بۆچوونی به‌ڕێز ئارا سه‌باره‌ت به " باس له سه‌ر زمانی ستاندارد ده‌بێ له خزمه‌ت یه‌کگرتوویی بێ نه‌ک لێکدابڕان
به‌داخه‌وه شه‌هلا خانم چه‌ند شتی جیاواز و ده‌گه‌ڵ یه‌ک نه‌گونجاوی تێکه‌ڵ کردوون! به‌ڕێزیان "زمانی ستاندارد" و "زمانی ڕه‌سمی" و "زمانی یه‌کگرتوو"ی تێکه‌ڵ کردوون و پێی وایه هه‌ر یه‌کن! قسه‌کانیشی هه‌ر ئه‌وانه‌ن که جه‌ماڵ نه‌به‌ز ماوه‌ی په‌نجا ساڵه ده‌یانکا و که‌س ئاوڕی وێ نه‌داونه‌وه. ئه‌م شێوازه‌ی که‌سانی وه‌ک جه‌ماڵ نه‌به‌ز ڕه‌چاوی ده‌که‌ن له ڕوانگه‌یه‌کی نه‌ته‌وه‌ییی ده‌مارگرژانه‌وه سه‌رچاوه ده‌گرێ، که ئاکامه‌ی جگه له تێکدان و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئه‌م پڕۆژه نه‌ته‌وه‌یی‌یه‌ی بۆخۆیان دڵیان پێی خۆشه هیچی دیکه نییه. ئه‌وجار کێشه‌ی ڕێنووسیشی تێکه‌ڵی ئه‌م باسه کردووه و له‌م بواره‌شدا هه‌ر به ڕێبازه‌که‌ی جه‌ماڵ نه‌به‌زدا ده‌ڕوا و ده‌ڵێ: "ئه‌لفوبێی لاتینش زۆر زیاتر خزمه‌ت به کێشه‌ی کورد ده‌کا". ئه‌مه‌ش بڕیارێکی نازانستییه و هیچ بنه‌مایه‌کی زانستی نییه. کورد نه ڕێنووسێکی یه‌کگرتووی هه‌یه، نه ئه‌لفوبێیه‌کی یه‌کگرتوو و نه زمانێکی یه‌کگرتوو؛ به‌ڵام ئاشکرایه که چه‌ند زمان[با بڵێین "زاراوه"، نه‌کا تووڕه بن!] و چه‌ند ڕێنووسی ستانداردی هه‌یه. به‌و شێوازه‌ش که شه‌هلا خانم دهیههوێ ڕه‌چاو بکرێ قه‌ت له هیچ بارێکه‌وه یه‌کگرتوو نابێ. شه‌هلا خانم وه‌ک "1-53" که‌سه‌که دهیههوێ "ده‌سه‌ڵات" به ئاواته‌که‌ی بگه‌یه‌نێ و ده‌نووسێ: "ده‌سه‌ڵاتی کوردی ده‌بێ له سه‌ر بڕیارێک ساخ بێته‌وه"! ئیتر له‌وه ورد نه‌بووه‌ته‌وه که ده‌سه‌ڵات له‌وانه‌یه بتوانێ زمانێک به "ڕه‌سمی" ڕابگه‌یه‌نێ، به‌ڵام ناتوانێ له ڕه‌وتی "ستاندارد بوون"دا ده‌ورێکی به‌رچاوی هه‌بێ. دوایه ده‌فه‌رموێ: "بۆ جێ‌خستنی زمانێکی ستاندارد ده‌بێ له هه‌موو زاراوه‌کان که‌ڵک وه‌رگرین / کورد چاره‌یه‌کی نییه جگه له که‌ڵکوه‌رگرتن له هه‌موو زاراوه‌کان / ئێمه یه‌ک نه‌ته‌وه‌ین و زاراوه‌کانی کوردی هه‌موویان کوردین / له باس و بڕیار له سه‌ر زمانی ستاندارد ده‌بێ جوانکاری، کارایی، ده‌وله‌مه‌ندبوونی زمان و یه‌کگرتوویی تێدا قسه‌ی ئاخر بکه‌ن"! لێره‌دا هێنده‌ی دیکه‌ی شێواندووه و پێی وایه "زمانی ستاندارد" یانی "زمانی یه‌کگرتوو"! پێشنیاره‌که‌شی بۆ "زمانی یه‌کگرتوو هیچ زانستی نییه! چونکه تێکه‌ڵ کردنی هه‌موو زاراوه‌کان بۆ ئه‌م مه‌به‌سته، جگه له تێکدان و شێواندنی هه‌موو زاراوه‌کان هیچی لێ شین نابێ و ئاکامه‌که‌ی ئه‌وه ده‌بێ که که‌س ده که‌س ناگا.
به‌داخه‌وه شه‌هلا خانم دهیههوێ شه‌ڕی سیاسه‌ت بێنێته سه‌ر گۆڕه‌پانی زمان. به‌م کاره‌ش ئه‌وه‌ی که هه‌شه ده‌که‌وێته مه‌ترسییه‌وه. بۆ درێژدادڕ نه‌بوونی تێبینییه‌که‌م تکا له شه‌هلا خانم ده‌که‌م نووسراوه‌کانی کاک ئه‌میر حه‌سه‌نپوور و بێهرووز شوجاعی و جه‌عفه‌ر شێخولئیسلامی، هه‌ر له سه‌ر ئه‌م ماڵپه‌ڕه، وردتر و دوور له ده‌مارگرژیی نه‌ته‌وه‌یی، بخوێنێته‌وه هه‌تا بزانێ ئه‌م ڕێگایه‌ی ئه‌و ملی پێوه ناوه بۆ کوێ ده‌چێ. پێویسته ئه‌م ڕاستییه بسه‌لمێنین که کوردی زمانێکی چه‌ند ستاندارده. ڕه‌نگه ئه‌م چه‌ند ستانداردبوونه‌ش ڕێگا خۆش بکا بۆ جوێبوونه‌وه‌ی ستاندارده‌کان و پێکهێنانی سه‌ربه‌خۆیییه‌کی زمانی و ته‌نانه‌ت سیاسیش. ئه‌وه‌ش کاره‌سات نییه و ڕه‌وتێکی ئاسایییه و ئه‌گه‌ر بڕوامان به دێموکڕاسی هه‌یه نابێ لێی بسڵه‌مینه‌وه. ئه‌م ڕێبازه‌ی ئێستا له باشووری کوردستان، له بواری زمان و ڕێنووس‌دا، ڕه‌چاو ده‌کرێ هیچ دڵخۆشکه‌ر نییه و ئاسۆیه‌کی زۆر لێڵی به دواوه‌یه. بۆچوونی شه‌هلا خانم و هاوبیرانیشی ئه‌م ئاسۆیه لێڵتر ده‌که‌ن.
ئارا
No comments:
Post a Comment