Sunday, January 22, 2012

قسەکانی خەلیلی فەهیمی سەبارەت بە کوردستان


قسەکانی خەلیلی فەهیمی سەبارەت بە کوردستان
وەرگێڕان لە فارسییەوە : حەسەنی قازی


لە دوای خەرمانان ١٣٢٠ی هەتاوی و لە شایەتی کەوتنی ڕەزا شای پەهلەوی تا ڕووخانی کۆمار لە سەرماوەزی ١٣٢٥هەتاوی، حکوومەتی ناوەندی نەیتوانی دەستەڵاتی خۆی بە سەر هەموو ناوچە کوردنشینەکانی ئێڕان دا بسەپێنێتەوە. بەر لە پێک هاتنی کۆمار وەنەبێ گشت سیاسەتمدارانی ناوەندێ دژی خواست و ئاواتەکانی گەلی کورد بوو بن. یەکێک لەو سیاسەتمەدارانە 'خەلیلی فەهیمی' کە لە کابینەی ساعید دا وەزیری ڕاوێژکار بووە سەری مەهاباد و شوێنی دیکەی کوردستانی داوە و ڕاپۆرتی ئەو سەفەرانەی پێشکێشی مەجلیسی شوڕای میللی ئێران کردووە. ئەم ڕاپۆرتەی خواره‌وه‌ بۆ ئاگاداری لە بۆچوونێکی جیاواز سەبارەت بە مەسەلەی کورد له‌و سه‌رو به‌ندی دا گرینگە و ئەوە لێڕە دا هەمووی کە لە 'نامە هفتگی کوهستان' ژمارەی ١ ، دووشەمۆ ٧ی ڕەشەمەی ١٣٢٣ [٢٦ی فێڤرییەی ١٩٤٥] دا چاپ کراوە، وەردەگێڕین و دەیخەینە بەر چاوئ هۆگرانی مێژووی سیاسی کوردستان

نامەی هفتگی کوهستان، ساڵی یەکەم، ژمارە ١، ٢شەمۆ ٧ی ڕەشەمەی ١٣٢٣ /٢٥ی فێڤرییەی ١٩٤٥
ئاغای فەهیمی چۆنی باسی کوردستان کرد


تا ئەو کاتەی کە ئاغای فەهیمی وەزیری ڕاوێژکار ڕاپۆرتی خۆی بە گوێی نوێنەرانی مەجلیسی شووڕای میللی نەگەیاندبوو، بۆچوونی دەوڵەت سەبارەت بە کوردستان بۆ زۆری خەڵک ڕوون نەبوو.قسەکانی بەڕێزیان پەردەی لە ڕووی هێندێک ڕاستی هەڵداوە و سیاسەتی دەوڵەتی لەو ناوچە یە دا ڕوون کردەوە. ووتاری ئاغای فەهیمی جگە دەربڕینی ڕاستییەکان، گرینگییەکی زۆری لە دیاریکردنی چارەنووسی کوردستان دا هەیە و ئەو قسە ڕەپ وڕوانە هێندێک هومێدی لە دڵی دانیشتووانی ئەو ناوچانە دا پێک هێناوە. ئەگەرچی زۆرێک لە هۆگران داوخوازیان لە ئێمە کردووە دەقی نوتقی بەڕێزیان وەک خۆی بڵاو بکەینەوە و بە ئاگاداری بیروڕای گشتی بگەیێنین، بەڵام لە بەر که‌می لاپەڕەکانی ' نامەی کوهستان' ناتوانین هەمووی بڵاو بکەینەوە و پوختەی قسەکانی باس ده‌که‌ین


قسەکانی ئاغای فەهیمی لە مەجلیس

ماوەیەکە ئاغایانی نوێنەران داوایان کردووە کە بەندە ئەو شتانەی لە سەفەری کوردستان دا چاوم پێیان کەوتووە عەرزیان بکەم. هەڵبەت منیش لەو باوەڕە دام کە ئاگادار بوونی ئاغایانی نوێنەران لەو سەفەرەی بەندە و بەتایبەتی هۆی هاتنە پێشی ئەو سەفەرە و ئەو ڕووداوەی لە بەر ئەو سەفەر کردنە پێش هات هەم بۆ سیاسەتی مەملەکەتی و هەمیش بۆ سیاسەتی ئێستای مەملەکەت ڕەنگە به‌که‌لک بێ. بەڵام هۆی سەفەری بەندە : لە کابینەی ئاغای ساعید دا شەوێک سەرۆکی ستادی ئەڕتەش ئاغای سەرتیپ ڕەزمئارا تەشریفیان هێنا بۆ کۆبوونەوەی هەیئەتی دەوڵەت و بە ئامادە بوونی ئاغای ساعید و بەندە و ئاغای سەروەری وەزیری کار و باری
ناوخۆ گوازرشتێکی دوور و درێژی خوێندەوە کە مەئموورێکی ڕەسمی لە مەهاباد ئامادەی کرد بوو و لەوێوە بە کورتییەکەی ناوچەی مەڵبەندی مەهابادی کوردستانی وەک یەک پارچە ئاور و جوێ بووەوە لە دەوڵەتی ئێران ناساند بوو.سەرۆکی ستادی ئەرتەش ناوی هێندێک کەسیشی هێنا و گوتی ئەوان سەبەبی پێش هاتنی ئەو وەزعەن کە دیارە من لەگەڵ ئەوان پێشینەی ئاشنایەتی زۆرم هەبوو و دەمناسین. یەک لەو کەسانەی کە باسی کرا ئاغای قازیی محەمەد بوو. ئاغای قازیی محەمەد کەسێکی بەڕێزە کە لە ڕووداوەکانی خەرمانان دا [ خەرمانانی ١٣٢٠ی هەتاوی] کە بەندە چوومە ئازەربایجان ئەو یەک لەوکەسانە بوو کە تفەنگی هەڵگرتبوو و لە گەڵ ژمارەیەک لە خزمانی مەهاباد و ئەو مەڵبەندەی دەپاراست .پاشان کە ڕووداوی ڕەزائییە هاتە گۆڕێ، بەندە بەڕێزیانم لە گەڵ سەید عەبدوڵا نەوەی شێخ عەبدولقادر [ شێخ عوبەیدوڵا دروستە، چونکە سەید عەبدوڵا کوری شێخ عەبدولقادر بووە ، وەرگێڕ ] ڕا ئەسپارد کە یەکیان بەرەو باکووری دەریاچە و یەکیان بەرەو باشووری دەریاچە چوو و کۆتاییان بە ڕووداوەکان هێنا و پاشان خزمەت دیکەشیان کرد و دوایە لە گەڵ ئێمە هاتن بۆ تاران و هێندێک کاریان کرد کە بەندە ناتوانم لە نیشتمانپەروەری ئەواندا هیچ گومانێکم هەبێ. ئەوە بوو هەرکە لەوێ ئەو تێلگڕافەم دەخووێندەوە کە ، ئەو قسانەی تێیدا کرا بوون وەدرۆم خستەوە و گوتم ئەمن ئەو کەسانە دەناسم و پێم وا نییە کارێکی ئاوایان کرد بێ، بە ڕێکەوت بەشی دوایی تێلگڕافەکە تا ئەندازەیەک پێشبینیەکەی منی وەڕاست گێڕا، لە گەڵ ئەوەشدا، مەئموورێکی کە ئێستا لە وێندەرێ یە گوزارشت دەنووسێ و ئەو زانیارییانەی باسیان دەکا لە زانیارییەکانی من کە نیزیکەی ساڵ و نیوێک، دوو ساڵ لەمەوپێش لەوێ بووم زۆر جیاواز بوو و ئاوای پێشنیاز کرد بوو کە لە مەهاباد حکوومەتی نیزامی بەرقەرار بکرێ و هەر لەو کۆبوونەوەیەی هەیئەتی دەوڵەت دا بە من پێشنیاز کرا بەو دڵنیاییەی بە ئێمەت دا باشتر وایە خۆشت سەفەرێکی کوردستان و مەهاباد بکەی.لە ووڵام دا گوتم من ئامادەم ،ئەگەر مەترسییەکیش هەبێ من ئامادەم بەڵام بۆ متمانە لەوەی کە قسەکەی من ڕاستە گوتم تێلگرافێک دەکەین بۆ ئەو ئاغایانە کە بێنە تارانێ، هەڵبەت کەسانێک کە ئیدی تا ئەو دەرەجەیە یاغی بووبن و خۆیان لە ناوەند جوێ کردبێتەوە ، نایەنە تاران. گوتیان باشە، جا تێلگڕافێک بە نێوی ئاغای ساعید و تێلگرافێکیش لە لایەن منەوە بۆیان بەڕێ کرا و گوتم هەتا ئەوان نەیەنە تارانێ من سەفەرەکەم ناکەم، چونکە لەوانەیە شتی تازەش ببیسم، بە ڕێکەوت حەوتوویەکی پێ نەچوو کە تێلگڕافی ئەوان گەیشتێ کە بەڵێ وەرێ کەوتووین و گەیشتووینە میاندواو، گوتم فەرموون ئەگەر کەسانێک بە تەواوی خۆیان لە دەوڵەت جوێ کردبێتەوە ئاوا خێرا وەڕێ ناکەون بێن، لەو ماوەیە دا و دوای ئەو ڕوداوانە، یانی دە ڕۆژ دوای ڕووداوی سەربزێوی حەمە ڕەشید [ مەبەست حەمە ڕەشید خانی خانزادەیە، وەرگێڕ] ئەعلاعەزرەتی هومایوونی فەرمانی پێدام باش وایە ئەتوو زووتر وەرێ بکەوی و ئەو ئاغایانەش دوایە وەڕێ کەوتن و هاتن و بەندەش چووم بۆ کوردستان و سنە و لەوێوە بۆ سەقز و بانە و میاندواو و مەهاباد و ڕەزائییە و تەورێز و گەڕامەوە تاران و لە جێی خۆیدایە باسی ئەو بەشی سەفەرەکەتان بۆ کوردستان بۆ بگێڕمەوە
لێرە دا ئاغای فەهیمی بباسی هەلومەرجی گشتی کوردستان شی دەکاتەوە و دوایە دەڵێ بەڵام سەبارەت بە لایەنی تایبەتی ، بە ندە کە گەیشتمە سنە چەند ڕۆژێک خەریکی لێکۆڵینەوە بووم، دەبینم لە لایەن هێندێک کەسانەوە پەیامی ئاوا دێ کە دەیانەوێ چاویان بە من بکەوێ بەڵام دەترسێن بێن بۆ لام. ئەمن پێم سەیر بوو، من هەر بۆیە هاتووم کە هەر کەس شتێکی هەیە و قسەیەکی هەیە بە بەندەی بڵێ .ئاغای ئاسەف [ئاسەف دەبێ یەکێک لە نوێبەرانی سنە بووبێ لە مەجلیسی شووڕای میللی ئێران لەو سەر و بەندە دا، وەرگێڕ] کە لە گەڵم بوو بەیاننامەیەکی بڵاو کردەوە و لە ڕاستیدا بانگەوازی لە خەڵک کرد کە ئەگەر کەس قسەیەکی هەیە، شتێکی هەیە بێ بیڵێ. دوای ماوەیەک بەندە چووم بۆ سەقز لەوێ لە پێشدا چاوم کەوت بە ئاغای فەرماندەی لەشکر و بە یەکەوە چووین بۆ بانە، هەڵبەت خانووەکانی ئەوێ لە بەر عەمەلییاتی حەمە ڕەشید ئاوریان تێبەردرابوو و سووتا بوون و ئەو گەوجە بیری نەکرد بووەوە لە بۆچی ئەو کارەی کردووە . تۆ کە دەتویست هەڵێی، هەستە بڕۆ ئیدی بۆچی خەڵکی بێچارەت بێ خانومان کرد و ماڵ ئاور تێبەردانی ئەوانت لە چ بوو خۆ تۆ نە شەڕت کرد و نە هیچ دەتەویست هەڵێی، هەڵهاتبای و ئاوا ئازار دانی خەڵکی بێچارە چ فایدەیەکی هەبوو.هەرچۆنێک بوو ژمارەیەک لە خەڵک هاتبوونەوە و خەریکی دروستکردنەوەی خانووەکانیان بوون.ئەمن وام هەست کرد کە بەوان گوتراوە ئەمن بۆ جێبەجێ کردنی کاری حەمە ڕەشید هاتووم، نەک بۆ جێبەجێ کردمی کاری ئەوان،هەر وەک لە قسەکردن لە گەڵ یەک دوو پیاوی ئایینی دا بۆم دەرکەوت دەیان گوت ئەگەر دەوڵەت دەیەوێ بە ڕێگای حەمە ڕەشید دا یارمەتی خەڵک بدا، کە وا بوو ئێمە چکارەین. ئەمن زۆرم پێ سەیر بوو گوتم شەخسی ئەعلا حەزرەتی هومایوومی ڕۆژێک کە خەبەری ئەو ڕووداوەی بیست وەک ئەوە وابوو کە یەکێک لە کەسانی خۆی سەدەمەی پێ گەیشتبێ، هەر ئاوا پەژارە دایگرت و هەر بۆیەشە شا و سەرۆکوەزیر بەندەیان ناردووە بۆ جێبەجێ کردنی کارەکانتان و دڵخۆشی دانەوەتان و نەیان ناردووم بۆ لای حەمە ڕەشید و ئەگەر بە من بێ هەر دەنێم لە پێش ئەو خانووانە نەوت بە سەر حەمە ڕەشید دا کەن و ئاوری تێبەردەن، ئەمن چکارێکم بۆ وی لە دەست دێ، ئەمن تەنێ بۆ جێبەجێ کردنی کاروباری ئێوەمانان هاتووم
ئەوە بووە هۆی بەهومێد بوونی ئەوان و فکریان گۆڕا و سپاسیان دەکرد، بەڵێنم پێ دان کە کەلوپەلی پێویستیان لە بەر دەست بندری .بۆ شەوێ چوومە سەقز قەدراییەکی زۆرتیڕەگ و کەرەستەی بەنایی و ئاسنەواڵە و شتی دیکەمان بە بەننا و دارتاشەوە نارد بۆ بانە و ئەو چەند ڕۆژەی کە لە وێ بووم ئامراز و کەرەستەکانیان برد و خەریکی دروستکردنەوی خانووەکانیان بوون و چەند کەس لە ئێلخانیزادەکان و کەسانی دی لە جێی دیکەوە کۆ بوونەوە ، ئەمن چوومە سەقز ئەوانیش هاتنە وێندەرێ، ئەوانم لە کۆنەوە دەناسی دەستم کرد بە لێکۆڵینەوە بۆ ئەوەی بزانم ئەو دەمەی کە حەمە ڕەشید دەستی کردووە بە شەڕفرۆشی چ کەسانێک هاوکاریان لە گەڵ کردووە و چ کەسانێک نەیان کردووە. بیستم هێندێک کەس کە ماڵ و مڵکیان لە دەور وبەری بانە و میرەدێ و ئەو شوێنانە بووە ئەو سەردەمی کە حەمە ڕەشید نۆکەری دەوڵەت بووە ، ئەوانیش لە سەر ماڵ و موڵکی خۆیان بوون و ئێستا موڵکی خۆیان بەجێ هێشتووە و چوون لە بۆکان و شوێنی دی لێی دانیشتوون بۆ ئەوەی نەگوترێ کە ئەوان لایەنگری حەمە ڕەشید بوون دیارە بەندەش دەبوو ئەو کەسانەی کە خزمەتکاری دەوڵەتن و کاغەزی مەئموورانی پێشووی دەوڵەتیان سەبارەت بە خزمت کردن پێیە، دیسان بەهومێد بکەمەوە سەبارەت ڕوحم و بەزەی دەوڵەت و پێیان بڵێم کە هاوکاری دەکرێن بۆ ئەوەی ڕازی بن و بڕۆن بە دووی کاری خۆیانەوە
دوایە گەڕامەوە بۆ سنە و لە گەڕانەوە دا بۆ سنە هێندێک تێلگڕاف لە تارانەوە بە دەستم گەیشت کە هەستم کرد پێوا بوونم لە سەر چوونم بۆ بانە دروستە واتە هێندێک کەس لەوێ هەن کە پێێان خۆش نییە ئەو هەیئەتە سەری ئەوێ بدا و لەوێ تاوانیان وەپاڵ هێندێک کەس دەدا و دەیان گوت کە چاوپێکەوتنی ئەوانە لەبار نییە یان باش نییە. بەڵام بەندە ئەرکی خۆم بەڕێوە دەبرد و گوێم لە قسە و ئیرادەی کەسی دیکە نەبوو .دوایە ئەو کەسانەی کە دەیانەویست سکاڵا و گازەندە بکەن بەڵام دەترسان ووردە ووردە دەهاتنە لام. لەو کەسانەی کە هەم خەڵکی شارنشین و هەم خەڵکی دیکە شکایەتیان لێ دەکرد کەسێک بوو بە ناوی مەحموودی کانی سانانی کە یەکێک لە شەڕانییەکانی وەک حەمە ڕەشیدە و تا بەر لە خەرمانان [ی ساڵی ١٣٢٠] لە زیندان دا بووە و دوای خەرمانان ئازاد کراوە و ڕۆیشتووە. ئەو کەسەیان لەوێ داناوە بۆئەوەی سەرحەدی ئەوێ بپارێزێ. ئەو پارێزگارییەی لە سنووری دەکا ئەوەیە کە دەهێڵێ تەبەعەی عێڕاقی بە بێ پاسپۆرت بێنە ئەم لایە، یان بۆخۆی پاسپۆرتیان دەداتێ ،بێ پسانەوە ماڵی قاچاغ دەهێنێ کە دیارە ماڵ و کەلوپەلی قاچاغ لە دەوروبەری کوردستان زۆرە و ئەو کەلوپەلە قاچاغەی کە دەیەوێ بییانهێنێتە نێو شاری ، دەنووسێ ئەوە بۆ بەکارهێنانی نێوخۆیە، پێشیان پێ مەگرن و ئەو کەلو پەلەش کە بۆ هەناردە کردن دەیان کڕێ دەنووسێ ئەوە بۆ بەکارهێنانە لە هەورامان و مەریوان، ئیجازەیان پێویست نییە. موڵکی خەڵکیش داگیر دەکا، هێندێکان دنە دەدا بۆ ئەوەی شوێنێک بە ئی خۆیان دابنێن و خۆشی دەکا بە موباشیری هێندێک کەسی دیکە، بەڵام وەرە و ببینە چ جۆرە موباشیرێک
بۆ وێنە حاجی موعتەمەدی کوردستانی کە لەو دواییانە دا کۆچی دوایی کرد لەو ناوچانە دا هێندێک موڵکی هەیە کەوەک باسیان دەکرد ئەو موڵکانە داهاتیان سەدهەزار تمەنە و ئەو موڵکانە بە دەست ئەو کەسەوەیە و دوو هەزار تمەنی بۆ ناردووە و گوتویە ئەوە داهاتی موڵکەکانە. هێندێک لە خاوەنانی ئەو موڵکانە هاتنە لام و لە وانە ئاغای دوکتور ئەردەڵان کە یەکێک لە خاوەنموڵکانی ئەوێ یە، حوکمێکی پێ بوو لە لایەن ستادی ئەڕتەشەوە بۆ ئەوەی موڵکەکانی وەربگرێتەوە. فەرماندە لەوێ پێی گوت من مەئمووری جێ بە جێ کردنی بڕیارانم ئەگەر حوکمێکت بە دەستەوەیە لە لایەن مەحکەمەوە ئەوە قەبووڵ دەکەم دەنا کاغەزی دی قەبووڵ ناکەم. ئەمن زۆرم پێخۆش بوو و پێی گەشامەوە کە فەرماندەیەک تا ئەو ئەندازەیە قانوون ڕەچاو دەکا، بەڵام بە ڕێکەوت بۆ بەیانی ئەو ڕۆژە دۆسییەیەکم دی کە لە ژاندارمەری یەوە سەبارەت بە کەسێکی دیکە هێنابوویان کە بۆخۆیان بڕیاریان داوە موڵکەکەی وی بدەنەوە و دەرکەوت کە ئەو کارە دەکەن جا لە بەر چی ئەوە دەکەن نازانم چتان عەرز بکەم
هەرچۆنێک بێ ئێمە مەئموورێکی ئاوامان لە سەر سنوور هەیە، مەئمووری گومرگ ناوێرێ متەقیشی لە بەر بێ و قسەیەک بکا و ئەو کەسە [مەحموودی کانی سانانی] لە کارو باری ئەوێدا ئەوەندە دەستی دەڕوا و ئەوەندە نفووزی پەیدا کردووە شەخسی فەرماندەش هەر وا پارێزگاری لێ دەکا. سەرۆکی ژاندەرمەری ئەوێ کۆلۆنێل میرفێندرسکی زۆر ئینسانێکی باش بوو،مەئموورەکانیشی باش بوون بەڵام ئەویش لێی ڕازی نییە بەڵام ناوێرێ سەبارەت بە کردەوەکانی ئعتڕاز بکا و لەوەش زیاتر لەوێ دیتم کە مەحموودی کانی سانانی لەوێ بە ناوی فەرمانداری نیزامی هەورامان و مەریوان کاغەز ئیمزا دەکا، بەندە نازانم کە هەورامان و مەریوان کەی بوو بە شارستان و کێ ئەوی کردووەتە فەرماندار و كێ لەوێ حکوومەتی نیزامی داناوە.پاشان هاتینە سەقز و ویستمان بچینە مەهاباد. ئەو مەئموورەی کە ئەو گوزارشتەی هەوەڵێی ناردبوو هاتبوو دیتم کە پێکێشی دەکا بەندە نەچم
،بۆ مەهاباد . ئاغای سەرهەنگ عەلەوی لێی پرسیبوو بۆچی نەچێ ، گوتبووی لە بەر ئەوەی مەترسیدار پرسیاری کرد بوو چ مەترسییەک؟ دەکووژن، زیندانی دەکەن چ دەکەن؟ گوتبووی نەخێر ئەگەر هیچکام لەوانەش نەبێ بەلانی کەمەوە لە سەر ڕێگا پێشیان پێ دەگرن و دەیان گێڕنەوە.سەرهەنگ پێی گوتبوو کە فڵانەکەس لە هیچکام لەوانە ناپرینگێتەوە، چونکە بە دڵخوازی خۆی هاتووە و ناترسێ و دەچێ، جا هەر لەو ڕۆژە دا خەبەر هات کە پاسگایەکی سۆڤییەتییەکان پاسگایەکی ژاندارمەرییان چەک کردووە. منیش گوتم ئێمە دەچین و چەند ژاندرمیشمان لە گەڵە و ئەگەر چەکەکانی ئەوانیشیان ئەستاند با بی ئەستێنن. لە ڕاستیدا پاسگای سۆڤیەتییەکان بەو پەڕی ڕێزەوە لە گەڵمان جووڵانەوە و زۆر لە گەڵمان خۆش ڕەفتار بون و بە هیچجۆر هیچ بێ ڕێزییەکیان لێوە
نەبیندرا. پاسگای ژاندارمەری بە چەکەوە لە سەر جێی خۆی بوو و هیچکام لەو شتانەی گوترابوون وا نە بوو و مەبەستی ئەو مەئموورە لەو قسانە ئەوەبوو ڕاست و درۆی ئەو گوزارشتانەی دابووی ڕوون نەبێتەوە. دوایە چووین و دوو شەو لە بۆکان بووین. ژمارەیەک خەڵک کە ماڵ و موڵکیان لێ ئەستاند بوون هاتنە لای بەندە و سکاڵا و گازەندەی خۆیان دەکرد و هێندێک کاغەزشیان نیشان دام کە کاربەدستانی پێشوو ئیمزایان کردبوون، لە سپەهبود شابەختی یەوە بگرە تا خودالێخۆشبوو سەرتیپ ئەڕفەع و گوڵشائیان و هەر کەس کە لەوێ بووە لە دوای خەرمانانەوە [ خەرمانانی ١٣٢٠ی هەتاوی، وەرگێڕ] نووسیویە ئەوانە هەمیشە خزمەتکاری دەوڵەت بوون و خزمەتیان کردووە و بەندە جگە لە تەئیدی ئەو بەڵگە ڕەسمیانە کە مەئموورەکانی دەوڵەت داویە بەوان بە موعتەبەر بزانم چارەیەکی دیکەم نەبوو.چونکە دیتم کە ئەوانە سەردەمێک خزمەتیان کردووە و هیچی خراپیان نەکردووە و و لە خۆڕا نابێ بیانترسێنن. لەوێوە شەرحێکم نووسی بۆ فەرماندەی لەشکر کە ئەو کەسانەی کە باسیان هاتووەتە نێو نێوان پێشینەیان ئەوەیە، ئێستا هاتوونەتە ئێرە و ماوەیەکە لێرە ماونەتەوە و ئەوە کەسانێکن کە دەست بە سەر ماڵ و موڵکیان دا گیراوە ، ئێستا باش دەبێ ئێوە دڵنیایان کەن بۆ ئەوەی بە هومێد بن و بێنەوە سەر ماڵ و موڵکی خۆیان و خزمەت بکەن. بە داخەوە ئەو داوایەی من پێک نەهات و گوتیان ئەوانە لە خەرمانان دا کاری تێکدەرانەی زۆریان کردووە و تاڵانیان کردووە و ناکرێ بگێڕدرێنەوە شوێنی خۆیان. بەندە لەوێوە چوومە مەهاباد واتە ناوەندی مەترسی و ئاور!! ئەو هەموو نێوانەیان بۆ هەڵبەستبوو، هەوەڵێ کە گەیشتمە جێ ژمارەیەک لە تاجر و پیاوانی ئاینی و ماقووڵانی شاری هاتبوون بە پیلمەوە پێموا بوو بیستبوویان کە وەزیرێک لە لایەن شاوە دێ.وەک ئەوە وایە مەلایکەتێک لە ئاسمانەوە بێ.هەرچۆنێک بێ ئەوان بە ئەوپەڕی زەوق و خۆشییەوە پێشوزاییان لێ کردم و پێکێشیان دەکرد ئەمن سواری ماشێن ببمەوە و ئەوان بە پێیان بە دوام دا بێن. بەندە ئەوەم قەبوووڵ نەکرد، گوتم ئاغایان زەحمەتیان کێشاوە بە پێیان هاتوون، زۆر دوور لە ئینسافە بەندە بە سواری ماشێن بەردەوام بم و ئەوان بە پێیان بە جێ بهێڵم، بە تایبەتی لە بەر ئەوەی بۆ دەربڕینی ڕوحم و بەزەیی ئەعلاحەزرەتی هومایوونی و دەوڵەت هاتووم ناشێ من سوار بم و ئەوان پیادە. هەتا مزڵ بە پێیان چووم و دوای نیوەڕۆش سەرۆکانی کورد دەستە دەستە هاتنە لام و جگە لە دەربڕینی گوێڕایەڵی و حورمەت لێنان لە دەوڵەت هیچ شتێلی دیکەیان نە دەگوت و هەموویان هێندێک هۆیان باس دەکرد کە مرۆ نەدەکرا لە ئاست ئەو قسانە هیچ بڵێ. بۆ وێنە دەیانگوت ئێمە لە ڕووی بیروڕای مەزەبی و ئیسلام و بە پێی بنەماکان و بنچینەکامی ئیسلامی گوێڕایەڵی لە سەلتەنەتی ئێران دەکەین و ئەوە بۆ ڕواڵەت کاری نییە. ئێمە لەو بڕوایە داین ئێڕانی ڕەسەن ئێمەین. هەموو دەیانگوت بۆچی هێندێک کەستان بانگ کردووە بۆ تاران [ لەو سەردەمە دا قازیی محەمەد، قەرەنی ئاغای مامەش، سەید عەبدوڵا ئەفەندی لە تاران بوون، وەرگێڕ] و لە ئێمەتان نەگێڕاوە. ئێمە دەبێ شا ببینین، مەجلیس ببینین و ، گوتم خەتای ئەوە لە ئەستۆی منە ، لە بەر ئەوەی هێندێک تاوان وەپاڵ هێندێک لە ئاغایان درابوو داوامان لێکردن بێن، هەڵبەت داوا لە ئێوەش دەکەین کە بێن بۆ تارانێ و بچنە خزمەت شا.چاوتان بە دەوڵەتیش بکەوێ. دەوڵەتیش ئێوە ببینێ، ئێوەش دەوڵەت ببینن ، دەچنە خزمەت ئەعلاحەزرەتیش مەجلیسیش ببینن. ئێوە ئێرانین . لەو دووسێ ڕۆژەی دا کە لەوێ بووم جگە لەوەی کە دەستە دەستە دەهاتن و قسەی خۆیان دەکرد و گوێڕایەڵی خۆیان دەردەبڕی قسەیەکی دی لە گۆڕێ دا نەبوو. تەنیا سکاڵا و گازەندەیان ئەو فەرماندەیەی ئەڕتەش هەبوو کە هەمیشە ویستوویەتی ئەوان وەک یاغی بناسێنێ . وەک دەرکەوت جاری یەکەم کە ئەو چووە بۆ مەهاباد، بە ڕێزەوە میوانداریان لێ کردووە و خزمەتیان پێ کردووە و پێیان گوتبوو کە ئێمە هەمیشە لە خزمەت دەوڵەت دا بووین و گوێڕایەڵی بووین. ئەویش لە ووڵام دا پێی گوتبوون کێ گوتوویە گوێڕایەڵی بکەن، دەوڵەت حەوجێی بە خزمەتی ئێوە نییە و دوایە پێی گوتبوون ئێوەومانان دەبێ ئیعدام بکرێن. ئەوە شێوەی میوانداری لەوی بووە و لە بەرانبەر خزمەتی خەڵک یان دەربڕینی گوێڕایەڵی و سەر وەبەرهێنان ، ئەو کەسانەی کە تا ئەو دەرەجەیە خۆیان بە ئێرانی دەزانن داخودا دەکرێ ئینسان جنێویان پێ بدا و لە ڕووی ڕق وکینەوە بەدگۆییان بکا. ئەوانە لە خزمەت دەوڵەت دان، بۆ نموونە عەرزتان دەکەم. قەرەنی ئاغای ئەمیر عەشاییر سەرۆکی خێڵی مامەش ئینسانێکە کە هەموو دەزانن ئێرانییەکی دەمارگرژە و هەموو دەزانن کە لای ئەو ناکرێ بە سووکی باسی ئێران بکرێ. پیرە پیاوێکی بەڕێزە. کوڕەکەی لەوێ بە ئامادە بوونی فەرماندە و سەرۆکی ستاد قسەی دەکرد دەیگوت کە من خۆم سەرباز بووم و بابم سەرباز بووە و باپیرم سەرباز بووە. ئێمە هەموومان سەربازی دەوڵەت بووین و خزمەتمان بە دەوڵەت کردووە و لەو ڕێبازە دا زۆر کەسن لێ کووژراوە. جا لە ووڵامی ئەوە دا ئەوە چ قسەیەکە پێیان بڵێن سەرلەشکرەکان ئەوەندەیان خزمەت کردووە کە دەبێ هەموو بچنە ناو کۆشک.باشە ئەو چ قسەیەکە کە دەبێ بەوانی بڵێن کە هەمیشە ئەوان لە مەڕ دەوڵەت دڕدۆنگ و دەوڵەت لەمەڕ وان دڕدۆنگ بکەن.کام لە سەرلەشکرەکان چووەتە کۆشک و لە ڕاستییدا قسەی وا زۆر خراپە و لە جیاتیان دەبێ هاوڕێیەتیان بکرێ ،کەسێک کە شانازی دەکا بە ئێرانییەت، نابێ بەو شێوەیە ڕەفتاری لە گەڵ بکرێ.نابێ پێی بگوترێ تۆ ئێرانی نی، ئەویش لە لایەن کەسێکەوە کە مەعلووم نییە جەد و ئابادی خۆی کێ یە؟ لە لایەن خەڵکی مەهاباد و کوردستانەوە بەندە بەوپەڕی متمانەوە عەرز دەکەم کە ئەو عەلاقەیەی ئەوانە بە ئێرانیان هەیە نموونەی نییە.

No comments: