژار لە سەردەمی ژ.ک دا  زۆرشتمان پێ دەڵێ :  " جارێک خەبەریان دا کە دەوڵەمەندی شاری، حیزبی خۆیان لە دژی ئێمە دروست دەکەن و فڵانە شەو لە مزگەوتی سەید نیزام کۆ دەبنەوە. قەرار درا لێیان تێک دەین، بەڵام نەش دەبوو بناسرێین. حوسێنی سەرۆکمان (حوسێنی زێڕینگەران) پاش کێشە و هەرای زۆر ئەو ئەرکەی خستە سەر شانی خۆی کە وا نەکا بیناسن و لێشیان تێک دا. بە جلێکی گۆڕاو، دەم هەڵپێچراو، لە مزگەوت چووبووە ژوور و دەمانچەی دەرهێنابوو، کە: -وا وا لێکراوینە! ڕوح بۆ کوێ دەبەن؟... ئەو هەموو دەوڵەمەندە قەڵەوانە وەک جندۆکەی بیسمیلا لێکراو  هەر ئەوەندەیان بۆ کرابوو لە پەنجەرەوە باز دەن. پتر لە دوو سەت جووتە کەوشی زۆر باش لەوێ بەجێ مابوو." ئەو بەڵگانە لە ' سازمان اسناد و کتابخانەء ملی ایران ' دا  پارێزراون . لە بەڵگەکان دا ئەو ووشانەی نەخوێندراونەوە لە  [...] دا دیاری کراون.

٣٨

-----

١٨ / ٥ / ١٣١٨  

 بوسیلە  آقای مدیر مغازە مختلط  مهاباد

هیئت محترم شرکت سهامی قماش شعبەء رضائیە

محترما معروض میدارد  در اثر جدیت و خدمات درستکاری خود را مدیون ترقی و [...]دانستە و انتظاری برای آتیە داشتم بدبختانە بواسطە اینکە در مهاباد تولد و زندگانی یافتەام حقوق و خدماتم پایمال گردید  شغل حسابداری کە حقیقتا  پس از حسابدار باید  بکمک حسابدار رجوع  شود  بە شخصی کە هنوز دورەء خدمت سربازی را بە پایان نرساندە و بیش از دو سە ماە در این مغازە جز سمت   ممیزی  پیشینەء خدمت ندارد و چندی بعد نیز بزیر پرچم فرا خواندە میشود  محول و حقوق حقەء اینجانب را بدون جهت  بکلی پایمال نمودند اگر چنانچە بە پروندەء اینجانب  مراجعە فرمودە و کاملا مورد بررسی قرار دەهند تصدیق خواهند فرمود کە در مدت خدمت خود با بهترین متصدیان وقت جز امانت  فداکاری ندارم و شایستگی بندە برای حسابداری هر محل و هر نقطەء مملکتی ایران از عملیات دفاتر جدید کە بدون تعلیم دهندە در روی کاغذ سفید مطابق مدلهای دفاتر مربوطە واردات و صادرات  یکماهە را عرض نمودە و در طی نامەء شمارە ٥٤٧ مورخە  ١٩ /  ٤ / ١٣١٨  بامضای بامضای متصدی وقت [...] دوم ارسال گردید پر واضح خواهد شد از آنجائیکە از بدو ورود بخدمت در امورات حسابداری و سایر امورات محولە هیچ گونە اعتراضی بعملیات اینجانب وارد نشدە لذا بعرض این عریضە مبادرت تقاضای احقاق حق را مینماید در صورتیکە بجای ترفیع و ترقی و عرایض چاکر را مورد بررسی قرار ندهند و اگر قرار خاتمە خدمت را نیز صادر فرمایند بستە بر وجدان  ایرانیت پناهی است در خاتمە [...] بدون علت بدبخت گردد ارفاق [...]  ولی مشکل مگر عدالت [...] امروزە و [...] [...] [...]   – رونوشت برابر اصل است --

حسین فروهر
===

٣٨

١٨/ ٥ / ١٣١٨    [١٠/ ٨ / ١٩٣٩ ]

بە ڕێگای ئاغای بەڕێوەبەری  دووکانی تێکەڵی مەهاباد

هەیئەتی بەڕێزی شەریکەی سەهامی قوماش لقی ڕەزائییە [ ورمی]

بە حورمەتەوە  عەرز دەکرێ  جیدی بوون  و دروستکاری خۆم بە هۆی پێشکەوتن و [...] دەزانم و هیوایەکم بۆ داهاتوو هەبوو بەڵام  لە بەدبەختیان لە بەر ئەوەی لە مەهاباد هاتوومە دنیا ماف و خزمەتەکانم پێشێل کرا. پیشەی حیسابداری کە لە ڕاستیدا لە دوای حیسابدار دەبێ بدرێتە دەست حیسابدارێک کە هێشتا خزمەتی نیزامی تەواو نەکردووە و زیاتر لە دوو سێ مانگ لەو دووکانە دا جگە لە ییشەی لێک هەڵاواردن پێشینەی

خزمەتی نییە و ماویەکی دیکە بانگ دەکرێ بۆ خزمەتی زێر ئاڵا دەدرێ بەو  و مافی ڕەوای منیان لە خۆڕا پێشێل کرد و ئەگەر بێتوو چاو لە دۆسییەی من بفەرموون و بە باشی لێکی بدەنەوە تەسدیق دەکەن کە لە ماوەی خزمەتی خۆم دا لەگەڵ باشترین کاربەدەستانی لە سەر کار جگە لە ئەمانەت و فەداکاری نەبێ شتێکی دیکەی تێدا نییە و شایستەبوونی ئەزبەنی بۆ حیسابداری هەر شوێن و ناوچيیەکی مەملەکەتی ئێران  سەبارەت بە چلۆنایەتی دەکار کردنی دەفتەرە تازەکان کە بە بێ ئەوەی کەس فێرم کا لە سەر کاغەزی سپی بە پێی مۆدێلەکانی  دەفتەری لەمەڕ هاتوو و دەرچوو  لە ماوەی مانگێک دا ئامادە کرد و بە پێی نامەێ ژمارە ٥٤٧  بە بەرواری  ١٩ / ٤ / ١٣١٨  [ ١١ –ی ژووییەی ١٩٣٩ ] بە ئیمزای بەرپرسی لە سەر کاری  [...] دووهەم ناردرا. زۆر ئاشکرایە لە بەر لە بەر ئەوەی هەر لە دەسپێکی خزمەت لە کارو باری حیسابداری دا و ئەو کاروباری دیکەی کە پێم ئەسپێردراوە  هیچ جۆرە ئیعترازێک سەبارەت بە هەڵسوورانی من نەکراوە بڕیارم دا ئەو عەریزەیە بنووسم و داوا بکەم  مافی ڕەوام بۆ بگەڕێندرێتەوە  بێتوو  لە جیات پایە بەرز کردنەوە و پێشخستن بە قسەی ئەو بەندەیەی خۆتان ڕانەگەن  و ئەگەر بڕیاری کۆتایی دان بە خزمەتی من بدەن ئەوە بەستراوەتەوە بە ویژدانی پەنا ئێرانییەتتان ، لە کۆتایی دا  با [...] لە خۆڕایی بەدبەخت نەبێ . بەڵام کێشە ئەوەیە عەداڵەت [...] ئەمڕۆ و  [...] [...] [ ... ] – ڕوونووس وەک ماک وایە-

حوسێن فڕووهەر 

 ------

٥ /  ٦ / ١٨ ١٣

توسط آقای مدیر محترم مغازە  مختلط  مهاباد

ریاست محترم  شرکت سهامی قماش شعبەء رضائیە

موضوع استعفا در اثر فشار و پیچیدگی

محترما در پی معروضەء مورخەء ١٨ / ٥ / ١٣١٨  معروض میدارد نظر باینکە مطابق امریەء شمارە ٢٨٨٣ مورخەء  ٤ / ٥ / ١٣١٨ ضادرە [...] پناهی با بندە معاملە نمی نمایند و در مقابل آن آقای اشرف مدیر مربوطە  بدون علت نسبت بە بندە پیچیدگی و فشار وارد آوردە تقاضامندم استعفای فدویرا قبول فرمایند کە در پنجەء فشار و پیچیدگی آقای علی اشرف اشرف دچار بدبختی نگردم – با تقدیم احترامات فایقە – رونوشت برابر اصل است –

حسین فروهر
==

٣٩
---
٥ / ٦ / ١٣١٨   [ ٢٨ / ٨ / ١٩٣٩ ]

بە ڕێگای بەڕێوەبەری دووکانی تێکەڵی مەهاباد

سەرۆکایەتی بەڕێزی شەریکەی سەهامی قوماش  لقی ڕەزائییە (ورمێ)

بابەت دەست لەکار کێشانەوە لە بەر فشار و ئاڵۆزیی–

بە حورمەتەوە بەدوای پێشکێش کردنی نامەی بەرواری ١٨ / ٥ / ١٣١٨  [ ١٠ / ٨ / ١٩٣٩ ]  ڕادەگەیێندرێ بە پێی ئەمرنامەی ژمارە ٢٨٨٣  کە لە بەرواری  ٤ / ٥ / ١٣١٨ [ ٢٧ ژووییەی ١٩٣٩]  پەسند کراوە و دەرچووە [...] مامڵە لەگەڵ بەندە ناکا و لە بەرانبەر ئەوە دا ئاغای ئەشڕەف بەڕێوەبەری پێوەندیدار بە بێ هیچ هۆ و سۆنگەیەک فشاری بۆ سەر من هێناوە و ئاڵۆزی ساز کردووە بۆیە داواکارم دەست لەکاركێشانەوەی فەدەوی قبووڵ بفەرموون  کە لە پەنجەی ئاڵۆزیی وفشاری ئاغای عەلیی ئەشڕەف دا تووشی بەدبەختی نەبم – لەگەڵ پێشكێش کردنی ڕێز و حورمەتی بەرز – ڕوونووس وەک ماک وایە –

حوسێن فڕووهەر 

 ٤٣

-----
٢٧ / ٦ / ١٣١٨

پیوست  ٢ برگ

پیشگاە مقدس اعلیحضرت پهلوی شاهنشاهی ایران اروحناە فدا

محترما با عرایض زیر خاطر ملوکانە را مستحضر میدارد

جان نثار حسین فروهر اهل و مقیم مهاباد محض استحضار خاطر ملوکانە برای رفع ظلم احقاق حقوق حقەام  [...] نامە شمارە ٢٨ و ٢٩ [...] تقدیم میدارد ، آقای  میلانی نمایندگی بانک ملی مهاباد و آقای اشرف خوئی از روی تعصب  مذهبی و نژادی با اتحاف یگانگی آقای رئیس شرکت قماش رضائیە یکدنیا بدبختی را جهت فدوی و عائلەء جان نثار  فراهم آوردە در مقابل تقاضائیکە جان نثار نمودە بود  بدون رسیدگی با استعفای چاکر موافقت کردە گرچە  این موهومات در ظل توجهات خداوند ما ایرانیان ( اعلیحضرت پهلوی ) اروحنا فداە بکلی از بین رفتە بدیهی است  مامورین نیز بە ترک نعصبات موظف میباشند کە حقوق کلیەء افراد ایران محترم شمردە نە اینکە مانند حقوق حقەء فدوی پایمال نمایند   بنا علیهذا  از آستان خداوند خود ( شاهنشاهی پهلوی ) تقاضا و تمنا مینماید بە ... جانثار عطف توجە و ترحم فرمودە کە جان یکمشت عائیلە از خطر و فلاکت مضیقەء زندگانی رهائی فرمایند اگر چنانچە رسیدگی این امر را بە این محل مراجعە و محول بمایند باز تعصبات خود را اجرا و رسیدگی حقیقی را مبدل بە محو کردن فدوی و عائیلە را نیز دچار هلاکت مینماید و بیش از پیش دچار بدبختی خواهم شد استرحاما  با ملاحظە بە پروندە مشکل در مهاباد و یا باخذ توضیحات حضوری رسیدگی کە در ظل توجهات رحیمانە باخذ حقوق [...] [...] با اضافە حقوق و خسارات واردە مدت بیکاری مفتخر فرمایند و با اندک مداقە و
ملاحظە باوراق پیوست صدق عرایض دفوی واضح خواهد شد – جانثار حسین فروهر کارمند قماش مهاباد امضاء  فروهر
==

٤٣

  ١٣١٨   [ ١٩ / ٩ / ١٩٣٩ ] / / ٦ ٢٧

پەیوەست  دوو بەڵگە

پێشگای پیرۆزی ئەعلاحەزرەتی پەهلەویی  شایەتی ئێران ڕوحمان بە فیدای بێ

بە حورمەتەوە بەم عەرزانەی خوارەوە بە خاتری شایانە  دەگەیێنم

گیان لە پێناو حوسێن فڕووهەر خەڵک و دانیشتووی مەهاباد بۆ ئاگاداری خاتری شایانە بۆ لابردنی زۆرداری لە سەرم و گەیشتنم بە مافی ڕەوام [...] نامەی ژمارە ٢٨ و ٢٩[...] تان پێشکێش دەکەم. ئاغای میلانی نوێبەرایەتیی بانکی نیشتمانی مەهاباد  و ئاغای ئەشەڕەفی خۆیی لە بەر دەمارگرژی مەزەبی و ڕەگەزی بە هاودەستی لەتەک ئاغای سەرۆکی شەریکەی قوماشی ڕەزائییە [ ورمێ]  دنیایەک بەدبەختییان بۆ فەدەوی و بنەماڵەی گیان لە پێناو  ساز کردووە و لە ئاست داوایەکی کە گیان لە پێناو کردبووم بە بێ لێکۆڵینەوە  قۆڵیان لە سەر دەست لە کارکێشانەوەی  من کێشاوە  هەر چەند ئەو شتە لێڵانە لە ژێر سێبەری سەرنجەکانی خوداوەندی ئێمە ئێرانییەکان  (ئەعلاحەزەرەتی پەهلەوی ) ڕوحمان بە فیدای بێ تەواو لە ناو چووە بەڵام  مەئموورەکانیش لەسەریانە دەست لە دەمارگرژی هەڵگرن  و ڕێز لە مافی گشت تاکوتەرای ئێران بگرن نەک ئەوەی وەک مافە ڕەواکانی فەدەوی پێشێلی بکەن لە سەر ئەو بنەمایە لە پێشگای خوداوەندی  خۆ  (شاهەنشای پەهلەوی) داوخواز و تەمەنا دەکرێ سەرنج بدەنە سەر بارودۆخی گیان لە پێناو  و بەزەیی بنوێنن  کە گیانی مشتێک  عائیلە لە مەترسی  و فەلاکەتی دەستەنگی ژیان ڕزگار بکەن ئەگەر بێتوو پێ ڕاگەیشتن بەو کێشایە بدەنە دەست ئێرە  دیسان دەمارگرژی خۆیان بە ڕێوە دەبەن و پێ ڕاگەیشتنی ڕاستە قینە دەبێتە لە ناوبردنی فەدەوی و عائیلەکەشم تووشی هیلاک بوون دەکا و زیاتر لەوە تووشی بەدبەختی دەبم ، دەپارێمەوە  بە لەبەرچاوگرتنی دۆسییەی کێشەکە لە مەهاباد و  بە وەرگرتنی زانیاریی حوزووری پێ ڕاگەیشتن لە ژێر سایەی سەرنجە بە بەزەییەکان  بە ڕیوە بچێ مووچە [...]  [...] مووچەی زیادی  و ئەو سەدەمانەی بێکاری پێی گەیاندووم  شانازیم بدەنێ و بە کەمێک  وورد بوونەوە و چاولێکردن لە بەڵگەکانی پەیوەست عەرزەکانی فەدەوی ڕوون دەبێتەوە – گیان لە پێناو  حوسێن فڕووهەر کارمەندی قوماشی مەهاباد،ئیمزا

ئێمبلم : شەریکەی سەهامی قوماشی ئێران

ناوەند : تاران

بە بەرواری  ١٩ /  ٨ / ١٣١٨    [  ١١ / ١١ /  ١٩٣٩  ]

ژمارە  ١٣١٦٧

لقەکان

.....

داییرەی دەبەرکار نان

وەزاڕەتی دارایی

ئیداری چاوەدێری  بەسەر وەرگرتنی داهات

بابەت – سکاڵای حوسێن فڕووهەر

بە حورمەتەوە بە ئاماژە بە نامەی ژمارە  ٧٠٨٥ / ظ بە بەرواری  ٦-ی مانگی خەزەڵوەری ١٣١٨ [ ٢٩-ی ئۆکتۆبری ١٩٣٩ ] ئەو ئیدارەیە ئاگادار دەکەینەوە ئەو جۆرەی لقی شەریکە لە ڕەزائییە وە گوزارشتی کرد بوو ناوبراو  دەستی داوەتە نامەنووسینی بێ ئیمزا  و بڵاو کردنەوەی دەنگو بە دژی  شەریکەکە  و بەو پێیە لە گوێن پێشنیازی لقی ناوبراو لە بەرواری یەکەمی ڕەزبەرەوە کۆتایی درا بە خزمەتی وی . لە هەمان کات دا بەر لەوەی کە کۆتایی پێ هێنانی خزمەتی پێ ڕابگەیێندرێ  بە شەخسە خۆی لە شەشەمی  خەرمانانەوە بە مەیلی خۆی  دەستی لە خزمەت کێشاوەتەوە .
عەینی عەرزی حاڵی ناوبراو لەتەک دوو بەڵگە دا بە پەیوەست دەنێردرێتەوە.

شەریکەی سەهامی قوماش

مۆر وئیمزا

پێویست بە هەنگاو نانەوە نییە.

مۆر

ئەحمەد قازی لە ئازایەتی و ورەی بەرزی حوسێنی فڕووهەر( حوسێنی زێڕینگەران، کاوە -١) دەدوێ

                                    حوسێن زێڕێنگەران ، لە زیندانی ورمی ١٩٤٨    

ئەحمەد قازی لە ئازایەتی و ورەی بەرزی حوسێنی فڕووهەر ( حوسێنی زێڕینگەران، کاوە -١ )  دەدوێ

پێشتر نووسیبووم وەچەی ئێستا لە مەڕ خەبات و ژیانی حوسێنی زێرینگەران ئەندامی ژمارەیەک و یەکەم سەرۆکی کۆمەڵەی ژێکاف کەم دەزانێ ، بۆیە هەر هاوکات لەگەڵ بڵاو کردنەوەی بەشێک لە وێنەکانی لە ماڵپەڕی ' وێنەی کوماری کوردستان ' هەوڵم دا ئەوەندەی لە دستم بێ زانیاری لە سەر ژیان و خەباتی  کۆ بکەمەوە. دەمزانی نەمر کاک ئەحمەد قازی ماوەیەک هاو گرتووخانەی بووە و ساڵێک بەر لە کۆچی دوایی ئەو هاوڕێ بەڕێزە کە لە منداڵییەوە حورمەتێکی زۆرم بۆی هەبوو دەرفەتێک هەڵکەوت بە تەلەفون قسەی لەگەڵ بکەم و داوام لێ کرد باسی ئاشنایەتی و ئەزموونی خۆیم لەگەڵ فڕووهەر بۆ بنووسێ. لە ساڵی ٢٠١٥ نامەی کاک ئەحمەدم  بەدەست گەیشت . ئەحمەد قازی کوڕی قازیی محەمەدی قازیی فەتاح و هاوژینی فەوزیەی قازی کچی پێشەوا قازیی محەمەد بوو. لە تێکۆشەرانی سەردەمی لاوەتی عەبدوڵا ئیسحاقی، سولەیمان موعینی و غەنی بلووریان  و  لە دۆستانی نزیکیان بوو. ئەو لە بەر ئەندامەتی لە حیزبی توودە چەند ساڵ زیندانی کرا بەڵام دواتر لەگەڵ پاراستنی باوەری خۆی بە دۆزی ڕەوای زەحمەتکێشانی کوردستان و سۆسیالیزم  ئیدی لە چالاکی ڕێکخستنی دوورەپەرێزی کرد و بەداخەوە  لە ١٥-ی ژانڤییەی ساڵی ٢٠١٦ بەجێی هێشتین . لێرە دا دەقی نامەکەی نەمر ئەحمەد قازی و وەرگێڕدراوە کوردییەکەی دەخوێننەوە:

عەبدوڵا ئیسحاقی، سولەیمان موعینی ، ئەحمەد قازی  

" برای عەزیز حەسەن ئاغا، دوای سڵاو هیوادارم سڵامەت وسەرکەوتوو و شاد بی. لە پێوەندیی تەلەفۆنی دا  داوات لێ کردم سەبارەت بە ڕێزدار حوسێن فڕووهەر ( حوسێنی زێڕینگەران) ئەگەر زانیارییەکم هەبێ  بۆت بنووسم . هەڵبەت ئاشانیی من لەگەڵ ئاغای حوسێنی زێڕینگەران دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی کودەتای عەسکەری سەرلەشکر زاهیدی کە یەکێک لە ئەفسەرانی سەرسپاردوو و گرێدراو بە دەرباری بێزراوی پەهلەوی بوو. ئەو سەروبەندی ئەمن لە دەبیرستانی ئەلبورز  [ خوێندنگەی ئامادەیی شەو و ڕۆژی ] لە تاران خەریکی خوێندن بووم. لە لایەن ئیدارەی ئیتیلاعاتی پۆلیسی تارانەوە گیرام و دوای ئەوەی کە سێ مانگ لە تاران ڕایان گرتم ناردیانم بۆ مەهاباد  و لەوێ بوو کە لەگەڵ ڕێزدار فرووهەر ئاشنایەتیم پەیدا کرد و ماوەی هەشت مانگ لە گرتووخانە دا بەیەکەوە بووین و لەو ماوەیە دا توانیم تا ڕادەیەک لە گەڵ وەزعی ڕووحی و ئەخلاقی شادڕەوان فڕووهەرئاشنایەتی پەیدا بکەم، بەڕێزیان ئینسانێک بوو هەتا بڵێی ئازا و بەزیپک بوو و ئیمانی بە ئاڕمانی نەتەوەی کورد بوو و قەت لە ئاست فشار و زۆروێژیی سیستمی چەپەڵی پەهلەوی سەری تەسلیمی دانەنواند و بەو پەڕی شەهامەتەوە بە دژی سیستمی بێزراوی شاهەنشاهی حەولی دەدا و قەت تەسلیمی زۆرداریی بەکرێگیراوانی شا نەبوو . لە زیندانێ دا بە وورەی قایم و ئیمانی پتەو زیندانییە جەوانەکانی هان دەدا بۆ خۆڕاگری و هیوا بە داهاتوو. لە بیرم ناچێ  دوای تەواو بوونی دۆسییەی لێ پرسینەوە یەکەم زیندانی بوو کە بانگ کرا بەردەم دادگە . لە ماوەی سێ ڕۆژی دانیشتنە دوورو دڕێژەکانی دادگە دا حوکمیان بۆ بڕییەوە، هەڵبەت لەو دادگەیە دا کە دادگەی سەرەتایی بوو حوکمی ئیعدامیان بۆ بڕی بووەوە ، کاتێک لە دادگە هاتەوە ئێمە زیندانییەکانی دیکە چاوەڕوانی ڕێزدار فرووهەر بووین بزانین نەتیجەی دادگە چ بووە ، هەر کە هاتە ناو داڵانی زیندانەوە سەروسیمایەکی ئارامی هەبوو و بزەی لە سەر لێوان بوو و ئێمەش بە دیتنی خۆشحاڵی بەڕێزیان شاد بووین و گەشاینەوە و لە دەوری یەکتری دانیشتین و دەستمان کرد بە چای خواردنەوە و دوای چارگە سەعاتێک  کە هەموومان چاوەڕوان بووین نەتیجەیە ئەوەمان پێ بڵێ کە دادگە چۆنی دەنگ داوە  بەپێچەوانە  ئەو داوای لە هەر کام لە ئێمە کرد کە بۆچوونی خۆمان لە سەر حوکمی دادگەکە بڵێین . تەقریبەن زۆربەی هەرە زۆری زیندانییەکان لە دڵی خۆیان دا بە نیسبەت حوکمی دادگە زۆر نائوـید نەبوون . هەر زیندانییەی شتێکی گوت و ئیدی ئەو پێکەنی هەستا و راوەستا و بەوپەڕی شەهامەتەوە نەتیجەی دادگەکەی پێ گوتین کە حوکمی ئێعدام بوو و دەستبەجێ لێی زیاد کرد خۆتان نیگەران مەکەن ئەوە حوکمی دادگەی سەرەتاییە و داوای پێداچوونەوەم کردووە و ئێوەش نابێ نائومێد یان نیگەران بن . دڵنیا بن ناتوانن هیچ ناماقووڵییەک بکەن و ئەمن بەزێندوویی لەم وێرانەیە دێمە دەرێ . هەر واش بوو بە سەربڵیندی هاتە دەرەوە و وەبەر ڕەحمەتی خودای کەوت، ڕەوانی شاد بێ.  دلسۆزتان ئەحمەد قازی "

فرووهەر دوای ڕوخانی جمهووری کوردستان  دوو جارگیرا و لە سەر یەک نزیکەی ١٥ ساڵ لە زیندان دا بوو و لە ٢-ی مانگی ئاوریلی ١٩٧٣ لە تاران کۆچی دوایی کرد. 

                                                       یەک کە دوایین وێنەکانی ئەحمەد قازی 


                                                        دەقی نامەی ئەحمەد قازی  بە فارسی   

بیرەوەری هێمن هەرمانە

بیرەوەری هێمن هەرمانە
حەسەن قازی

هەروەک چون نازناوی 'هێمن ' ئەوی لەکۆڵ ناوی دوور و دڕێژی " سەید موحەمەدئەمینی شێخولئیسلامی موکری " کردەوە ئێمەش هۆگرانی شێعر و زمانی هێمن هەتا لە سەر تاریخی مردنی ساخ نەبینەوە هەمیشە دڕدۆنگ دەبین چ ڕۆژ و ساڵێک بە قەومانی ئەو کۆستە گەورەیە دابنێین . بە پرسیاری وورد لە خەڵکی ئاگادار بۆم ڕوون بووەوە هێمن شەوی پێنجشەمە لە سەر جومعە ٢٨-٢٩-ی خاکەلێوەی ١٣٦٥ ی هەتاوی کە ئەوی ساڵێ ١٧ لە سەر ١٨-ی مانگی ئاوریلی ١٩٨٦ بووە لە ورمێ کٶچی دوایی کردووە و ڕۆژی جومعە لە مەهاباد ئەسپاردەی خاک کراوە و ڕۆژانی ٣٠ و ٣١-ی خاکەلێوەی ١٣٦٥ ڕێو ڕەسمی پرسە و سەرەخۆشی بەڕێوەچووە.
من لە ساڵی 2003 چاوپێکەوتنێکم کرد لەگەڵ یەک لە هێمن ناسان واتە جەعفەر شێخولئیسلامی بۆ بەرنامەی ڕاوێژ لە میدیا تیڤی دا کە دواتر دەقەکەی بە پێداچوونەوەی وی وەک یەکەم بابەتی وێبنووسی "ڕوانگە" بڵاو کرایەوە. ئیدی لەو دەمییەوە زۆر جار لە سەر هێمن م نووسیوە بە هەر دوو شێوەزاری سۆرانی و کورمانجی. لەو زنجیرە بابەتانەی کە بەم پێشەکییە دەست پێ دەکا و لەمشەوەوە لە سەر هێمن بڵاوی دەکەمەوە دەبێ ئاماژە بکەم بە نووسینێکی کورتی خۆم کە دوو سێ مانگ دوای مەرگی هێمن لە گۆڤاری 'مطلعات کردی ' ئەنیستیتوی کورد لە پاریس دا بڵاوم کردەوە، کە هەتا ماوم شانازی پێ دەکەم . ئەو دەقە کورتەش دواتر بە فارسی دەخوێننەوە.
نازانم چەندە لا لە هەستی هیومر و قسە خۆشی هێمن کراوەتەوە بەڵام لێرە دا چەند نموونەیەک باس دەکەم کە دوویانم لە خۆی بیستووە . جارێک بە سەفەر چوونە سەردەشت و خانەخوێ مەشرووبێکی زۆری نەبووە میوانداری پێ بکا و یەک لە هاوڕێیانی هێمن یش عادەتی وا بووە کە هەر ئیستکانەی کە فڕی دەکا بە سڵامەتی کەسێک بێ و هێمن دەبینێ ئەگەر وا بڕوا و ناوی حازران و دوورکەوتووان بێنێ دوای ماوەیەکی کورت هیچ نامێنێ و تووشی تونێتی دێن و ڕوو لە هاوڕێکەی دەکا دەڵێ کاکە پیاڵەیەک یەکجێ بە سڵامەتی هەموان مردوو و زیندوو بخۆوە و تەواو. لە سەردەمی کۆن دا گەنجێک بەیتە شێعرێکی هێمن دەدزێ و تەنانەت بۆ خۆشی دەخوێنێتەوە و هێمن یش بە بەیتێک ووڵامی دەداتەوە ... هیچ ناڵێم ئەو بەیتەت دزی لێم / بەڵام ئەو جارە لێم بدزی ....ئیدی تازە کابرا ببڕ ببڕ بە لای شێعر دا بچێ. دەڵێن لە بەغدا لە سەفاڕەتی چین میوانییەک دەبێ و هەیئەتێک لە حیزبی دێمۆکڕاتی کوردستانی ئێرانێش بەشداری تێ دا دەکەن و لە نێو هونەرمەندان دا یەک لە جەزراوییەکانیش گۆرانی پێشکێش دەکا کە لێ دەبێتەوە هێمن دەم دەباتەبن گوێی دوکتورقاسملوو و پێی دەڵێ ئەمن ئینگلیسی نازانم تکایە بەو برادەرە چینییە بڵێ دڵی بەخۆی نەمێنێ چەندی ئەو لێی حاڵی بوو منیش هەر ئەوەندە. هاوێنی ١٩٧٩ دوو نووسەری کورد نەمران مەحموود باکسی و مەحمەد ئوزوون لەگەڵ نووسەر و ڕۆژنامەنووسی سوێدی ئێلین کلاسۆن چووبوونە ڕۆژهەڵات و باشووری کوردستان و ئوزوون لە مەهاباد هەڤپەیڤینێکی لەگەڵ هێمن کردووە کە لە هەموو ووڵامەکاندا هێمن هیچ گوێی نەداوەتەوە جێنسی زمانی لە شێوەزاری کورمانجی دا و ڕەپ وروو شێعری خۆی و جگەرخوێنی بەروارد کردووە بە یەکیان دەڵێ هەرمانە و یەکیان شیعار. هیوادارم ئەم هەڤپەیڤینەش ببینمەوە و لەگەڵ ئەو زنجیرەنووسراو و ڤیدێئۆیانە کە لەمەو دوا دێن بڵاوی کەمەوە.

وێنەهەڵگر: جەعفەر حوسێن پوور، مەهاباد ، ماڵی هێمن ١٣٥٨ ( ١٩٧٩) دوای هاتنەوەی هێمن لەودیو ڕا

17 / 4 / 2020   حەسری خانەگی

بابەتێکی چلونیوەچڵی ڕۆژنامەیەکی ئینگلیسیی زمان سەبارەت بە جمهووری کوردستان

بابەتێکی چلونیوەچڵی ڕۆژنامەیەکی ئینگلیسیی زمان  سەبارەت بە جمهووری کوردستان

سەرۆک عەشیرەتێکی کورد دەڵێ نەخشەی هێرش داندراوە

تاران ، ١-ی ئاوریلی  [١٩٤٦]  ( وەدرەنگی کەوتوە)  _ ( ئاسۆشییەتد پرێس) – ئەمڕۆ سەرۆک عەشیرەتێکی کورد ڕایگەیاند تێکنیسییەنی ڕووسی گەیشتوونە ساوجبولاغ ( مەهاباد) لە باکووری ڕۆژئاوای ئێران بۆ ڕاهێنانی ئەفرادی عەشێرەتە کوردەکان لە پێناو ئەوەی کە بە " حەولێکی گشتی دادەنێ بۆ کوردستانێکی ئازاد "

ئەندامێکی پێشووی پارڵمانی ئێران لە هەمەدان ڕایگەیاند " کوردەکانی ئێران ، تورکیا ، عێڕاق و سوریا  کە لە مەهاباد چاویان بەیەک کەوت دەوڵەتێکی تازەی هەموو کورد گرەوەیان ڕاگەیاندووە" کە ناوەندەکەی لە شاری مووسلی عێڕاق دەبێ کە نەوتی لێ بەرهەم دێ.

هیچکام لەو دوو زانیاریدەرانە  ناکرێ ناویان بدركێ.سەرۆک عەشیرەتەکە گوتی بێتوو بزاندرێ لە تاران بووە  ژیانی دەکەوێتە مەترسییەوە  و لێی زیاد کرد هێزە عەسکەرییەکانی قازیی محەمەد سەرۆکی " ئەو جمهوورییە سەربەخۆ کورد " ە کە لەو دواییانەدا ڕاگەیاندراوە  ناوەندی لە

تێبینی : ئەو نووسراوەیە  هەر ئاوا بە بڕاوی و بێ ناوی ڕۆژنامەکە لە تۆڕی کۆمەڵی فەیس بووک دا پۆست کرا بوو

بەرز و پیرۆز بێ بیرەوەری حوسینی زێڕینگەران ( فرووهەر) [ کاوە -١ ] ئەندامی ژمارە یەک و یەکەم سەرۆکی کۆمەڵەی ژیانی کورد

بەرز و پیرۆز بێ  بیرەوەری حوسینی زێڕینگەران ( فرووهەر) [ کاوە -١ ]  ئەندامی ژمارە یەک و یەکەم سەرۆکی کۆمەڵەی ژیانی کورد

ئەمڕۆ سێزدەی خاکەلێوەی ١٣٩٩ ، چل وحەوت ساڵ لە مەرگی حوسێنی زێڕینگەران ڕادەبرێ، حوسێنی زێڕینگەران چ لە زەمانی چالاکی پارتیی ئازادیی کوردستان و چ لە پێکهێنانی کۆمەڵەی ژێکاف و لە ماوەی جمهووری کوردستان دا بێوچان تێکۆشا. ناوی وی بە گرتنی شارەبانی مەهاباد لە ٢٦-ی ڕێبەندانی ١٣٢٣ [ ١٥-ی فێڤرییەی ١٩٤٥]، وە لکاوە. کە تێیدا دوایین نیشانەی دەستەڵاتی حکوومەتی ناوەندی بەر لە ڕاگەیاندنی کۆمار ، لە مەڵبەندی موکریان تێکەوەپێچرا . تا ئەوجێی زاندراوە زۆربەی ئەندامانی سەرەتایی ژێکاف لە ماڵی وی سوێندی ئەندامەتییان خواردووە. لە دامەزرانی کۆمەڵە تا کۆتاییەکانی ساڵی ١٩٤٤ سەرۆکی کۆمەڵە بووە. زێڕینگەران ئەندامی دەستەی سەرپەرشتیکاری هەڵدانی ئاڵای کوردستان بەر لە ڕاگەیانی کۆمار بوو ( نەغەدە، بۆکان ، یەكشەوە ... ). لە سەردەمی کۆمار دا وەک ئەندامی کۆمیتەی ناوەندی و کۆمیتەی شاری حیزبی دێمۆکڕاتی کوردستان ئەرکی کۆکردنەوەی منداڵانی بێ دایوباب و دەبەر خوێندن نان و بەخێو کردنیانی پێ ئەسپێردراوە. لە هێزی دێمۆکڕاتی کوردستان دا دەرەچەی پۆدپۆلکۆڤنیکی هەبووە و لەچەندین مەئموورییەتی گرینگ دا نوێنەرایەتی حکوومەتی کوردستانی کردووە، بۆ نموونە وتووێژ لەگەڵ دوکتور سەلاموڵای جاوید  نوێنەری حکوومەتی ئازەربایجان لە دەورو بەری نەغدە و بەلا داخستنی ئەو کێشەیەی لە گۆڕێ دابووە. لە دوای ئەوەی ژەنەڕاڵ مایۆر حەمەڕەشیدخانی خانزادە ویستوویە جمهووری بەجێ بێڵێ وەک ئەندامی هەیئەتی لێپرسینەوە چووەتە سەرا. بە پێی گێڕانەوەی غەنی بلووریان لە کۆتاییەکانی سەردەمی کۆمار دا لە بەر جووڵانەوەی تاکە کەسی لە هێزی میللی وەلا نڕاوە و هەر ئەوەش بووەتە هۆی ئەوە کە دوای ڕووخانی کۆمار حوکمی ئیعدامی بشكێ.
دوای ڕووخانی جمهووری  لە دادگەی یەکەم لە تەورێز حوکمی ئیعدامی دەدرێ ،بەڵام لەگەڵ لێجۆشبوونی گشتی لە ساڵی ١٣٢٩ (١٩٥٠ ) لە زیندان دەردەکەوێ  و لەیەک دوو ساڵی ئازادی دا درێژە دەدا بە چالاکییەکانی، هەر وەک سەردەمی ژێکاف ماڵەکەی دەبێتە مەکۆی چالاکی سیاسی.  چاکم وه‌بیر دێ له‌ زه‌مانی سه‌رۆکوه‌زیری محه‌مه‌دی موسه‌دیق دا که‌ چالاکی سیاسی  لە کوردستانیش بووژابووه‌وه‌ له‌ حه‌وشه‌ی ماڵه‌که‌یان له‌ گه‌ڕه‌کی "ڕزگه‌یان" ی مهاباد به‌ سه‌رپه‌رستی  نەمر عه‌زیزی یۆسفی ڕێوڕه‌سمی ڕۆژی جیهانی منداڵان" به‌ڕێوه‌ چوو کە منداڵەکانی خۆی،. چەند لە منداڵەکانی پێشەوا و من و چەند کەسی دی ئەو سروودەمان خوێندەوە کە نەمر یۆسفی فێری کردین.

دوای کودەتای ٢٨ی گەلاوێژی ١٣٣٢ ( ١٩ی ئووتی ١٩٥٣) ، دیسان زێرینگەران گیراوە و تا ساڵی ١٣٤٥ لە زیندان دا مایەوە. زێرینگەران لەو تێکۆشەرانەی سەردەمی جمهووری بوو کە لە هەموان زیاتر زیندانی کێشا.
له‌ ساڵانی ١٣٤٦ – ١٣٤٧ ی هه‌تاوی، ئه‌و کاته‌ی له‌ تاران ده‌ژیام چه‌ندین جار چوومه‌ دیداری.سه‌باره‌ت به‌ ڕابردووی سیاسی و به‌ تایبه‌تی سه‌رده‌می کۆمار که‌مدوێ بوو. له‌چه‌ند که‌سی که‌ له‌ گه‌ڵی ده‌ زیندان دا بوون بیستوومه‌،له‌ ئاست زیندانه‌وانان بوێر و به‌گشتی که‌سێکی نه‌حاواوه‌ بووه‌. حوسێنی زێڕینگەران لە ١٣-ی خاکه‌لێوه‌ی ١٣٥٢ی هه‌تاوی (٢-٤ -  ١٩٧٣  ) له‌ شاری تاران کۆچی دوایی کردووه‌ و ته‌رمی پیرۆزی له‌ گۆڕستانی به‌هه‌شتی زه‌هرا، قه‌تعه‌ی 3، نێژراوه‌.

ئەو وێنانە کە بۆ یەکەم جار بڵاو دەبنەوە ئی ئەو سەردەمەیە کە ماوەیەکی کورت دوای لێبوردنی گشتی بۆ گیراوانی بزووتنەوەی کوردستان و ئازەربایجان دیسان تێ هەڵچووەتەوە و لەگەڵ تێکۆشەرانی کرێکاری و ئەندامانی حیزبی توودەی ئێران لە بەر بینای مەجلیسی شووڕای میللی ئێران پرۆتێستی دانیشتن(تحصن) یان ئەنجام داوە. ئەو وێنانە لە ئەلبۆمی بنەماڵەیی دا بوون و بە پێی وەسیەتی نەمر ئیبراهێم زەردەشت فڕووهەر تاقە کوڕی لە لایەن کچەکانییەوە بۆ ماڵپەڕی ' وێنەی کۆماری کوردستان" نێردروان. لە پشت دوو لە وێنەکان نەمر حوسێنی زێڕینگەران بە دەستخەتی خۆی بەروار و بۆنەی هەڵگرتنی وێنەکانی ئاوا باس کردووە،

روز ٢٥ مرداد سال ٣٠ در موقع تحصن در محوطە مجلس شورای ملی با سایر رفقای متحصنین  کارگران و  نمایندگان کارخانەهای تهران و نمایندگان آبادان توسط خبرنگاران و عکاسان اطلاعات و غیرە برداشتە شد

٢٥/٥/  ٣٠  ( ڕۆژی ٢٥  -ی گەلاوێژی ساڵی ١٣٣٠ [ جومعە ١٧-ی ئووتی ١٩٥١] لە دەوروبەری بینای مەجلیسی شووڕای میللی  لەگەڵ ئەو هاوڕێ کرێکارانەی دیکەی نوێنەرانی فابریکەکانی تاران و نوێنەرانی کرێکارانی ئابادان  کە پڕۆتێستی دانیشتنان کرد بوو . ئەو وێنانە لە لایەن نووچەگەیان و وێنەگرانی ڕۆژنامەی 'ئیتلاعات ' و هتاد. هەڵگیرا. ٢٥/ ٥/ ١٣٣٠  [  ١٧ / ٨/ ١٩٥١ ] )

روز ٢٥/٥/ ٣٠  در موقع تحصن در مجلس شورای ملی توسط خبرنگاران و عکاسان اطلاعات برداشتە شد

٢٥/ ٥/ ٣٠ ( ڕۆژی ٢٥ / ٥ / ١٣٣٠ [ جومعە ١٧- ی ئووتی ١٩٥١ ]  لە کاتی پرۆتێستی دانیشتن لە مەجلیسی شوورای میللی  لە لایەن نووچەگەیان و وێنەگرانی ڕۆژنامەی ' ئیتیلاعات ' ئەو وێنەی هەڵگیرا. ٢٥ / ٥ / ١٣٣٠ )

هەر بەرز و پیرۆز بێ یادی حوسێنی زێرێنگەران