ستاندارد کردنی زمانی مۆدێرنی ڕۆژنامەگەریی کوردی

ستاندارد کردنی زمانی مۆدێرنی ڕۆژنامەگەریی کوردی

دوکتور مکاییل ل. شایەت

واشنگتن دی. سی.. کۆمەڵەی لێکۆلێکۆڵینەوەی ڕۆژەڵاتی ناوەڕاست ( مێسا )  مانگی  نۆڤامبری ١٩٩٦

وەرگێڕان لە ئینگلیسییەوە: حەسەن قازی
( تێبینی وەرگێڕ:  ئەم ووتارە نزیکەی ٢٠ ساڵ لەمەوبەر واتە مانگی نۆڤامبری ساڵی ١٩٩٦، دوکتور مکاییل شایەت کە ئەو دەمی سەرۆکی بەشی کوردی ڕادیۆی دەنگی ئەمریکا بووە لە کۆنفڕانسی ساڵانەی کۆمەڵەی لێکۆڵینەوەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دا  پێشکێشی کردووە. ئێوارەی جومعە ٣-ی سێپتامبر/ئەیلوول/خەرمانان  لەگەڵ کۆمەڵێک لە هاوکاران بیروڕا گٶڕینەوەیەکی خۆشمان هەبوو سەبارەت بە زمانی ڕۆژنامەگەریی کوردی لە ڕادیۆ و تێلێڤیزۆن دا. کە بەشێک لەو کێشانە لەو ووتارەی دوکتور شایەت دا شی کراونەتەوە. لە سۆنگەی ئەو بیروڕا گۆڕینەوەیە ئەم بابەتەم وەرگێڕاوە و پێشکێشی دەکەم بە هەموو هاوکاران لە بەشی کوردیی سۆرانی تێلێڤیزۆنی ستێرک )

لە بەر ئەوەی نیشتمانی کورد لە نێوان چوار ووڵاتی تورکییە، ئێران ،عێڕاق و سوورییە دا دابەش کراوە، کوردەکان لە هەر کام لەو ووڵاتانە دا کەوتوونەتە بەر کارتێکەری جیاوازی زمانی و کولتوورییەوە و ئەوەش پێشخستنی زمانێکی یەکگرتووی نووسین زۆر دژوار دەکا. تەنانەت بە بێ ئەوەی هەستیشی پێ بکەن کوردەکانی عێڕاق و کوردەکانی سوورییە -  کە بەرهەمی سیستمی پەروەردەیەکی عەڕەبین – ووشە و پەیڤی عەرەبییان وەخۆ کردووە و لە زمانی ئاخاوتنیشیان دا بە کاریان دەهێنن، بۆ کوردەکانی تورکییە و کوردەکانی ئێرانیش هەر ئاوایە. بوارێکی کە ئەم دۆخە زۆر بە زەقی تێیدا دەردەکەوێ بواری جوگرافیایە. – بەکار هێنانی ناوی شوێنان – بە تایبەتی شوێنی دەرەوەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست –  بە پێی ئەوەی کە کامە زمانی سیستمی پەروەردە  لە بەر باس بێ زۆر جار لە ناوچەیەکەوە تا ناوچەیەکی دیکە دەگۆڕێ. بۆ نموونە ناوی ووڵاتێک بە سێ جۆر دەگوترێ ؛ نەمسا ، ئۆتریش یان ئاوستریە. نەمسا عەڕەبی یە ، ئۆتریش ناوی فەڕانسەییە کە لە فارسی مودێڕن دا وەرگیراوە، و ئاوستریە  لە زمانی مۆدێڕنی تورکی دا لە ئاوستریا وەرگیراوە. نموونەیەکی دی پۆلەند ە. لە فارسی دا ، و بەو پێودانگە لە ناو کوردەکانی ئێران دا  ووشەی  لەهیستان باوە، لە عەڕەبی دا ناوەکە پۆلەندایە ، کە کوردەکانی عێڕاق زۆر جار وەک پۆلەندا دەری دەبڕن. و کوردەکانی تورکییە ئەو ووشەیەیان وەک پۆلۆنییە وەرگرتووە. ئەوە دەبێ ئاشکرا بێ کە بۆ دەستگایەکی ڕادیۆیی وەک بەشی کوردیی دەنگی ئەمریکا ، جێی قەبووڵ نییە  ڕێگا بدرێ  بە گشت ئەو جۆراوجۆرییانەی ناوە جوگرڕافیاییەکان.  لەجیاتیان ، ئێمە وامان بە باش زانی ناوێکیان بکەینە ستاندارد و ئەوەیان بە کار بهێنین. لە بەر ئەوەی کوردەکانی تورکییە ژمارەیان هەرە زیاترە ، دوو فۆڕمی ئاوسترییە و پۆلۆنییە مان هەڵبژاردووە ، ئەگەرچی دەکرا هەر کام لە فۆڕمەکانی ئەو ووشەیە وەخۆ بکەین.  بۆ دەستەبەر کردنی ئەوەی ژمارەیەکی هەرە زیاتر لە گوێگرانی  ڕادیۆکەمان لە زاراواکەمان تێ بگەن، جار جار ئێمە شیکردنەوەشیان لێ زیاد دەکەین ، بۆ نموونە دەڵێین " پۆلۆنییە، واتە لەهیستان  " یان " ئاوسترییە ، واتە نەمسا " لە پێشدا ئەو فۆرمەیان دەڵێین کە بە ستانداردمان داناوە، و ووشەی شیکەرەوەشی بە دوو دا دێنین. هیوامان ئەوەیە ئەو شێوەیەی ئێمە کردوومانەتە پێوەر لە درێژ خایەن دا جێی خۆی بکاتەوە و هەمیشە پێویست نەبێ بە دوای ووشەیەک دا شیکردنەوەی لێ زیاد کەین. لە دەقێکی تایبەتی دا ووشەی شیکەرەوە تەنێ جارێک و لە یەکەم  جاری بەکار هاتنی دا دەهێنین و ، بەڵام بە دوای ئەوە دا ئەگەر ووشەکە ناوی هاتەوە گۆڕێ ئەو دەمی هەر ئەوەی بە ستانداردمان داناوە دەکار دەکەین .

تا ئەو کاتەی کە سیستمێکی یەکگرتووی پەروەردە و دەستگایەکی حکوومەتیی یەکگرتوو نەبێ کە پشتیوانی لەو دابڕانانە بکا، هەڵبژاردنە زمانییەکانی ئێمە لە بەشی کوردیی دەنگی ئەمریکا دا زیاتر لە پێشنیاز نەبێ نابێ ببیندرێن. تا ئەو جێگایەی بکرێ بە بەکار هێنانی چاپەمەنی کوردی ، ئێمە تێدەکۆشین بۆ بەهێزکردن و ستاندارد کردنی ئەو پەیڤانە لە ڕادیۆ دا کە لە سەرچاوە نوسراوەکان دا دەر دەکەون.

نموونەی دیکە بریتین لە پەیڤی مۆدێڕنی ڕۆژنامەگەری ، وەکوو ووشەگەلی وەک " ئینتر ڤیو "  و "  کاندیدەیت "  ئەگەر ئێمە چاوێک بکەین لە دیتنی زانستییانە سەبارەت ووشە داتاشێن، بە جێیە  تەماشای زمانەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست – بە تایبەتی عەڕەبی ، فارسی ، و تورکی بکەین، بەڵام هەر وەها عیبری و ئەرمەنیش – بۆ ئەوەی بزانین داخودا ئەوان قالبێکی ئاشکرا و ڕوون دەکار دەکەن یان نا ؟ ، کە دوایە ئەوە بکەینە نموونە بۆ ووشەیەکی تازە داهێنراوی کوردی.  لە مەڕ ووشەی ' ئیترڤیو ' ، لە ڕاستیدا  ئەوە ڕوویداوە . بۆ ووشەی  ' ئینترڤیو '  لە عەڕەبی ، فارسی و تورکی گشتیان پێڕۆیی دەکەن لە قالبێکی ڕوون.  ووشە عەڕەبیییەکەی موقابەلە یە، لە کاتێکدا فارسی  ووشەیەکی دیکەی عەڕەبی بە کار دەهێنێ ، موساحەبە ، و تورکیش ووشەیەکی کۆنی عەڕەبی دەکار دەکا  -- مولاکات  ( لە ووشەی عەڕەبی مولاقە وە هاتووە ) --  هەر وەها ووشەیەکی تازەکوورەش ، سویلەشی ، و ووشەیەکی قەرزکراو لە فەڕانسەییەوە روێپۆرتاژ . ئەگەر ئێمە سێ ووشەی عەڕەبی موقابەلە، موساحەبە و مولاقە لە بەر چاو بگرین، دەر دەکەوێ ئەوانە هەر سێکیان سەر بە هەمان قالبی سێ پیتین  ، ناوی فێعلی سیغەی سێیەم – کە نیشان دەدا کردەوەکە دوو کەس وەبەر دەگرێ. لە جێدا، موقابەلە یانی کاتێک کەسێک ڕوو بە ڕوو چاوی بە کەسێکی دیکە دەکەوێ؛ موساحەبە محەبەت یان قسەکردنی دۆستانەیە  لەگەڵ یەکتری؛ لە کاتێک دا مولاقە ئەوە دەگەیێنێ کە کەسێک چاوی بە کەسێکی دیکە دەکەوێ.  هەر ئاواش ، ووشەی تازەکوورەی تورکی ' سویلەشی ' ، کە پاشگری – ش – ی لێ زیاد کراوە ئاماژە دەکا بە قسە کردن لە ناو دووکەس دا ، لە کاتێکدا   سویلەمەک یانی ' گوتن ' ،  سویلەشمەک یانی ' بە یەکتری گوتن ' ، و داڕشتنێکە لە دۆخی ناوی.

بە ڕوون بوونەوەی ئەوەی کە لێرە دا قالبێکی ئاشکرا  هەیە کە دەکرێ ئاوا شی بکرێتەوە ' کەسێک شتێک دەکا لەگەڵ یەکی دی' و لەو کەیسە دا کەسێک لەگەڵ  یەکی دی قسە دەکا – پرسیاری دیکە ئەوەیە : چۆن ئەوە دەکرێ لە کوردی دا دەرببڕدرێ؟ بە خۆشییەوە ، ووشەی هەرە باوی کە لە کورمانجیی مۆدێڕنی نووسین دا بەکار دەهێندرێ  ووڵامێکی بەجێمان دەداتەوە. لە کاتێکدا فارسی زۆر جار پێشگری ' هەم '  بە کار دەهێنێ  بۆ دەربڕینی کردەوەیەک کە دوو کەس تێیدا بەشدارن ، بۆ نموونە ' هەموەتەن بۆ  هاو نیشتمان ، هاوتا کوردییەکە لە کورمانجی دا هەڤ – ( و لە سۆرانی دا  'هاو ' ) ە. ووشەی تازە کوورە بۆ ' ئینترڤیو '  هەڤپەیڤین ە ، کە لەو پێشگرەی کە لە سەرەوە دا باس کرا  ' هەڤ ' و  چاوگی ' پەیڤین '  کە مانای  " قسە کردن ' ە  پێک هاتووە. ئەو ووشەیە  دەکرێ لە هەموو ڕۆژنامە یان گۆڤارێکی ئەم سەردەمەی کورمانجی دا ببیندرێتەوە.

ووشەیەکی دیکەی باویش بۆ ' ئینترڤیو'  ' چاڤپێکەفتن ' ە لە بادینانی یان کورمانجی عێڕاق دا، و هاوتاکەی لە سۆرانی دا ' چاوپێکەوتن '  ە.  ئەو ووشەیە ووشەیەکی لێکدراوە ، و لە ووشەکانی چاڤ یان چاو ، پێ = بە ئەو یان
ڕەنگە پێک  =  ' بە یەکتری ' ؛ و کەفتن یان کەوتن ساز بووە. بە ووتەیەکی دی کەسێك کە چاوی کەسێکی دیکە  دەکەوێتە سەری. ئەو ئیحتیجاج ( ئیستیدلال) ە  بە ئاسایی ئەوە دێنێتە بەرچاو کە ووشەیەکی ئاوا  دەبێ بۆ  ئەو
'ئینترڤیو' انە بێ کە بە شەخسە دەکرێن ، چونکە لە ئینترڤیویەکی تەلەفۆنی دا  ئینسان  کەسەکەی دیکە نابینێ ، واتە چاوی بە ئینسانەکەی دیکە ناکەوێ، ئەگەر ئێمە ئەو مەنتیقە  درێژە پێ بدەین بۆ ووشەی  ئینگلیسی
 " ئینترڤیو"  کە لە پێشگری  لاتینی  بە مانای  " نێوان " یان " لە ناو '  و ڤیو  پێک هاتووە ، کە لەووشەی ڤوو ی فەڕانسە بە مانای  ' دیمەن '  کەوتووەتەوە ، ئێمە دەبێ ووشەیەکی دیکە بۆ چاوپێکەوتنی تەلەفۆنی بدۆزینەوە، لەکاتێکدا ئەوە وێدەچێ  لە ئینگلیسی دا بە پێویست نەزاندرابێ، بەلانی کەمەوە لە کوردیی سۆرانی دا ، دوو ووشەی باو هەن کە بۆ  چاوپێکەوتنێکی کە بە تەلەفۆن دەکرێ بەکار دەهێندرێن:  وتو وێژ و گفتوگۆ ، کە هەر دووکیان لە سەرەتاوە  تەنێ بە مانای  ' موزاکەرە ' بوون ، و هێشتاش ئەو مانایەیان پاراستووە و هێندە لە مێژ نییە  لەو دواییانەش دا مانای " چاوپێکەوتنی تەلەفۆنی " یشیان تێ دەخوێندرێتەوە.

ئەمن پێم خٶشە بۆچوونی ئێوە و خوێنەرەوانی ئەو دێڕانە لە سەر دوو خاڵ بپرسم . یەکەمیان ، داخودا ئێوە بە زمانێکی دیکەی  ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەزانن کە تێیدا ووشەیەک  ئەرکی  هەم  ' موزاکەرە ' و هەم '  چاوپێکەوتن '  بگێڕێ ؟ و پرسیاری دووەم ئەوەیە داخودا ئێوە بەو جۆرە زمانانەش دەزانن کە جیاوازی دەخەن لە نێوان چاوپێکەوتنێکی کە ڕوو بە ڕوو لە نێوان دوو کەس دا دەکرێ  لەگەڵ چاوپێکەوتنێکی کە بە تەلەفۆن دەکرێ.  کاتێک ئەمن زانیم  لە کورمانجی دا  چوار هاوتا بۆ  " کاندیدەیت '" یان ' پاڵێوراو '  لەگۆڕێ دایە ، تێگەیشتم کە ئەوە نیشانەی  دیاردەیەکی باوە. واتە نەبوونی هاوئاهەنگی لە نێوان ووشان دا کە لە چاپ دا  بەکار دەهێندرێن – تا ڕادەیەکی زیاتر لە لایەن کوردەکانی تورکییەوە  کە ئەلفووبێی لاتینی بەکار دەهێنن -  و ئەو ووشانەی کە هاوکارانی من لە دەنگی ئەمریکا دا دایان دەڕێژن -  زۆربەیان کوردی عێڕاقن و ئەلفوبێی عەڕەبیان بەڵاوە هاسانترە، ئەوە سەرباقی  ئەو ووشە تازە داتاشراوانە  لە سۆرانی دا کە بۆ  هەمان شت  بەکار دەهێندرێن .  وا وەبەرچاو من دێ لە کاتێکدا چوار  ووشە  بۆ   شتێکی تایبەتی  هەیە ئیتر کاتی ئەوە هاتووە لە داتاشینی  ووشەی تازە بۆی دەست هەڵبگیرێ و حەول بدرێ بۆ کەمکردنەوەی  لیستە، بەڵکوو بکرێ ئەوە یارمەتی بکا بە هەڵاواردنی جیاوازییەکان لە پێڤاژۆیەکە دا. ئەو چوار ووشە بەر باسە  داتاشراوە کورمانجییانە بریتین لە : بەر ئەندام ؛ بەر بژێر ؛ ناڤ کری ، و نامزەت. ئەوان دەکرێ بە هاسانی دابەش بکرێن بە سەر  دوو بن دەستەی دیکە دا: هەم بەر ئەندام  و بەر بژێر ، کە پێشگری  'بەر ' یان لە سەرەتاوە پێوە لکاوە ؛  و هەم ناڤکری و هەم نامزەت ووشەی  ' ناو ' یان تێدایە.  هاوتای پێشگری بەر لە ئینگلیسی دا  پری – یە : واتە بەرئەندام  حەرفییەن  یانی
" پری – مێمبر " : ئەوە ووشەیەکە  کوردەکانی تورکییە پێشنیازیان کردووە. هەرئاواش ، بەربژێر – کە هاوکارە کوردە عێڕاقییەکانی من لە دەنگی ئەمریکا پێشنیازیان کردووە – حەرفییەن واتە  ' پری – ئێلێکت  '.  دوو ووشەکەی دیکە ، ناڤکری و نامزەت ، لەگەڵ  ووشەی تازەکوورەی تورکی  ئادای  لە ووشەیەکەوە داڕێژراون  بە مانای  ' ناو ' . نامزەت [د، وەرگێڕ ] ووشەیەکی فارسی یە ، و ناڤکری  ئەوەیە ' ناوی لێ نندراوە ' بە پێچەوانەی ووشەی ئینگلیسی ' نامینی ' کە لە لاتینی یەوە داڕێژراوە  هاوکارانی من لە
ڕادیۆی دەنگی ئەمریکا  بەرئەندام ، یان  بە ئینگلیسییەکەی  ' پری – مێمبر '  وەدوایە دەدەنەوە، و ئیحتیجاجیان ئەوەیە  ئەو ووشەیە تەنێ ئەو دەمە دەتوانێ بەکار بهێندرێ کە ئەو کاندیدەیتەی بەرباس  هیوای ئەوە بێ ببێتە ئەندامێکی پارڵمان. بۆ کاندیدەیتێکی سەرۆکایەتی کۆمار  ئەوان دەڵێن – و منیش پێم وایە قسەکەیان ڕاستە -  فکری  ' ئەندامەتی '  هیچ بنەمایەکی نییە. ئەگەر ئێمە ئەو ووشە تازەکوورە پێشنیازکراوەش بە لاوە بنێین ، هێشتا سێ ووشەمان بۆ دەمێنێتەوە. لەوەش زیاتر، کێ دەڵێ کە کوردەکان لە ئوڕووپا و لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست گوێ لە تێچنەکانی ئێمە دەگرن و بۆ نیشاندانی هاوپێوەندی لەگەڵ ئێمە ئیدی ئەو ووشەیە بە کار ناهێنن.

ووشەی سۆرانی بۆ کاندیدەیت بریتین لە  ناولێندراو -  ' ئەوەی ناوی لە سەر داندراوە '، یان  ' نامینی '  ، و پاڵێوراو = ئەو کەسەی پاڵێودراوە '، وەرگێڕانێکی حەڕفی زاراوای عەڕەبی موڕەشەحە ، کە ئەویش خۆی لە نموونەی مانای بنەڕەتی کاندیداتوس ی لاتینی یەوە وەرگیراوە ، کەسێک کە پاکییەکەی لە ڕووپۆشە سپییەکەی ڕا دەردەکەوێ. ووشەی کاندیدات یش جا جار دەبیسترێ. ئەمن دەمەوێ لێرە دا پێشنیاز بکەم کە زۆر بەجێ دەبێ ئەگەر دەست بدا و هەڵبسووڕێ و تا ئەو جێێەی دەکرێ ، عەینی ووشە لە کورمانجی و سۆرانی دا بەکار بهێندرێ یان هەر نەبێ ئەوان لە یەکتری نزیک بکرێنەوە، بە لەبەر چاو گرتنی ئەم بۆچوونە ، 'ناڤکری ' کورمانجی و  ' ناولێندراو' ی سۆرانی لە هەموو ووشەکانی دیکە لە یەک نزیکترن بۆ ئەو پێشنیازانەی بۆ هاوتای ' کاندیدەیت ' دەکرێ.

ئاڵنگارییەکانی دیکەش بریتین لە داڕشتنی زاراوای کوردی بۆ زاراوای ئینگلیسی ، کاتێک کە تاکوو ئێستا هیچ زاراوای کوردیان بۆ دانەتاشراوە. نموونەیەک زاراوای ' ئەمەریکایی هیندی یان ئەمریکایی جێیی یە. لە زمانی تورکی دا بە دانیشتووانی سەرەتایی ئەمریکایەکان دەگوترێ  " کزل دەریلیلەر ، کە ووشە بە ووشە واتە ' پێست سوورەکان ' – کە لە فارسی دا وەک  ' سۆرخ پووست ' وەرگیراوە، هەر ئاوا لە عەڕەبیش دا زاراوەی ' ئەلهنوود ئەلحومر '  یان بۆ بە کار دەهێندرێ  واتە ' هیندییە سوورەکان ' ، ئەوانە هەر سێکیان نیشانەی چەمکێکی کۆنن بۆ نێو زەد کردنی ئەو خەڵکەی کە پێستیان سوور بووە. ئەو زاراوایە مەترسی ئەوە لەگەڵ خۆئ دێنێ کە شەقڵی ڕەگەز پەرستی لێ بدرێ. لەوەش زیاتر ، زۆر لە کوردەکان دەلێن لە بەر ڕێز و حورمەت گرتن بۆ خەباتی ئەمێریندەکان [ ئەمریکاییە هیندییەکان ] ، کە ئەوان وەک چارەنووسی خەباتی خۆیانی دادەنێن، لە ڕووی سیاسییەوە شیاوی داکۆکیکی لێ کردن نییە ئەو  زاراوا ڕۆژئاواییە لە زمانیی مۆدێڕنی ڕۆژنامەگەریی دا گیانێکی تازەی وەبەر بندرێ. ئەوە مژارێکی ناسکە کە دەبێ بە لێ ووردبونەوە مامڵەی لەگەل بکرێ.  لەگەڵ ئەوەشدا، ئەوەندەی من بزانم، هێشتا بەدیلێکی شیاو بۆ ئەو زاراوایە پێشنیاز نەکراوە، ئەگەرچی لە بەشی کوردی ڕادیۆی دەنگی ئەمریکا  ئێمە لەو دواییانەدا ڕێککەوتین کە زاراوای
' ئەمریکایی ڕەسەن '  بەکار بهێنین، واتە ئەمریکایی جێیی.

نموونەیەکی دیکەش وا لەو دواییانە دا هاتە گۆڕێ ئەوە بوو کە بە کوردی بە ووشەی ئینگلیسی جیپسی[ قەرەچی ؛ قەرەج ]' چ بگوترێ. زاراوەی جیپسی خۆی ئەمڕۆژانە کەوتووەتە ژێر پرسیار ، و وا وێدەچێ حەول هەبێ بۆ پەسند کردن و وەخۆ کردنی ووشەی ' ڕۆم' ئەویش ووشەیەکە کە قەرەچییەکان  خۆیانی پێ بانگ دەکەن. . لە زمانی کوردی دا  ژمارەیەکی زۆر ووشە هەن کە بۆ ناو لێنانی قەرەچییە جێییەکانی کوردستان دەکار دەکرێن، بەڵام هیچ کامیان ڕەنگدانەوەی ماناکەیان  بێ لایەن نییە  -- کەمتر پۆزیتیڤن -- . لەوەش دەرچێ، هێندێک ناوی کوردی وێدەچێ کە بە تایبەتی ئاماژە بێ بە مووزیک ژەنانی قەرەچی، لەکاتێک دا ووشەکانی دیکە تەنێ بۆ قەرەچییە سەنعەتکارەکان بەکار دەهێندرێن. وا وێدەچێ زاراوایەکی تاقانە بۆ نێوزەد کردنی ئەو گرووپە ئێتنیکییە  لە بەر دەست دا نەبێ. نەک زاراوایەکیش کە بەگشتی لەهەموو کوردستان لێی تێبگەیشترێ.، مژارێک کە ئێمە دەگەڕینەوە سەری. لە تێکۆشان بۆ  کردنەوەی ئەو گرێ یە، ئەمن ئاماژەم پێکردووە کە ووشەی ' دۆم'  بێگومان لە ووشەی ڕۆمانی  ' رٶم ' ەوە کەتووەتەوە ، جا بۆیە ڕەنگە بکرێ ئەو ووشەیە وەخۆ کەین.

لە ئاستێکی دەرەوەی زمانی دا ، ڕەنگە بۆ ئێوەی گوێگر سەرنجڕاکێش بێ بزانن لەکاتێک دا کە بێژەری کوردی ئێمەی خەڵکی تورکییە دەستبەجێ هەستی پێکرد کە لەو ڕووەوە دەبێ سڵ بکەینەوە و لە کوردی دا ووشەیەکی ئەوتۆ ببینینەوە کە لە ڕووی سیاسییەوە بۆ  دەربڕینی ئەو چەمکە دروست بێ، هاوکارە کوردە عێڕاقییەکانمان وێدەچوو لەو چەمکە تێ نەگەن و لە جیاتییان بە پێکێشییەوە بە بەکارهێنانی زاراوای لاگرانەی ' قەرەج ' وە  نووسابوون.

هەر وەک ئێستا باسم کرد، کێشەیەکی دیکە هەبوونی ووشەی جیاوازی هەرێمی یە بۆ نێو زەد کردنی هەمان شت. بۆ نمونە، کوردەکانی تورکییە چاوگی  ' توو تیچ ' بە  ' هین کرن ' وەردەگێڕن، و کوردە عێڕاقییەکان دەڵێن ' فێر کردن ' ئەوە هەم بە کورمانجی و هەم بە سۆرانی. زاراوایەکی یەکگرتوو  دەکرێ ' عەلماندن ' بێ کە هەر دووکیان لێی تێدەگەن، لەگەڵ ئەوەش دا لەبەر ئەوەی ووشەکە بە ئاشکرا لە عەڕەبییەوە کەوتووەتەوە هێندێک لە کوردەکان ڕاراییان هەیە بۆ بەکارهێنانی. لە ڕادیۆی دەنگی ئەمریکا دا، ئێمە دوو زاراواکەی یەکەممان لە یەک بەستووە ، و زاراوای ' هین و فێر کرن ' مان ساز کردووە ، بە تایبەتی بۆ دەربڕینی مانای  ' پەروەردە کردن ' . لە قۆناخە بەراییەکانی پێشوەچوونی زمانی ئینگلیسی دا ، ئەو جۆرە دوانەیی یە وەنەبێ باو نەبووبێ. دەکرێ زاراوای ' لاست ویل ئەند  تێستامێنت ' [ دوایین داوا و وەسییەت ]  لەوە ڕا داکەوتبێ، مەنتقی ئەو قسەیەش دەکرێ ئەوە بووبێ کە ئەو تاکوتەرایەی ناو  دانیشتووان کە لە ووشەی ئانگڵۆ – ساکسۆن  [ ئانگڵۆ ساکسی ] ی  ' ویل ' تێ نەگەیشتوون  لە ووشەی فەڕانسەیی نۆڕمانی  ' تێستامێنت ' تێگەیشتوون و بە پێچەوانە.

نموونەی دیکەی کە یەکجار زۆر فۆرمی هەرێمایەتییان هەیە و تاقە زاراوایەک نییە کە هەمووان لێی تێبگەن ئەو ووشانەن کە بۆ نێوزەد کردنی جاڵجاڵووکە و شەمشە کوێرە دەکار دەکرێن. هەر وەها ناوی هێندێک لە نەخۆشییەکان. ئەو بابەتە  کاتێک دێتە پێشەوە کە دەمانەوێ دەقێکی ڕادیۆیی وەربگێڕین بۆ سەر کوردی کە ناوەرۆکی زانستی هەیە، بۆ نموونە، کاتێک باسی جاڵجاڵۆکان دەکەین، ئەوە گرینگە لە سەرتای بابەتەکە دا  چەندین ناوی جۆر بەجۆری ئەو بوونەوەرە بەکار بهێنین ، بەڵام دوایە لە ماوەی بڵاو کردنەوەی ئەو بابەتە دا تەنێ یەک لە ناوەکانی دەکار دەکەین. جارێ هەتا ڕییەکی بۆ دەبینینەوە ،  ئەمن ئەوەم ئەسپاردووە بەو بێژەرە کە بابەتێکی ئاوا دەخوێنێتەوە خۆی بڕیار بدا لە سەرەتا تا دوایی بەرنامەکە دا چ بەکار بهێنێ، لە بەرنامەی زمانی کوردی ڕادیۆی دەنگی ئەمریکا دا ، ئەمن دەستم کردووە بە دەستپێشخەرییەکی بەرنامە زمانی هەموو ڕۆژانی شەمە  بە ناوی  '  زمانێ مە ' ، کە تێیدا  بە کراوەیی ئەو مژارە زمانییانە  لەگەڵ گوێگرە کوردەکانمان دەهێنمە گۆڕێ و پێشکێشیان دەکەم ، و داوایان لێ دەکەم لە بیر و بۆچوونی خۆیان ئاگادارمان کەن. بەڵام هەتا ئێستاش ئێمە چاوەڕوانی ووڵام دەکەین.
 
ئەو نموونانەی سەرەوە تەنێ بە مەبەستی ئاماژە بەو شێوە مژارانەیە کە ئەمڕۆ لە کۆڕو کۆمەڵی کوردی دا بە گەرمی مشتومڕیان لە سەر دەکرێ. تا ئەو کاتەی کە کوردەکان نەبوونە خاوەنی سیستمێکی پەروەردە و خزمەتە حکوومەتییەکان کە لە سەر بنەمایەکی بەردەوام بە زمانی کوردی هەڵسووڕێندرێن ، چ سەرچاوەیەکی یەک لایەنەی جێی باوەر پێک نایە کە بکرێ پرس و ڕای پێ بکرێ کاتێک ئەو کێشە زمانییانە دێنە بەر باس .  تا ئەو جێگایەی بکرێ، بەشی کوردی ڕادیۆی دەنگی ئەمریکا بەردەوام دەبێ لە سەر حەولدان بۆ بە کار هێنانی بێ پسانەوەی سەرچاوەکانی زمانی نووسینی ڕۆژنامەگەریی کوردی و لە سەر شێوەی بەکارهێنان ڕاوێژ دەکا بە ڕووناکبیرانی کورد